Ditari i Gazës, pjesa 22: "Ndjehem me faj që jam gjallë kur të tjerët po vdesin"

Ziadi, një palestinez 35-vjeçar, rrëfen për skenat e tmerrshme të dëshpërimit që shpalosen në rrugë, ku burrat përfshihen në beteja të ashpra vetëm për të siguruar një copë bukë. Ai i sheh gratë, të papërgatitura për të ftohtin e papritur, që dridhen së ftohti në veshjen e tyre të hollë verore. Mes këtyre realiteteve të zymta, Ziadi e gjen veten duke kujtuar ditë më të thjeshta, duke kujtuar kujtime të këndshme të momenteve të shkujdesura të kaluara duke shëtitur nëpër shi.

E martë, 14 Nëntor

Ora 07:45 e mëngjesit. Bie shi. Papritmas, moti është bërë shumë i ftohtë. Kur u evakuuam, ishim të veshur me rroba verore ndërsa unë isha me pantallona të shkurtra dhe bluza. Pavarësisht kësaj, pata largpamësinë për të blerë një xhaketë dje, duke parashikuar ndryshimin e papritur të motit. Tani, i veshur me këmishë, e mbështjell veten me një batanije për më shumë ngrohtësi.

Mendimet e mia drejtohen te ata me më pak fat se unë – individët që kërkojnë strehim në shkolla dhe spitale, si dhe të evakuuarit e fundit që mbeten të ekspozuar ndaj elementeve. Pyes veten për prindërit, a po i përqafojnë fort fëmijët e tyre për t’i mbrojtur nga i ftohti. Sa njerëz do të sëmuren? Sa do të mbijetojnë?

Të ftohtit ka ardhur gradualisht, por sot ndihet veçanërisht i ashpër. Vetëm dy ditë më parë, motra ime tregoi një bisedë me nënën e një shoqeje, e cila kishte ikur vetëm me rroba të holla për lutje. Ajo tani banon në një shkollë, duke u mbështetur në një batanije të hollë për të shmangur të ftohtin gjatë natës.

Mes këtij moti të zymtë, nuk mund të mos e pyes veten: Sa kohë do të vazhdojë kjo vuajtje?

Ora 9 e mëngjesit. Ndërsa dielli i ndrojtur shfaqet, unë me kujdes dal në rrugë, duke qenë ndër të paktët që mbetën brenda. Skena para meje është ajo e instinktit të mbijetesës në kulmin e saj. Duke vëzhguar nga afër, vërej veshjen e kalimtarëve. Pavarësisht motit të ftohtë, shumica e burrave vazhdojnë të veshin pantallona të shkurtra dhe bluza me mëngë të shkurtra, ndërsa gratë zgjedhin veshje të lehta. Pamja e rrobave të grisura është bërë shumë e zakonshme, një dëshmi e kushteve të vështira me të cilat përballemi. Duke ecur në rrugët me baltë, i vë re pothuajse të gjithë të veshur me pantofla, një zgjedhje praktike për rrethanat. 

Ora 10 e mëngjesit. Duke kryer ca punë, takoj një shok që pret me durim në radhë për të blerë bukën e saj. Shprehja e tij e lodhur tradhton orët që ka kaluar duke pritur. “Jam këtu për më shumë se dy orë”- thotë ai. “Në këtë shi?” e pyes i habitur. Ai thjesht më jep një buzëqeshje të dobët.

Papritur, dalin dy djem të rinj, duke shtrënguar një bukë të bollshme, me sa duket nga shtëpia e tyre ose e dhuruar nga dikush. Duke ndjerë një mundësi, njerëzit në linjë braktisin pozicionet e tyre, duke nxituar drejt djemve në furi për të siguruar një bukë. Pason kaos teksa çdo njeri kërkon vëmendje, i dëshpëruar për të shkëmbyer para për bukë. Një djalë mbron kokën nga frika, ndërsa një tjetër kapet nga jaka dhe qortohet për mallin e tij.

Në mes të rrëmujës, një individ i vetëm hyn, duke blerë të gjithë bukën me një shumë të majme parash, duke i lënë ata në radhë të zhgënjyer dhe të frustruar. Mungesa e gjërave thelbësore i ka shtyrë njerëzit në ekstreme, madje edhe buka më e hollë e saj tani është e kërkuar. “Çfare ndodhi?” e pyes mikun tim. “E shihni atë djalë atje? Ai u dha një shumë të madhe parash atyre djemve dhe e bleu të gjithë bukën. Kam humbur 10 vende në rresht. Tani më duhet të pres edhe gjysmë ore”.

Duke kërkuar pushim nga kaosi, shkoj në një dyqan aty pranë, vetëm për të gjetur biskota në dispozicion. Ndonëse i tronditur nga çmimi i tepruar, i blej ato megjithatë, i shtyrë nga dëshira e veçantë për t’i duruar këto kohë të vështira. Pavarësisht faktit se kursimet e mia po harxhohen, mbijetesa ka përparësi mbi gjithçka tjetër.

Një temë që shfaqet gjithmonë në çdo diskutim me miqtë është ndjenja e tmerrshme e fajit – të kesh para ndërsa të tjerët jo, të kesh një strehë mbi kokë dhe pak ushqim, ndërsa të tjerët jo, të jesh gjallë ndërkohë që të tjerët po vdesin.

Ndërsa eci rrugës, dëgjoj fjalët prekëse të një gruaje: “Nuk do të vdesim nga frika, por nga pikëllimi”. Këto fjalë rezonojnë thellë brenda meje, duke ngjallur kujtime të një dhimbjeje gjithnjë të pranishme në zemrën time. Edhe gjatë momenteve kalimtare gëzimi, një ndjenjë e vazhdueshme e parandjenjës përshkon qenien time, se megjithatë do të mbijetojmë.

Mesditë. Çdo ditë sjell një fluks të pamëshirshëm familjesh që kërkojnë strehim në zonën tonë, ku secila mbart histori vështirësish të paimagjinueshme. Midis rrëfimeve që të bëjnë zemrën, spikat një: përkushtimi i patundur i djalit ndaj nënës së tij të sëmurë. Në pamundësi për të blerë një karrige me rrota, ai ka improvizuar një karrige zyre, duke duke e shtyrë pa u lodhur nënën e tij për orë të tëra.

Takoj një fqinj të vjetër, që është në kërkim të ushqimit. Vajtimi i tij i bën jehonë ankthit kolektiv të atyre që kanë humbur gjithçka – shtëpitë, mjetet e jetesës, ëndrrat. Mes kaosit, ai përballet me pyetjen e frikshme: Nëse mbijetojmë, a kemi ku të kthehemi?

Teksa i përvetësoj këto histori, njëra në veçanti bie në një akord. Një i ri, dikur i mbushur me ambicie, nuk u dorëzua dhe nisi punë në një kompani të tijën. I armatosur me aftësi dhe vendosmëri teknike, ai kaloi vite në ngritjen e kompanisë së tij, duke refuzuar t’i dorëzohej fatkeqësive. Pavarësisht nga shanset, ai ngulmoi, duke shfrytëzuar çdo lidhje për ta promovuar ndërmarrjen e tij të re.

“Shqetësimi ynë kryesor ka të bëjë me uji”- rrëfen ai. “Babai im, një individ me arsim të lartë me doktoraturë, është i rreptë në lidhje me ruajtjen e ujit. Ai ka zbatuar masa të rrepta, të tilla si vendosja e shisheve të mëdha në sternën e tualetit për ta reduktuar përdorimin e ujit me çdo shpëlarje”.

Ora 7 në mbrëmje. Mes kaosit të sulmeve ajrore dhe bombardimeve, përballem me pyetjen: A ia vlen të dokumentojmë realitetet e tmerrshme që shpalosen rreth nesh? A duhet të hedh dritë mbi bombardimet që godasin rrezikshëm afër shtëpisë, në rrugët që përshkohen përditë nga unë dhe të tjerë të panumërt? A është e rëndësishme ta artikulojmë frikën e përhapur që na pushton, jo vetëm për jetën tonë, por edhe për ata nën kujdesin tonë? Dhe ç’të themi për ndjenjën dërrmuese të pafuqisë dhe dëshpërimit që na konsumon të gjithëve – a ka rëndësi?

Ora 8 në mbrëmje. Shiu bie pa pushim, i shoqëruar nga një i ftohtë therës dhe bubullimat. Është një kontrast i fortë me ndjenjën e një mikeje që, për katër dekada, përqafoi stinën e dimrit duke iu shmangur verës së mbytur. Tani, megjithatë, edhe ajo e gjen veten të zhgënjyer nga moti i ashpër. “Kjo është hera e parë në 40 vjet që e urrej dimrin”- thotë ajo përmes një mesazhi që më dërgon. 

Duke reflektuar për vitet e mia të rinisë, më kujtohet se e kam pritur me padurim shiun, duke shijuar mundësinë për të shëtitur nëpër të. Madje nuk mbanim as çadra. Një mik ma kujton kohën kur shijonim knafeh, një ëmbëlsirë e këndshme e Lindjes së Mesme. Teksa e kujtojmë këtë kohë, e kuptojmë marrëzinë e veprimeve tona, por gëzimi dhe shoqëria që përjetuam e bëjnë të vlefshme atë kohë.

Ora 9 në mbrëmje. Vendos të dëgjoj pak muzikë, duke mos përdorur kufje, pavarësisht orës së vonë. Ndërsa meloditë mbushin dhomën, ndeshem me një melodi të njohur që e kam dëgjuar shumë herë më parë. Më duket e çuditshme se sa shpesh dëgjojmë këngë pa i kushtuar vëmendje tekstit. Megjithatë, këtë herë ndjesia është më ndryshe. Ndoshta për herë të parë dëgjoj se çfarë thotë këngëtari përmes tekstit të kësaj kënge:   

Duket se jashtë është dritë! Pse po vuaj atëherë… thellë në errësirë?

Nëse kjo dritë kalon tejpërtej mureve të mëdha… unë i përkas një vendi të veçantë.

A do të përfundojnë netët tona me shi? A do ta shohim dritën sërish?/The Guardian

Përgatiti: Nuhi Shala