Botë: Zhvillimet më të rëndësishme politike të kësaj jave 

Ushtria në shtetin afrikan të Gabonit mori pushtetin disa ditë pasi zgjedhjet presidenciale e kthyen në detyrë presidentin aktual, Ali Bongo, gjatë një procesi zgjedhor që u konsiderua gjerësisht si mashtrues si zakonisht. Babai i Bongo kishte sunduar nga viti 1967 deri në vdekjen e tij në vitin 2009, kur djali i tij trashëgoi postin.

Ky është grusht shteti i tetë në Afrikën Perëndimore dhe Qendrore që nga viti 2020, pas atij në Niger në korrik të këtij viti. Grusht shtete tjera përfshijnë shtetet afrikane të Burkina Faso, Çad, Guine dhe Mali. Krejt këto zhvillime në Gabon, Franca po i shikon me nervozizëm, pasi ka një bazë ushtarake në Libreville, kryeqytetin e Gabonit, dhe i ka parë regjimet e udhëhequra nga grushti i shtetit teksa i dëbojnë forcat e saj nga Burkina Faso dhe Mali.

Siguria në pjesën më të madhe të Malit vazhdon të përkeqësohej, pasi 13,000 paqeruajtës të OKB-së dhe policë vazhduan të tërhiqeshin; junta në pushtet ka dhënë urdhër që të gjithë të largohen deri në fund të vitit. Pas vdekjes së Yevgeny Prigozhin, kreut të grupit mercenar Wagner, i cili ka qenë aktiv në Mali, Rusia u zotua të vazhdojë të japë “ndihmë gjithëpërfshirëse” për Malin. Qyteti historik i Malit, Timbuktu, i përballur me një bllokadë nga xhihadistët, përballet me mungesë ushqimi.

Komisioni zgjedhor i Zimbabvesë deklaroi se presidenti aktual, Emmerson Mnangagwa, i cili përmbysi presidentin afatgjatë Robert Mugabe në një grusht shteti në vitin 2017, e ka fituar rizgjedhjen si president. Komisioni thotë se Mnangagëa e mundi Nelson Chamisa, sfiduesin kryesor, me 53% kundrejt 44%. Vëzhguesit e pavarur, të mbështetur nga Komuniteti i Zhvillimit të Afrikës Jugore, një klub rajonal që kishte zbardhur më parë zgjedhjet në Zimbabve, e kundërshtuan zhvillimin e sondazhit.

Qeveria e njohur ndërkombëtarisht e Libisë me bazë në Tripoli e ka shkarkuar ministrin e saj të jashtëm pasi shpërthyen protesta në disa qytete kur u zbulua se ajo kishte zhvilluar bisedime klandestine në Itali me homologun e saj izraelit, me sa duket për të diskutuar hapjen e marrëdhënieve diplomatike.

Të paktën 73 njerëz vdiqën kur një zjarr shpërtheu në një ndërtesë që po përdorej nga banorët në qendër të Johannesburgut, kryeqyteti tregtar i Afrikës së Jugut. Mendohet se shumica e të vdekurve janë emigrantë.

Ukraina i ka shtuar sulmet e saj me dronë mbi Rusinë, duke goditur gjashtë rajone në vetëm një natë. Rusia kreu bombardimet më intensive të Kievit për disa muaj, duke gjuajtur raketa dhe dronë për t’i terrorizuar banorët e qytetit. Ndërkohë ushtria ukrainase tha se ka rimarrë kontrollin mbi fshatin Robotyne në juglindje të vendit. Rusia zyrtare, në anën tjetër, ka thënë se e ka zbrapsur sulmin.

Një ceremoni private u mbajt për varrosjen e Yevgeny Prigozhin në Shën Petersburg. Kremlini vazhdon të mohojë se ka gisht në vrasjen e liderit të Grupit Wagner në një aksident avioni. Vladimir Putin nuk mori pjesë në funeral.

Ministri francez i Arsimit, Gabriel Attal, njoftoi se vajzat myslimane nuk do të lejohen të veshin abaja, një mantel i gjerë dhe i gjatë, në shkolla. Shamitë e kokës tashmë janë të ndaluara në shkollat franceze. Attal argumenton se laicizmi do të thotë “liri për të emancipuar veten në shkollë”, por ky vendim është dënuar nga e majta, me një deputet që thotë se qeveria është bërë “policia e rrobave”.

Shfaqja e armiqësisë midis institucioneve të Bashkimit Evropian doli në pah kur Komisioni Evropian hodhi poshtë vërejtjet e bëra nga Charles Michel, presidenti i Këshillit Evropian, për zgjerimin. Komenti i zotit Michel se BE-ja duhet të jetë gati të zgjasë anëtarësimin e saj deri në vitin 2030 u kundërshtua me shpejtësi nga komisioni, i cili tha se nuk është i fokusuar në një datë. Një samit në tetor do të diskutojë për vendet kandidate, të cilat përfshijnë Ukrainën dhe Moldavinë.

Një pranverë e hershme

Fillimi i gjyqit federal të Donald Trump për komplot për të përmbysur rezultatin e zgjedhjeve presidenciale tri vjet më parë është caktuar për më 4 mars. Avokatët e zotit Trump kanë kërkuar që ai të shtyhej në vitin 2026, por gjykatësi vendosi se një gjykim i shpejtë ishte në interes të shoqërisë. 4 Marsi është dita para Super së Martes kur mbi një duzinë shtetesh do t’i mbajnë zgjedhjet paraprake partiake.

Një 21-vjeçar i bardhë qëlloi për vdekje tre zezakë në një dyqan në Jacksonville, Florida, përpara se ta vriste edhe vetën e tij. Motivimi i të armatosurit për vrasje ishte urrejtja racore. Ai ishte ndaluar për një kohë të shkurtër në vitin 2017 për një problem të shëndetit mendor.

Bernardo Arévalo u bë presidenti i zgjedhur i Guatemalës pasi rezultatet nga zgjedhjet e fundit u certifikuan zyrtarisht. Reformatori Arevalo është një hap më afër marrjes së pushtetit në janar, por më shumë sfida nga një grup elitash të korruptuara që përpiqen ta bllokojnë atë nga detyra janë në proces. Semilla, partia e tij, është pezulluar dhe Arévalo dhe zëvendëspresidenti i tij përballen me kërcënime të besueshme për jetën e tyre.

Terry Gou e ka shokuar skenën për të qenë presidenti i ardhshëm i Tajvanit duke deklaruar kandidaturën e tij si një i pavarur. Themeluesi i Foxconn, i cili monton iPhone dhe pajisje të tjera, dështoi këtë vit për herë të dytë ta sigurojë kandidaturën e partisë Kuomintang (kmt), e cila favorizon marrëdhënie më të ngushta me Kinën. Kandidati kryesor për zgjedhjet e janarit mbetet Lai Ching-te, nënkryetari nga Partia Demokratike Progresive në pushtet, dhe i vetmi kandidat që mban një qëndrim të ashpër ndaj Kinës.

Ndërkohë Tajvani paralajmëroi për potencialin për një “rritje të mprehtë” të tensioneve ushtarake me Kinën, pasi 12 avionë kinezë kaluan në zonën e tij të mbrojtjes ajrore.

Një gjykatë në Pakistan e pezulloi dënimin e Imran Khan mbi akuzat për korrupsion në pritje të apelit të tij në këtë rast. Por ish-kryeministri do të qëndrojë në burg pasi është në paraburgim për një tjetër rast. Khan thotë se rreth 100 akuzat e ngritura kundër tij që kur u rrëzua nga pushteti vitin e kaluar janë të motivuara politikisht.

Australia e ka caktuar 14 tetorin si datën e një referendumi nëse kushtetuta duhet të ndryshohet për ta krijuar një organ këshillues për aborigjenët dhe banorët e ishullit të ngushticës Torres. Sondazhet e opinionit tregojnë për rritjen e mbështetjes për votë kundër.

Grant Shapps u emërua si sekretar i ri i mbrojtjes i Britanisë. Ai e zëvendëson Ben Wallace me një respekt të gjerë, i cili në një moment konsiderohej për postin e sekretarit të përgjithshëm të NATO-s./The Economist