Studimi: Tipi i gjakut ndikon në rrezikun e sulmit të hershëm në tru

Njerëzit me një nga grupet e gjakut të tipit A kanë më shumë gjasa të pësojnë sulm para moshës 60 vjeçare krahasuar me njerëzit me grupe të tjera gjaku, tregojnë studimet.

Llojet e gjakut e përshkruajnë shumëllojshmërinë e pasur të kimikateve të shfaqura në sipërfaqen e qelizave tona të kuqe të gjakut. Ndër më të njohurit janë ato të emërtuara A dhe B, të cilat mund të jenë të pranishme së bashku si AB, individualisht si A ose B, ose të mos jenë të pranishme fare, si O.

Edhe brenda këtyre llojeve kryesore të gjakut, ka ndryshime delikate që lindin nga mutacionet në gjenet përgjegjëse.

Në një studim të botuar në vitin 2022, studiuesit e gjenomikës zbuluan një marrëdhënie të qartë midis gjenit për nëngrupin A1 dhe fillimit të hershëm të goditjes.

Studiuesit përpiluan të dhëna nga 48 studime gjenetike, të cilat përfshinin afërsisht 17,000 njerëz me një sulm në tru dhe gati 600,000 kontrolle pa sulm. Të gjithë pjesëmarrësit ishin midis 18 dhe 59 vjeç.

Një kërkim i gjerë gjenomi zbuloi dy vendndodhje të lidhura fort me një rrezik të mëparshëm të sulmit në tru. Njëra përkoi me vendin ku qëndrojnë gjenet për grupin e gjakut.

Një analizë e dytë e llojeve të veçanta të gjeneve të llojit të gjakut më pas zbuloi njerëz, gjenomi i të cilëve ishte koduar për një variacion të grupit A, kishin një shans 16 për qind më të lartë për një sulm para moshës 60 vjeç, krahasuar me një popullatë të llojeve të tjera të gjakut.

Për ata me një gjen për grupin O1, rreziku ishte më i ulët me 12 për qind.

Studiuesit vunë në dukje, megjithatë, se rreziku shtesë i sulmit në tru tek njerëzit me grupin A të gjakut është i vogël, kështu që nuk ka nevojë për vigjilencë apo ekzaminim shtesë në këtë grup.

Ndërsa gjetjet e studimit mund të duken alarmante – se grupi i gjakut mund të ndryshojë rrezikun e hershëm të sulmit në tru – le t’i vendosim këto rezultate në kontekst.

Çdo vit në SHBA pak më pak se 800,000 individë përjetojnë një sulm në tru. Shumica e këtyre ngjarjeve – rreth tre në çdo katër – ndodhin tek njerëzit 65 vjeç e lart, me rreziqe që dyfishohen çdo dekadë pas moshës 55 vjeçare.

Gjithashtu, njerëzit e përfshirë në studim jetonin në Amerikën e Veriut, Evropë, Japoni, Pakistan dhe Australi, me njerëz me prejardhje jo-evropiane që përbënin vetëm 35 për qind të pjesëmarrësve. Studimet e ardhshme me një mostër më të larmishme mund të ndihmojnë në sqarimin e rëndësisë së rezultateve.

Një tjetër gjetje kryesore e studimit erdhi nga krahasimi i njerëzve që kishin pësuar një sulm para moshës 60 vjeç me ata që kishin një të tillë pas moshës 60 vjeç.

Për këtë, studiuesit përdorën një grup të dhënash prej rreth 9,300 njerëzve mbi moshën 60 vjeç, të cilët kishin një sulm në tru, dhe rreth 25,000 kontrolle mbi moshën 60 vjeç që nuk patën një të tillë.

Ata zbuluan se rreziku i rritur i sulmit në grupin e gjakut të tipit A u bë i parëndësishëm në grupin e sulmit me fillim të vonë, duke sugjeruar se sulmet që ndodhin herët në jetë mund të kenë një mekanizëm të ndryshëm në krahasim me ato që ndodhin më vonë.

Sulmet tek të rinjtë kanë më pak gjasa të shkaktohen nga një grumbullim i depozitave yndyrore në arterie (një proces i quajtur ateroskleroza) dhe më shumë gjasa të shkaktohen nga faktorë që kanë të bëjnë me formimin e mpiksjes, kanë thënë autorët e studimit.

Studimi zbuloi gjithashtu se njerëzit me grupin B të gjakut kishin rreth 11 për qind më shumë gjasa për të pasur një sulm në krahasim me ata që nuk e kishin një të tillë, pavarësisht nga mosha e tyre.

Studimet e mëparshme sugjerojnë se pjesa e gjenomit që e kodon grupin e gjakut e quajtur ‘lokus ABO’, lidhet me kalcifikimin e arterieve koronare, i cili e kufizon rrjedhjen e gjakut dhe sulmin në zemër.

Sekuenca gjenetike për grupet e gjakut A dhe B është shoqëruar gjithashtu me një rrezik pak më të lartë të mpiksjes së gjakut në vena, të quajtur trombozë venoze./Science Alert

Ky punim është publikuar në revistën mjekësore Neurology.

Përgatiti: Nuhi Shala