Studimi - A mund të bartet sëmundja e Alzheimerit nga një person tek tjetri?
Alzheimeri mund të transmetohet nga personi në person përmes aksidenteve të rralla mjekësore, tregojnë hulumtimet, megjithëse ekspertët theksojnë se nuk ka asnjë provë që kjo sëmundje mund të transmetohet nga personi në person përmes aktiviteteve të përditshme ose kujdesit rutinë.
Studiuesit thonë se një pjesë e vogël e njerëzve që morën hormonin e rritjes njerëzore nga gjëndrat e hipofizës së donatorëve të vdekur, zhvilluan sëmundjen e Alzheimerit me fillimin e hershëm, ndoshta sepse hormonet e përdorura ishin të kontaminuara me proteina që “mbjellën” sëmundjen në trurin e tyre.
“Ne nuk sugjerojmë për asnjë moment që ju mund tA merrni sëmundjen e Alzheimerit. Kjo nuk është e transmetueshme në kuptimin e një infeksioni viral ose bakterial. Është vetëm kur njerëzit transplantohen aksidentalisht me inde njerëzore ose ekstrakte të indeve njerëzore që përmbajnë këto karakteristikat, që për fat të mirë është shumë e rrallë dhe një rrethanë e pazakontë”, thotë profesor John Collinge, bashkautor i studimit dhe drejtor i Njësisë Prion MRC.
Ekipi thotë se puna e re i jep më shumë peshë idesë se sëmundja e Alzheimerit ndan ngjashmëri me sëmundjet e Prionit, duke përfshirë një mekanizëm me të cilin proteinat e përfshira përhapen nëpër tru.
Sëmundjet Prion, të cilat përfshijnë sëmundjen Creutzfeldt-Jakob (CJD), fruthin dhe BSE, shkaktohen nga proteinat infektive dhe të palosshme që përhapen në tru. Këto sëmundje zakonisht ndodhin spontanisht, por më rrallë ato mund të shkaktohen nga një mutacion gjenetik ose mund të transmetohen përmes trurit ose indit nervor të infektuar.
Duke shkruar në revistën Nature Medicine, Collinge dhe kolegët raportojnë se midis viteve 1959 dhe 1985, të paktën 1,848 pacientë në Britaninë e Madhe morën hormonin e rritjes njerëzore të nxjerrë nga gjëndrra e hipofizës së kufomave.
Sidoqoftë, kjo praaktikë u ndalua në vitin 1985 pasi u tregua se disa pacientë vdiqën më pas nga CJD si rezultat i mostrave të hormoneve të kontaminuara me proteina që shkaktojnë CJD.
Nga 80 raste të tilla në Mbretërinë e Bashkuar, disa kishin gjithashtu një proteinë të quajtur amiloid-beta në trurin e tyre kur vdiqën – një shenjë dalluese e sëmundjes së Alzheimerit. Edhe pse ishte e paqartë nëse ata do të zhvillonin simptoma të sëmundjes së Alzheimerit, studime të tjera treguan se amiloid-beta ishte i pranishëm në disa grupe hormonesh dhe se ato shkaktuan sëmundje të ngjashme me Alzheimer kur u jepeshin minjve.
Studiuesit raportuan gjetje në tetë personat e referuar në Klinikën Kombëtare Prion midis viteve 2017 dhe 2022.
Të gjithë e kanë marrë hormonin e rritjes njerëzore nga kufomat, por nuk kishin CJD. Pesë kishin simptoma të demencës që plotësonin kriteret klinike për sëmundjen e Alzheimerit, me fillimin në moshën 38 vjeç. Tre nga këta pacientë kishin skanime të trurit në përputhje me diagnozën, ndërsa dy kishin biomarkera që plotësonin kriteret për sëmundjen e Alzheimerit.
Nga tre pacientët e mbetur, një kishte dëmtim të lehtë njohës, një kishte dëmtim njohës të vetë-raportuar dhe një nuk kishte simptoma të tilla, ku i pari tregoi rezultate pas vdekjes në përputhje me sëmundjen e Alzheimerit dhe i dyti përmbush kriteret e biomarkerëve për sëmundjen.
Pesë pacientë kishin të dhëna të ADN-së, por vetëm njëri tregoi një faktor rreziku gjenetik për sëmundjen e Alzheimerit me fillimin e vonë dhe asnjëri nuk kishte variante gjenetike të njohura për të shkaktuar sëmundjen e Alzheimerit me fillimin e hershëm.
Studiuesit shtojnë se pacientët shfaqën disa simptoma që ndryshonin nga ato tipike të sëmundjes së Alzheimerit, e cila ose ndodh spontanisht ose shoqërohet me rrezik gjenetik, duke sugjeruar se kjo mund të jetë për shkak se sëmundja e tyre ka një origjinë të ndryshme ose rrjedh nga “shtameve” të ndryshme.
Rezultatet, thonë ata, ofrojnë dëshmi se Alzheimer mund të ndodhë si rezultat i trajtimit me hormone të kontaminuara të hipofizës.
Ndërkohë që rastet përfshinin ekspozim të përsëritur ndaj hormonit të rritjes njerëzore të kontaminuar gjatë një periudhe disavjeçare, Collinge dhe kolegët thonë se gjetjet e vënë theksin tek rëndësia e masave të tilla si sigurimi i dekontaminimit efektiv të instrumenteve kirurgjikale.
Megjithatë, Andrew Doig, profesor i biokimisë në Universitetin e Mançesterit, thotë se ekspertët ishin tashmë shumë të kujdesshëm në lidhje me transferimin e indeve të trurit midis njerëzve.
Doig paralajmëroi gjithashtu se vetëm tetë pacientë ishin përfshirë në studim, disa prej të cilëve u mungonin të dhënat gjenetike, ndërsa nuk kishte ende prova të drejtpërdrejta për lloje të ndryshme të amiloid-beta.
“Edhe pse lloji i ri i sëmundjes së Alzheimerit i raportuar këtu është me interes të madh shkencor, pasi zbulon një mënyrë të re të përhapjes së sëmundjes, nuk ka arsye për t’u frikësuar, sepse mënyra se si u shkaktua sëmundja ishte ndalur më shumë se 40 vjet më parë. Transmetimi i sëmundjes nga truri i njeriut në tru në këtë mënyrë nuk duhet të ndodhë më asnjëherë”, ka shtuar Doig./The Guardian
Përgatiti: Nuhi Shala
