Studimi: Kushtet neurologjike tani janë shkaku kryesor i sëmundjeve në mbarë botën
Hulumtimet e fundit kanë nxjerrë në dritë rritjen alarmante të kushteve neurologjike në mbarë botën, duke filluar nga migrena te sulmet në tru, sëmundja e Parkinsonit dhe çmenduria (demenca), duke i bërë ato shkaku kryesor i shëndetit të keq globalisht, duke çuar në 11.1 milionë vdekje vetëm në vitin 2021.
I botuar në The Lancet, studimi zbulon një rritje marramendëse në prevalencën e çrregullimeve neurologjike gjatë tridhjetë viteve të fundit, duke prekur 43% të popullsisë së botës, në total 3.4 miliardë individë.
Analiza, pjesë e studimit të barrës globale të sëmundjeve, lëndimeve dhe faktorëve të rrezikut, tregon një përshkallëzim të konsiderueshëm të aftësisë së kufizuar, sëmundjeve dhe vdekjes së parakohshme që i atribuohen 37 kushteve neurologjike, duke rezultuar në një rritje prej 18% nga afërsisht 375 milionë vjet jetë të shëndetshme humbje në vitin 1990 në 443 milionë vjet në vitin 2021. Studiuesit ia atribuojnë këtë rritje faktorëve të tillë si rritja e popullsisë, rritja e jetëgjatësisë dhe ekspozimi i shtuar ndaj rreziqeve mjedisore, metabolike dhe të stilit të jetesës si ndotja, obeziteti dhe zakonet dietike.
Në Mbretërinë e Bashkuar, të dhënat nga Brain Research UK nënvizojnë prevalencën e kushteve neurologjike, me një në gjashtë individë të prekur, duke përfshirë 2.6 milionë njerëz që përballen me pasojat e dëmtimit traumatik të trurit ose sulmit në tru. Numri i rasteve të demencës në Mbretërinë e Bashkuar tejkalon 944,000, që parashikohet të kalojë një milion deri në vitin 2030.
Globalisht, sulmi në tru shfaqet si kontribuesi kryesor në barrën e sëmundjes, krahas kushteve si meningjiti, epilepsia, sëmundja e Alzheimerit, demenca të tjera, dëmtimi i trurit të foshnjave dhe dëmtimi nervor nga diabeti. Veçanërisht, dhimbjet e kokës nga tensioni dhe migrena përfaqësojnë çrregullimet neurologjike më të përhapura, duke prekur miliarda njerëz në mbarë botën.
Shqetësuese është rritja e mprehtë e dëmtimit nervor të shkaktuar nga diabeti, duke u renditur ndër pesë sëmundjet më të mira në nivel global. Studimi gjithashtu hulumton në çrregullime neurozhvillimore të tillë si autizmi, duke e vënë theksin tek ndikimi e tyre i rëndësishëm në shëndetin global.
Studimi i lartcekur i nënvizon pabarazitë e mëdha shëndetësore globale, me 80% të vdekjeve neurologjike dhe humbjes së shëndetit të përqendruara në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme. Veçanërisht në Afrikën perëndimore dhe qendrore nën-Sahariane, barra e kushteve neurologjike është pesë herë më e lartë se mesatarja globale.
Masat parandaluese, veçanërisht duke e synuar presionin e lartë sistolik të gjakut, mund ta shmangin një pjesë të konsiderueshme të sëmundjeve, paaftësisë dhe vdekjes së parakohshme, duke parandaluar potencialisht 84% të barrës së lidhur me sulmin në tru.
Dr. Jaimie Steinmetz, autori kryesor i studimit, thekson nevojën urgjente për parandalim efektiv, të arritshëm, trajtim dhe strategji të kujdesit afatgjatë për t’i trajtuar kushtet neurologjike në një shkallë globale. Ndërkohë, ekspertë si Dr. Leah Mursaleen nga Alzheimer’s Research UK dhe Juliet Bouverie nga Shoqata Stroke theksojnë nevojën kritike për veprim të menjëhershëm për ta zbutur ndikimin shkatërrues të këtyre kushteve tek individët dhe sistemet e kujdesit shëndetësor në mbarë botën./The Guardian
Përgatiti: Nuhi Shala
