Kur do të marrë fund pandemia?

Është një pyetje që është bërë shumë dhe shpesh për gati dy vjet: kur do të përfundojë pandemia e koronavirusit?

“Nga aspekti epidemiologjik nuk e dimë. Ndoshta pas një ose dy muajsh – nëse nuk ka variante të tjera shqetësimi që shfaqen ndërkohë, të paktën këtu në Shtetet e Bashkuara”, thotë J. Alexander Navarro, ndihmës drejtor i Qendrës për Historinë e Mjekësisë në Universitetin e Miçiganit.

“Nga aspekti social, mendoj se jemi tashmë në pikën ku ka përfunduar pandemia. Shumë shtete po i largojnë gjurmët e detyrimeve të tyre të maskave. Në, fakt tashmë, ne shohim njerëz duke vazhduar me jetën e tyre”.

Që nga 16 shkurti 2022, rreth 78 milionë njerëz në Shtetet e Bashkuara janë infektuar me COVID-19 dhe 923,067 prej tyre kanë vdekur. Sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), shtatëdhjetë e gjashtë përqind e popullsisë së SHBA-së ka marrë të paktën një dozë të vaksinës COVID-19.

Sara Sawyer, profesoreshë e biologjisë molekulare, qelizore dhe zhvillimore në Universitetin e Kolorados Boulder, pranon se fundi i pandemisë mund të shihet më në fund, pjesërisht falë Omicronit, një variant COVID-19 që u shfaq në nëntor të vitit 2021.

“Në esencë, është vaksinimi i shumë njerëzve që ishin rezistent ndaj vaksinimit sepse shumë prej atyre njerëzve u infektuan në këtë valë”, thotë Sawyer. “Dhe kështu, kjo thjesht do ta bëjë vërtet të vështirë përhapjen e viruseve në këto valë gjigante si Omicron, sepse ne kemi kaq shumë njerëz me rezistencë që ata i kanë fituar përmes infeksionit ose një vaksine të mëparshme”.

Ekspertët parashikojnë se më shumë se 70% e njerëzve në Shtetet e Bashkuara tani janë ose të vaksinuar ose janë shëruar nga një infeksion koronavirus, thotë Sawyer. Ajo shton se një bonus shtesë për ata që marrin një infeksion aktual është se ata zhvillojnë sisteme shumë më të sofistikuara të imunitetit kundër atij virusi.

Një pandemi përgjithësisht konsiderohet “e mbaruar” kur një virus bëhet endemik.

“Kur viruset bëhen të parashikueshëm – në modelet e tyre, në sezonalitetin e tyre dhe në numrin e njerëzve që mund të infektojnë dhe numrin e vdekjeve që mund të shkaktojnë – ne themi se një virus është bërë endemik”, thotë Sawyer. “Kjo do të thotë se ajo është vendosur në një ekzistencë afatgjatë me popullatën njerëzore”.

Dhe, ndërkohë që COVID-19 nuk mund të zhduket kurrë plotësisht, variantet e ardhshme nuk pritet të jenë aq të rënda sa ato të kaluara.

“Nëse ti ishe i infektuar me një variant, dhe unë me një variant tjetër, dhe unë do të përfundoja në urgjencë të nesërmen, dhe ti kishe vetëm një gudulisje në fyt dhe shkoje në lojën e bejsbollit të djalit tënd, në dyqan ushqimor dhe në një festë ditëlindjeje, varianti i kujt do të përhapet më mirë?” Sawyer thotë. “Varianti i juaj do të përhapet më mirë. Ne e dimë nga historia e evolucionit viral, viruset janë duke u bërë më pak vdekjeprurëse dhe më të transmetueshme… Viruset bëhen më të transmetueshme atëherë kur nuk i sëmurin njerëzit shumë”.

Por rreziku i mbylljes së pandemisë para se të mbarojë krejtësisht, mbetet ende real.

“Unë mendoj se, nga pikëpamja sociale, shumica e njerëzve po anojnë drejt përfundimit të kësaj pandemie kurse, nga ana epidemiologjike, nuk e kemi një rast të tillë”, thotë Navarro. “Në esencë, nuk ka kthim prapa. Dhe frika që kam sot është se nëse kemi një variant tjetër shqetësimi që shfaqet, nuk e di nëse do t’i bëjmë njerëzit të kthehen në mbajtjen e maskave nëse do të jemi në gjendje të zbatojmë ndonjë lloj të urdhrave të strukturuar të mbylljes nëse kemi nevojë”.

Gjatë pandemisë së gripit të vitit 1918, e cila vrau deri në 50 milionë njerëz në mbarë botën, amerikanët u lodhën me masa shtrënguese dhe hoqën dorë para kohe nga masat parandaluese të gripit. Dy valë të tjera të pandemisë së gripit goditën Shtetet e Bashkuara, duke rezultuar në më shumë vdekje.

Ndërkohë që mund të tërhiqen disa paralele midis COVID-19 dhe pandemisë së gripit të vitit 1918, shikimi nga e kaluara nuk është gjithmonë një barometër i mirë për kohën kur kjo pandemi mund të përfundojë për shkak të njohurive dhe teknologjisë së përparuar që ekziston sot.

“Ne e dimë saktësisht se çfarë duhet të bëjmë, dhe ky është një avantazh që njerëzit e së kaluarës nuk e kishin domosdoshmërisht”, thotë Nükhet Varlik, profesor i asociuar i historisë në Universitetin Rutgers-Newark. “Ne i kemi vaksinat. Ne kemi rregullore të shëndetit publik. Ne kemi ekspertizën mjekësore, kështu që ne në fakt e dimë se çfarë të bëjmë. Pra, ne jemi në fakt në një avantazh të paprecedentë kur e krahasojmë veten me shoqëritë e kaluara. Ne në fakt mund të bëjmë gjërat e duhura. Nëse bëjmë gjërat e duhura, kjo është një çështje tjetër.”

Varlik thotë se pyetja se kur mund të përfundojë pandemia është mashtruese, duke ushqyer shpresa të rreme në vend që të përqendroheni në përpjekjen për ta kontrolluar dhe zbutur pandeminë.

“Do të bëhet endemike, por kjo nuk do të thotë se nuk mund të bëhet sërish pandemi. Pra, është disi si një kërcim… mund të jetë pandemike, epidemike ose endemike, dhe mund të ndryshojë me kalimin e kohës”, thotë Varlik. “Kam shumë besim se COVID-19 do të vazhdojë të jetë epidemi në një pjesë të botës për të ardhmen e parashikueshme… dhe, natyrisht, me udhëtime dhe mjete të tjera, ai mund të përhapet në vende të tjera, në shtete të tjera. Derisa të eliminohet në të gjithë botën, nuk ka asnjë mënyrë për t’u ndjerë i sigurt nga kjo sëmundje”.

Kur epidemiologët do ta deklarojnë pandeminë të përfunduar ka të bëjë shumë me atë se sa sëmundje është e gatshme të pranojë dhe të durojë një shoqëri, thotë Navarro. COVID-19 mund të bëhet si gripi, duke vrarë dhjetëra mijëra amerikanë çdo vit, kryesisht ata në kategoritë e cenueshme mjekësore.

“Në një moment, thjesht duhet t’i thuash vetes: ‘E di, unë jetoj në botë. Ka rreziqe në botën time, sëmundje infektive, aksidente automobilistike.’ Por nuk mund ta lejosh që kjo të të lëjë të gjymtuar ty një ditë. Këto gjëra kanë qenë gjithmonë aty”, thotë profesori i biologjisë Sawyer. “Sigurisht që nuk do të doja kurrë të dërgoja një mesazh se kjo tani është një tjetër gjë për të cilën njerëzit duhet të shqetësohen dhe të kenë ankth pasi kjo të bëhet endemike. Në vend të kësaj, merrni vaksinën tuaj, merrni vaksinën tuaj të gripit, mbroni veten dhe pastaj vazhdoni jetën tuaj”./VoA