Si ndodhi që tubacioni prej 11 miliardë dollarësh i Putinit e përçau NATO-n dhe BE-në në një kohë krize?

Sistemet e tubacioneve në stacionin e marrjes së gazit të Nord Stream 2 në Lubmin, Gjermani.

Një tubacion nënujor i vendosur për të ofruar gaz nga Rusia në Gjermani është bërë pikërisht ajo që të dyja vendet kanë këmbëngulur gjithmonë se nuk do të ndodhte asnjëherë: Një armë mes një krize gjeopolitike.

Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar, Ukraina dhe disa vende anëtare të Bashkimit Evropian e kanë kundërshtuar ashpër tubacionin qyshkur u bë publik për herë të parë në vitin 2015, duke paralajmëruar se projekti do ta shtonte ndikimin e Moskës në Evropë.

Tubacioni prej 1200 km (750 milje) u përfundua në shtator dhe tani është në pritje të certifikimit përfundimtar. Por edhe pse tubacioni nuk është ende funksional, ai tashmë ka vepruar si një pykë e madhe midis aleatëve tradicionalë në një kohë tensionesh të mëdha midis Rusisë dhe Perëndimit.

Sipas ekspertëve, kjo në vetvete është një fitore për presidentin rus Vladimir Putin.

Kristine Berzina, bashkëpunëtore e lartë në fondin gjerman Marshall të Shteteve të Bashkuara, një qendër e pavarur kërkimore, tha se Moska ka përfituar nga drama rreth tubacionit. “Gjithçka rreth gazsjellësit Nord Stream 2 ka qenë një fitore për Rusinë”, tha ajo për CNN.

“Duke pasur parasysh se qëllimi i Rusisë është ta përçajë gjithësecilin, nëse ata po kërkojnë të thyejnë unitetin në Bashkimin Evropian dhe në NATO, ky tubacion ka qenë një rast i mrekullueshëm”.

Për vite, si Rusia ashtu edhe Gjermania argumentuan se gazsjellësi është thjesht një çështje biznesi dhe nuk ka të bëjë fare me politikën.

Por në Evropën Qendrore dhe Lindore, ku furnizimet me gaz nga Rusia luajnë një rol esencial në prodhimin e energjisë dhe ngrohjen e shtëpive, pak tema janë më shumë politike sesa siguria energjetike. Me çmimet e gazit natyror tashmë afër një niveli rekord të lartë, shumë kanë frikë se tensionet e mëtejshme mund të shkaktojnë më shumë dhimbje për konsumatorët evropianë.

Dhe ndërkohë që Rusia ka mohuar përdorimin e energjisë për të ushtruar presion mbi Evropën, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë ka fajësuar Moskën për kontributin në krizën evropiane të çmimeve të gazit duke shkurtuar furnizimin.

SHBA dhe Evropa po përgatiten për mundësinë që Rusia mund t’i armatizojë eksportet e saj të gazit në Evropë për t’u hakmarrë për çdo sanksion të mundshëm. Administrata e Biden ka qenë në diskutime të rregullta me një numër vendesh në Evropë, Lindjen e Mesme dhe Azi për rritjen e prodhimit të gazit natyror të lëngshëm në Evropë në rast se një pushtim rus i Ukrainës çon në mungesë gazi, kanë deklaruar shumë zyrtarë amerikanë për CNN.

Si konsumatori më i madh i gazit në Rusi, Gjermania kishte hezituar ta përdorte tubacionin për të ushtruar presion mbi Moskën. Më pak se dy javë më parë, ministrja gjermane e Mbrojtjes Christine Lambrecht paralajmëroi kundër tërheqjes së Nord Stream 2 në konflikt.

Megjithatë, ndërkohë që tensionet u ngritën midis Rusisë dhe Perëndimit mbi Ukrainën, pretendimi është hequr në heshtje nga gjermanët. Nën presionin e SHBA-së, Ministrja e Jashtme gjermane Annalena Baerbock pranoi javën e kaluar se gazsjellësi Nord Stream 2 mund të përfshihej në një paketë sanksionesh kundër Rusisë për përfshirjen e saj në Ukrainë.

Në të njëjtën kohë, SHBA-ja ka reduktuar disi kundërshtimin e saj të zëshëm ndaj tubacionit. Në fillim të këtij muaji, Senati i SHBA votoi kundër legjislacionit nga senatori republikan Ted Cruz i Teksasit për të sanksionuar entitetet e lidhura me Nord Stream 2. Argumenti kryesor nga administrata e Biden ishte se sanksionet mbi gazsjellësin do të nënvlerësonin përpjekjet e SHBA për ta frenuar kërcënimin rus duke i dhënë Perëndimit më pak ndikim.

“Putini dëshiron ta shohë Nord Stream 2. Nëse disi eleminohet përpara çdo pushtimi të mundshëm, ai ka një arsye më pak për të mos e pushtuar Ukrainën,” tha kryetari i Senatit të SHBA për Marrëdhëniet me Jashtë, Bob Menendez.

Ukraina dhe vende të tjera të Evropës Lindore kanë paralajmëruar se tubacioni i ri mund ta bëjë rajonin më të cenueshëm ndaj tekave të Rusisë.

Mosmarrëveshjet mbi çmimet e energjisë kanë rënduar marrëdhëniet midis Rusisë dhe Ukrainës që nga shpërbërja e Bashkimit Sovjetik në vitin 1991, me Rusinë duke i ndërprerë furnizimet e saj me gaz në Ukrainë në disa raste. Për momentin, Rusia ka nevojë për Ukrainën, sepse një sasi e madhe e gazit që ajo shet në Evropë ende rrjedh në pjesën tjetër të kontinentit përmes territorit të Ukrainës.

Duke  eanashkaluar Ukrainën, Nord Stream 2 do ta bënte më të lehtë për Rusinë izolimin e Ukrainës.

Për ta bërë situatën edhe më komplekse është vendimi i Gjermanisë për të mos e furnizuar me armë Ukrainën. Ndërkohë që disa vende të tjera të NATO-s, përfshirë SHBA-në, Britaninë e Madhe dhe Republikën Çeke thanë se do të dërgonin armë në Ukrainë, Gjermania deri më tani ka refuzuar, duke shkaktuar kritika nga zyrtarët ukrainas.

Vërejtjet kontraverse nga shefi i marinës gjermane, zëvendës-admirali Kay-Achim Schönbach, rreth Putinit që “ndoshta” meriton respekt dhe sugjeron se Ukraina kishte humbur përgjithmonë gadishullin e Krimesë në Detin e Zi ndaj Rusisë, vetëm sa i shtuan tensionet edhe më shumë. Ndërsa Schönbach ka dhënë dorëheqjen lidhur me komentet, ambasadori ukrainas në Gjermani Andrij Melnyk tha të dielën se qeveria gjermane “duhet ta ndryshojë kursin e saj drejt Kievit” në mënyrë që “ta rivendosë besimin e plotë në politikën gjermane”.

Tubacioni është veçanërisht i vlefshëm për Rusinë, e cila mbështetet në eksportet e naftës dhe gazit për mbi 40% të të ardhurave të saj të qeverisë. Nëse ky tubacion operacionalizohet, do të dërgonte 55 miliardë metra kub gaz në vit drejtpërdrejt nga Rusia në Evropë. Gazprom, kompania shtetërore ruse që zotëron tubacionin, tha se çmimi mesatar i saj i eksportit ishte 280 dollarë për 1000 metra kub gaz në vitin 2021, që do të thotë se tubacioni i ri mund të vlejë më shumë se 15 miliardë dollarë në vit.

Gazprom ka investuar tashmë rreth 11 miliardë dollarë në këtë projekt.

“Perëndimi ka nevojë për çdo formë të mundshme levash që mund të marrë për ta bindur Rusinë nga pushtimi i Ukrainës,” tha Berzina, duke shtuar se mos sanksionimi i tubacionit tani do të thotë se ai mund të përdoret si levë në të ardhmen. “Ambiciet e Rusisë tani janë të mëdha dhe kërkesat e qarta që ajo i ka bërë Perëndimit për kthimin e trupave atje ku ishin në fillim të viteve 90 dhe për ta mbyllur derën për zgjerimin e NATO-s, këto nuk janë në përputhje me vlerat e Perëndimit, kështu që Perëndimi me të vërtetë nuk mund t’i japë Rusisë atë që dëshiron atje”.

Andrey Kortunov, drejtor i përgjithshëm i Këshillit të Çështjeve Ndërkombëtare Ruse, tha se Moska e sheh projektin Nord Stream si një provë të autonomisë strategjike të BE-së nga Shtetet e Bashkuara.

“Nëse projekti Nord Stream 2 do të dështojë, gjë që është e mundur, do të shërbente si një konfirmim i këtij perceptimi se Evropa nuk është një partner i besueshëm dhe nuk mund të punoni me Bashkimin Evropian, sepse ata nuk mund të bien dakord për asgjë dhe nuk mund ta marrin një vendim. Pra, nëse doni që diçka të arrihet, duhet të shkoni në Uashington”, tha ai.

Rusia e ka paralajmëruar vazhdimisht Perëndimin që të mos e përfshijë Nord Stream 2 në krizën politike. Ministri i Jashtëm rus Sergej Lavrov tha se përpjekjet për ta politizuar çështjen e Nord Stream 2 ishin “kundërproduktive”.

Por ndërkohë që gazsjellësi është jashtëzakonisht i vlefshëm për Putinin, është e dyshimtë nëse ai mund të luajë rolin vendimtar për ta bindur atë, Putinin pra, që ta minimizojë çdo plan për të kaluar kufirin e Ukrainës.

“Nëse dështon, do të jetë një humbje e madhe për Gazpromin dhe ekonominë ruse, por nuk është ashtu siç rusët do të thonë: në rregull, ju mund të vazhdoni me zgjerimin e NATO-s, por për sa kohë që Nord Stream 2 është funksional, është mirë.”, tha Kortunov.

“Pyetja është se cili është qëllimi përfundimtar i [Putinit]? Ai ka paratë, rezervat valutore që Rusia ka kursyer, ajo mund ta përballojë humbjen e parave tani… është marrëdhënia ekonomike, tubacioni, një kosto që ai është i gatshëm të paguajë?”, shtoi Berzina. /CNN