Vendet ku ka më shumë nxjerrje ilegale të thëngjillit në Kosovë dhe numri i gjobave në procese gjyqësore

Thëngjilli që gjendet në sasi të madhe në nën tokën e Kosovës sipas të dhënave zyrtare nuk shfrytëzohet vetëm nga KEK-u apo punëtorët e tij.

Kompetencën ekskluzive për nxjerrje të thëngjillit e ka vetëm KEK-u. Kjo ndërmarrje një pjesë të qymyrit ia shet kompanisë “Kosova Thëngjilli” e cila e bën përpunimin dhe shitjen e tij si produkt i përpunuar që kryesisht shitet jashtë Kosovës. Por, një pjesë e qytetarëve me ftohjen e motit, nëpër shumë zona të ndryshme në Kosovë përdoret thëngjillit për ngrohje.

Në një përgjigje për KALLXO.com Lartana Frangu nga Komisioni i Pavarur për Miniera dhe Minerale, thuhet se nxjerrja e thëngjillit ende vazhdon nga banorët e vendeve ku ka shtrirje të tij.

“Edhe pse në vitet e fundit kemi rënie te nxjerrjes së thëngjillit nga Ndërmarrjet, kemi nxjerrje të tij nga personat fizik me mjete tradicionale ( nga banorët  lokal ku shtrihet thëngjilli)”, ka thënë Frangu.

Ajo përmendi edhe disa prej komunave ku ushtrohet më shumë kjo veprimtari.

“Nga KPMM-ja janë identifikuar për nxjerrje të thëngjillit këto lokacione: Komuna Vushtrrisë, me lokacion fshatrat Zhilivod, Bivolak, Strovc, Komuna Skënderaj, me lokacion fshatin Polac, dhe Komuna Obiliq, me lokacion fshatin Sibovc”, tha Frangu.

Tutje, ajo theksoi se nga KPMM janë evidentuar 36 operime ilegale me thëngjill të shoqëruara gjoba, ku 30 janë në proces gjyqësor.

“Nga KPMM-ja, deri më tani janë 36 operime ilegale me thëngjill të shoqëruara me gjobë, 30 janë në proces Gjyqësor”, shtoi Frangu.

Kurse, Bajram Kadriu, zyrtar i lartë për komunikim në Ministrinë e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës (MMPHI) tha se kanë dal disa herë në inspektime bashkë me Policinë, ku kanë bërë kontrolle nëpër tregjet e Prishtinës dhe komunave tjera dhe thëngjilli i konfiskuar është deponuar në hapësirat e KEK-ut.

“Në vitet paraprake Inspektorati i MMPHI, disa herë ka dalë në inspektime bashkë me Policinë, dhe kudo që ka hasur raste të shitjeve Inspektorati së bashku me policinë dhe KPMM-në ka bërë kontrollime në tregjet e Prishtinës dhe komuna tjera dhe kudo që ka hasur në shtije të thëngjillit, ka bërë konfiskimin e thëngjillit të zënë në treg, i cili është deponuar në hapësirat e KEK-ut”, ka  thënë Kadriu.

Ai tutje theksoi se inspektorati has në shumë vështirësi në zbatim të vendimeve pa ndihmën e Policisë, pasi shitësit zakonisht ikin nga vendi i ngjarjes.

“Inspektorati ka vështirësi në zbatimin e këtyre Vendimeve pa asistencë të Policisë sepse sapo të afrohen organet inspektuese, operatorët që janë persona fizik ose ikin nga vendi i ngjarjes nëse janë të parkuar me kamionë, ose nuk ndalen nëse janë duke lëvizur”.

Njësoj, sipas tij, veprojnë edhe në vendburimet e thëngjillit ku bëhet nxjerrja ilegale, ku disa herë Inspektorati ka ndërhyrë së bashku e Polici dhe KPMM duke bërë ndalimin e operimit si dhe shqiptimin e masave ligjore ndaj operatorëve ilegal. Gjithashtu ka bërë edhe shiritimin e vend eksploatimit (gropimeve), në disa vende të Komunave të ndryshme ku janë prezentë këto aktivitete ilegale.

Për të ndaluar këtë veprimtari, në vitin 2018 Qeveria e Kosovës ka nxjerrë një Vendim me të cilin ndaloi çfarëdo mase për dhënien e thëngjillit në formë dhurate për punëtorët e ndërmarrjes së KEK-ut si Shoqëri aksionare.

Po ashtu, në vitin 2018 nga Ministria e Arsimit është marrë Vendim për ndalimin e përdorimit të thëngjillit për ngrohje në Institucionet Edukativo Arsimore dhe Aftësuese.

Edhe Komuna e Prishtinës në po këtë vit (2018), ka nxjerrë vendim për ndalimin e shitjes së thëngjillit brenda tërë territorit të Komunës së Prishtinës ku për zbatimin e tij janë të obliguara Drejtoria e Inspektoratit të Komunës si dhe Policia e Kosovës.

Projekti “Përdorimi i mediave për të rritur vetëdijen lidhur me shkaktarët kryesorë të ndotjes së ajrit në Kosovë” është pjesë e “Dig Data Challenge” e mbështetur nga Millennium Foundation Kosovo (MFK) dhe Millennium Challenge Corporation (MCC), si pjesë e Dig Data Challenge për të dhënat mbi cilësinë e ajrit. Projekti implementohet nga Internews Kosova.