Planeti po nxehet shpejt - çfarë ndodh me trupin tonë në nxehtësi ekstreme?

Kohët e fundit planeti ynë e ka regjistruar ditën e saj më të nxehtë ndonjëherë – një rekord që ekspertët paralajmërojnë se ka të ngjarë të thyhet vazhdimisht pasi kriza klimatike i bën temperaturat gjithnjë e më të larta.

Dhe po ndodh shpejt: një raport i ri  ka gjetur se muaji i kaluar ishte qershori më i nxehtë i planetit me një “diferencë të konsiderueshme”, që do të thotë se nëntë qershorët më të nxehtë kanë ndodhur të gjithë në nëntë vitet e fundit.

Ditët jashtëzakonisht të nxehta – ato që mund të konsiderohen si ditët më të nxehta të verës – janë më të shpeshta tani sesa në vitin 1970 në 195 vende në të gjithë SHBA-në, sipas grupit kërkimor Climate Central. Nga këto vende, afërsisht 71% tani përballen me të paktën shtatë ditë shtesë jashtëzakonisht të nxehta çdo vit.

Efektet kanë qenë shkatërruese.

Në një rajon të Teksasit, të paktën 11 njerëz vdiqën në pak më shumë se një javë gjatë një vale të pandërprerë të të nxehtit të qershorit. Në Meksikë, si pasojë e temperaturave në rritje kanë vdekur të paktën 112 njerëz që nga marsi. Një valë e të nxehtit e fundit në Indi vrau të paktën 44 njerëz në të gjithë shtetin e Bihar.

Çfarë ndodh me trupin tonë?

Normalisht, trupi ynë është mësuar me një gamë të caktuar temperaturash, zakonisht midis 95 dhe 96 gradë Celcius. Kur truri ynë ndjen një ndryshim – ose më të ulët ose më të lartë se ai – ai përpiqet ta ndihmojë trupin tonë të ftohet ose të ngrohet, sipas Dr. Judith Linden, nënkryetare ekzekutive e departamentit të mjekësisë urgjente në Qendrën Mjekësore të Bostonit dhe profesor në departamentin e mjekësisë së urgjencës në shkollën e mjekësisë të Universitetit të Bostonit.

Mënyra e dytë se si trupi ynë ftohet është duke zgjeruar enët dhe duke i rritur rrahjet e zemrës, gjë që ndihmon në sjelljen e nxehtësisë dhe gjakut në sipërfaqen e trupit tonë dhe ndihmon në çlirimin e asaj nxehtësie të tepërt.

Kur jemi të ekspozuar ndaj temperaturave të larta, bëhet më e vështirë për trupin tonë që të përpiqet të vazhdojë me ftohjen. Dhe nëse mjedisi ynë është i nxehtë dhe i lagësht, djersa nuk avullohet aq lehtë – gjë që e shtyn temperaturën e trupit tonë edhe më lart, sipas klinikës Mayo.

“Sa më e lartë të jetë lagështia, aq më të ulëta ju nevojiten temperaturat për nxehtësinë ekstreme,” thotë Linden.

Temperaturat e larta të trupit mund të çojnë në dëmtim të trurit dhe organeve të tjera vitale, thotë Qendra për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve, CDC. Ato gjithashtu mund të çojnë në disa sëmundje të lidhura me nxehtësinë.

Llojet e sëmundjeve të ndërlidhura me nxehtësinë

Sëmundjet e lehta të lidhura me nxehtësinë, duke përfshirë ngërçet e nxehtësisë, janë më të zakonshmet, thotë Linden. Dhimbjet e nxehtësisë mund të zhvillohen tek njerëzit që djersiten shumë, përfshirë gjatë stërvitjes. Djersitja e tepërt e përdor të gjithë kripën dhe lagështinë e trupit dhe mund të çojë në dhimbje ose spazma të muskujve, zakonisht në bark, krahë ose këmbë, sipas CDC.

Mund të zhvillohet gjithashtu një skuqje e nxehtësisë. Ky është një acarim i lëkurës i shkaktuar nga djersitja e tepërt në mot të nxehtë dhe të lagësht dhe është më i zakonshëm tek fëmijët e vegjël, sipas CDC. Zakonisht është një grup i kuq puçrrash ose flluskash dhe ka tendencë të jetë në vende duke përfshirë qafën, pjesën e sipërme të gjoksit ose në rrudhat e bërrylave.

Kur trupi ynë fillon ta tejkalojë aftësinë e tij për të ftohur veten, ne mund ta zhvillojmë atë që njihet si lodhje nga nxehtësia.

Goditja nga nxehtësia është sëmundja më serioze e lidhur me nxehtësinë dhe, nëse nuk trajtohet, mund të çojë në vdekje.

“Kjo është ajo ku temperatura e trupit tuaj shkon mbi 104 deri në 105 gradë ose më shumë, dhe këtu mekanizmat tuaj kanë filluar të dështojnë,” thotë Linden.

Shenjat paralajmëruese mund të përfshijnë temperatura jashtëzakonisht të larta të trupit, lëkurë të kuqe dhe të thatë, një puls të shpejtë, dhimbje koke, marramendje, të përziera ose humbje të vetëdijes, sipas CDC.

Shenja dalluese e një goditjeje nga nxehtësia është konfuzioni dhe agjitacioni, tha Linden.

Kush është më i rrezikuar?

Të moshuarit, njerëzit me gjendje mjekësore kronike si dhe fëmijët janë në rrezik më të lartë për sëmundje të rënda të ndërlidhura me nxehtësinë.

Të moshuarit dhe njerëzit me gjendje mjekësore kronike mund të kenë më pak gjasa të ndjejnë dhe t’i përgjigjen ndryshimeve të temperaturës dhe mund të marrin ilaçe që përkeqësojnë efektet e nxehtësisë, thotë CDC.

“Shumë të rinj (njerëzit) gjithashtu, sepse ata kanë më pak gjasa t’i njohin sëmundjet e lidhura me nxehtësinë dhe kanë më pak gjasa të dalin nga nxehtësia nëse fillojnë të ndihen të mbinxehur,” thotë Linden.

Studentët-atletët dhe kafshët shtëpiake janë gjithashtu në rrezik më të lartë, shtoi ajo.

Si të qëndrojmë të sigurt?

Kur hapësira ku jetoni po përballet me nxehtësi ekstreme, ka disa gjëra që mund t’i bëni për të mbajtur veten dhe të tjerët të sigurt.

Së pari, kujdesuni për simptomat e lodhjes nga nxehtësia ose sëmundjeve të tjera.

“Nëse dikush fillon të ndiejë marramendje, vjellje ose dhimbje koke, është koha për të vepruar menjëherë,” thotë Linden. “Kjo do të thotë të largohesh nga nxehtësia dhe të ikësh në një mjedis të freskët.”

“Nëse shihni dikë me ndonjë lloj konfuzioni, ky është një lajmërim për urgejncë të menjëhershme,” shton Linden.

Mos prisni derisa të keni etje për të pirë ujë – pasi kjo mund të jetë një shenjë e dehidrimit. Linden rekomandon të pini të paktën një gotë ujë – ose më shumë – brenda një ore.

Së fundi, sigurohuni që po ikontrolloni fqinjët, prindërit dhe miqtë tuaj – veçanërisht individët e moshuar që mund të jetojnë vetëm ose të izoluar, thotë Linden./CNN