A do të jetë në gjendje një pajisje artificiale të barazohet me inteligjencën e trurit të njeriut?
Mundësitë që ofron inteligjenca artificiale sot janë sa të jashtëzakonshme aq edhe të paparashikueshme, duke paraqitur një sfidë të vazhdueshme për homologët e tyre biologjikë.
Zhvillimi dhe mundësitë e reja të ofruara nga inteligjenca artificiale nuk pushojnë të na befasojne pothuajse çdo ditë. Sot, disa nga zhvillimet më të rëndësishme për Çështjen Gri (Gray Matter) përfshijnë krijimin e algoritmeve të afta për të gjurmuar neuroimazhimin dhe të dhënat gjenetike dhe fiziologjike të individëve të shumtë nga të cilët mund të nxirren shënues biologjikë për të parashikuar me saktësi fillimin e sëmundjeve neurologjike dhe mendore si sëmundja e Alzheimerit. Pa dyshim, kjo është diçka që mund të ndihmojë në hartimin ose rregullimin e trajtimeve për ta luftuar neurodegjenerimin ose përparimin e tij.
Një lloj i ndryshëm i një zhvillimi të tillë është ChatGPT (Transformatori i Paratrajnuar i Gjeneruar i Chat). Ky është një mjet gjithëpërfshirës konsultimi kompjuterik që tani mund të qasemi pa pagesë për të kërkuar gjëra dikur të paimagjinueshme, si një raport mbi një çështje ligjore, një artikull gazete për një temë specifike ose një zgjidhje për një problem kompleks, ndonjëherë edhe të një natyre emocionionale me zgjidhje të ndryshme. Duke qenë se jam alergjik ndaj polenit, sapo kam pyetur ChatGPT-në time se ku duhet të shkoj me pushime për të mos vuajtur nga kjo alergji dhe përgjigja e tij më duket bindëse.
Megjithatë, siç ndodh shpesh me përparimet e mëdha në shkencë, inteligjenca artificiale është përballur me kritika. Në rastin e veçantë të ChatGPT, i cili tani ka më shumë se 100 milionë përdorues në mbarë botën, OpenAI, krijuesi i tij, ka qenë në krye të kritikave. Kjo ka marrë parasysh kopjimin e informacionit në internet dhe përpunimin e tij statistikor dhe jo kognitiv, shpikjen e të dhënave ose fakteve dhe gjithashtu përdorimet keqdashëse të teknologjisë, e cila, nga ana tjetër, e tërheq ChatGPT në konfliktin moral që shpesh i provokojnë përparimet e mëdha shkencore dhe teknologjike.
Versione të reja, më të fuqishme të pajisjeve të zhvilluara deri më sot (p.sh., një ChatGPT Turbo) janë duke u bërë, dhe duket se inteligjenca artificiale është gati t’i zëvendësojë apo edhe të tejkalojë shumë aktivitete njerëzore, veçanërisht ato që përfshijnë zgjuarsinë dhe kreativitetin. Në ditët e sotme, mundësitë e tij janë sa të jashtëzakonshme aq edhe të paparashikueshme dhe nuk dështojnë ta sfidojnë potencialin biologjik të krijuesit të tij, që nuk është askush tjetër veçse truri i njeriut.
Kjo sfidë ngre pyetjen e paraqitur nga ky artikull dhe gjithashtu na bën të besojmë se çdo gjë që përfshin zhvillimin e simulimeve se si funksionon truri mund të jetë gjithashtu një mjet për të mësuar më shumë rreth trurit. Megjithatë, që në fillim, ne jemi përballur me pengesën e mosnjohjes së të gjitha sekreteve funksionale të trurit të njeriut, një organ që përfshin 85 miliardë neurone mbresëlënëse të ndërlidhura në një mënyrë shumë komplekse nga rreth 1014 sinapse. Prandaj, inteligjenca artificiale, algoritmet e saj dhe mësimi i makinerive gjithmonë do të përpiqen të riprodhojnë ose simulojnë diçka që ne e kuptojmë vetëm në një masë të kufizuar.
Në të vërtetë, ne tani zotërojmë dhe mund të mësojmë shumë nga pasuria e të dhënave anatomike, fiziologjike dhe gjenetike, dhe nga lidhja strukturore e trurit të njeriut, me fjalë të tjera, se si lidhen neuronet e tij. Megjithatë, edhe nëse do të ishim në gjendje t’i simulonim të gjitha këto të dhëna në një program kompleks të inteligjencës artificiale, mund të jemi ende shumë larg garantimit të një riprodhimi të afërt të asaj që truri i njeriut bën ose është i aftë të bëjë.
Me këtë në mendje, Viren Jain, një specialist kalifornian në shkencën kompjuterike dhe njohëse dhe një udhëheqës në studimin e lidhjes së trurit, – lidhjet midis neuroneve – bëri disa pyetje në një artikull të fundit në revistën shkencore, Nature. Ai pyeti veten nëse mësimi i makinerisë mund të përdoret vërtet për të ndërtuar modele që simulojnë aktivitetin e trurit; nëse mund të trajnojmë programe të inteligjencës artificiale në lidhje dhe të dhëna të tjera për të riprodhuar të njëjtin aktivitet të neuroneve që normalisht do të prisnim të gjenim në sistemet biologjike; dhe nëse një sistem i tillë si truri i njeriut mund të kuptohet kur sjellja e tij në dukje riprodhohet nga matematika ose një kompjuter.
Për më tepër, Viren Jain beson se, megjithëse problemi kryesor me të cilin përballen studimet e shumta, siç është Projekti Evropian i trurit njerëzor tashmë i braktisur, mbetet njohuria e kufizuar e hartave të detajuara anatomike dhe funksionale të trurit, është ende shumë e vështirë të vlerësohet shkalla në të cilën artificialisht sistemet e zhvilluara të simulimit mund të kapin me saktësi atë që ndodh në sistemet biologjike. Një problem shtesë është se si një pajisje inteligjente artificiale duhet të shprehet që ne të besojmë se është vërtet e krahasueshme me trurin e njeriut.
Nga ana tjetër, nuk është as e qartë se ne do të jemi ndonjëherë në gjendje të ndërtojmë artificialisht diçka aq komplekse sa truri i njeriut. Ky organ është gjithashtu i bekuar me kapacitete funksionale emergjente, siç është vetëdija fenomenologjike, natyrën e së cilës ende nuk e kemi kuptuar. Hipoteza e integrimit funksional të shkencëtarëve si Giulio Tononi ose Christof Koch pohon se vetëdija lind spontanisht nga sisteme komplekse si truri i njeriut, që do të thotë se ajo na vjen natyrshëm në lindje. Kjo sugjeron që, nëse inteligjenca artificiale një ditë do të ishte në gjendje të ndërtonte një sistem kaq kompleks sa truri ynë, aftësitë e saj emergjente të emergjencës mund të lindin gjithashtu spontanisht nga një sistem i tillë, edhe nëse ende nuk e kuptojmë natyrën e tij të vërtetë.
Kjo temë pa dyshim do ta provokojë një debat emocionues dhe laik nëse inteligjenca e një sistemi artificial mund të jetë e barabartë, e lëre më të tejkalojë atë të vetë krijuesit të tij. Nga sot, kjo nuk duket e mundur./El Pais
Përgatiti: Nuhi Shala
