Cilat janë efektet e alkoolit në trurin e njeriut?

Një gotë verë me darkë, një birrë pas punës, një koktej (ose tre) me pushime: Alkooli është i rrënjosur thellë në kulturën e miliona njerëzve në botë dhe për shumë është një pjesë normale e jetës së tyre të përditshme.

Megjithatë, një studim i vitit 2018 i publikuar në The Lancet sugjeron se nuk ka nivel të sigurt të konsumit të alkoolit. Edhe nivelet e ulëta të konsumit mund ta dëmtojnë shëndetin tuaj; nivelet më të larta të konsumit kanë efekte më të këqija. Disa nga ato efekte, si fjalimi i paqartë dhe kujtesa e zvogëluar, mund të jenë mjaft të qarta, të tjerat, si dëmtimi afatgjatë qelizor, mund të mos jenë aq të dukshëm.

Sipas Udhëzimeve dietike për amerikanët 2020-2025 të Departamentit Amerikan të Bujqësisë (USDA) dhe Departamentit Amerikan të Shëndetit dhe Shërbimeve Njerëzore (HHS), pirja e moderuar përkufizohet si një ose më pak pije në ditë për gratë dhe dy ose më pak pije në ditë për burrat.

Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) e përkufizojnë konsumimin e alkoolit të rëndë për gratë si konsumimi i tetë ose më shumë pijeve në javë dhe për burrat si konsumimi i 15 ose më shumë pijeve në javë.

Ku futet në ekuacion konsumimi i tepërt? Sipas CDC, konsumimi i tepërt përkufizohet si konsumimi i katër ose më shumë pijeve alkoolike për gratë ose pesë ose më shumë pijeve alkoolike për burrat në të njëjtin rast.

Nëse keni menduar ndonjëherë se çfarë po ndodh në të vërtetë në tru kur një person ka konsumuar shumë alkool, këtu është një pasqyrë e shkurtër.

Efektet afatshkurtra të alkoolit

Neurotransmetuesit

Pirja e alkoolit i ndryshon nivelet e neurotransmetuesve në tru, thotë Maria Pagano, studiuese e varësisë dhe profesoreshë e asociuar e psikiatrisë në Shkollën e Mjekësisë të Universitetit Case Western Reserve. Këta lajmëtarë kimikë transmetojnë sinjale në të gjithë trupin dhe luajnë një rol të madh në kontrollin e sjelljes, emocioneve dhe aktivitetit fizik.

“Si fillim, alkooli e ngadalëson neurotransmetuesin GABA, dhe kjo është ajo që nxit lëvizjen e ngadaltë, të folurit e ngadaltë dhe kohën më të ngadaltë të reagimit tek dikush që është i dehur”, thotë Pagano. Në të njëjtën kohë, shton ajo, alkooli e përshpejton një neurotransmetues të quajtur glutamat, i cili është përgjegjës për rregullimin e dopaminës në qendrën e shpërblimit të trurit. “Po gjeneron ndjenja kënaqësie dhe mirëqenieje”, tha Pagano. “Kjo është arsyeja pse ju mund të keni atë ndjenjë të ngrohtë dhe të paqartë kur jeni duke pirë.”

Gjykimi

Alkooli gjithashtu i ul frenimet dhe gjykimin e paqartësive, gjë që mund ta shtyjë një person të përfshihet në sjellje të rrezikshme si kryerja e seksit të pambrojtur ose ngasja e një veture në gjendje të dehur. Dhe nëse një person ka një çrregullim themelor të shëndetit mendor, të tillë si depresioni ose çrregullimi bipolar, alkooli mund t’i përkeqësojë simptomat dhe t’i rrisë luhatjet e humorit.

Konsumimi i tepërt ndikon gjithashtu në trurin e vogël (i cili ndihmon në rregullimin e ekuilibrit) dhe korteksin cerebral (i cili është përgjegjës për marrjen dhe përpunimin e informacionit të ri). Kur këto zona të trurit ngadalësohen, një person mund të ndiejë trullosje dhe lëkundje kur ecën, të ketë vizion të paqartë ose të dyfishtë dhe të ketë vështirësi t’i kushtojë vëmendje gjërave që ndodhin rreth tij. 

Kujtesa

Regjioni i hipokampusit të trurit – i cili ndihmon në krijimin e kujtimeve të reja – ndikohet gjithashtu nga alkooli, i cili kontribuon në ndërprerjet e energjisë dhe dobësimin e kujtesës afatshkurtër gjatë pirjes. Sipas një rishikimi të vitit 2020 në revistën Alcohol Research, burrat dhe gratë përjetojnë ndërprerje të shkaktuara nga alkooli në nivele të barabarta, edhe pse gratë priren të pinë më rrallë dhe më pak se burrat.

Në rastet më ekstreme, konsumimi i tepërt e alkoolit shumë shpejt mund të shkaktojë humbje të vetëdijes. “Ne shqetësohemi për këtë për arsye sigurie, sigurisht, por kjo është gjithashtu një shenjë e vdekjes së qelizave,” thotë Lara Ray, profesore e psikologjisë në Institutin e Kërkimeve të Trurit në Universitetin e Kalifornisë në Los Angeles. “Pra, ne gjithashtu shqetësohemi për dëmtimin e trurit – dhe me episode të shumta të konsumimit të madh, ky dëm mund të ketë pasoja afatgjata për të mësuarit dhe kujtesën.”

Shumica e këtyre efekteve shkaktohen nga një rritje e përmbajtjes së alkoolit në gjak gjatë një periudhe të shkurtër kohe, thotë Ray. Bërja e pushimeve midis pijeve – dhe të qenit i sigurt që nuk do të pini me stomak bosh – mund të ndihmojë në zvogëlimin e rrezikut për t’i përjetuar ato vetë.

Efektet Afatgjata të Alkoolit

Konsumimi i tepërt me siguri mund t’ju vërë në rrezik për siklet, lëndim ose vendime të këqija. Fatkeqësisht, nëse konsumoni rregullisht alkool, mund ta dëmtoni përgjithmonë shëndetin tuaj.

E zvogëlon trurin tuaj

Sipas një studimi të vitit 2021 në Scientific Reports, konsumimi tepërt mund të çojë në humbje të vëllimit të trurit. Studiuesit zbuluan se njerëzit me çrregullim të përdorimit të alkoolit (AUD) kishin më pak lëndë truri sesa njerëzit pa AUD. Zonat e prekura të trurit kontrollonin aftësi si vëmendja, gjuha, kujtesa dhe arsyetimi. Duke e ndryshuar trurin tuaj, alkooli mund të çojë në memorie më të keqe dhe gjykime të dëmtuara, ndër ndryshime të tjera.

Studime të tjera bien dakord se alkooli mund të ndikojë në kujtesë. Konsumimi i tepërt gjithashtu mund ta përshpejtojë humbjen e kujtesës në pleqëri të hershme, të paktën te meshkujt, sipas një studimi të vitit 2014 në revistën Neurology. Meshkujt në studim, të cilët pinin më shumë se dy e gjysmë pije në ditë, përjetuan shenja të rënies së aftësisë njohëse deri në gjashtë vjet më herët se ata që nuk pinin, kishin lënë pijen ose ishin konsumues të lehtë ose të moderuar (rezultatet për gratë nuk ishin përfundimtare, thanë autorët).

Rritja e Tolerancës dhe Varësisë

Njerëzit që konsumojnë rregullisht mund të vërejnë gjithashtu se alkooli nuk ka të njëjtin efekt mbi ta si dikur. “Me pirjen kronike, elementi i lidhjes me sistemin e shpërblimit të trurit tuaj mund të konsumohet dhe të humbasë një pjesë të funksionimit të tij normal,” tha Pagano. “Ju krijoni një tolerancë dhe pas një kohe, nuk ndiheni aq mirë sa dikur me të njëjtat sasi alkooli.”

Këto ndryshime në tru gjithashtu bëjnë që njerëzit t’i ndryshojnë sjelljet e tyre rreth alkoolit. “Ata bëhen shumë më të prirur të kërkojnë alkool dhe të mbështeten në të për t’i përballuar ndjenjat negative,” thotë Ray. “Shpesh kur njerëzit fillojnë të pinë, ata pinë për t’u ndjerë mirë – por pasi pinë më shumë në mënyrë kronike, ata duhet të pinë për të mos u ndjerë keq.”

Vdekja e qelizave dhe dëmtimi i trurit

Pirja për të mos u ndjerë keq çon në nivele gjithnjë e më të larta të konsumit, gjë që mund të shkaktojë dëme më të mëdha në tru dhe në pjesën tjetër të trupit. Alkooli i vret qelizat dhe i dëmton rrjetet qelizore në tru, për shembull, dhe nuk është plotësisht e qartë se në çfarë mase ato mund të rriten përsëri.

“Ju mund ta dëgjoni termin klasik “tru i lagësht” dhe kjo është një gjë e vërtetë,” thotë Pagano. Sipas Institutit Kombëtar të Çrregullimeve Neurologjike dhe Goditjes (NINDS), “truri i lagësht” njihet teknikisht si sindroma ëernicke-Korsakoff dhe është një lloj demence e shkaktuar nga mungesa e tiaminës, ose vitaminës B1, në tru. Alkooli pengon përthithjen e tiaminës nga një person dhe ndërhyn me enzimën që e shndërron atë në një formë të përdorshme në trup.

“Pirja kronike mund ta ndryshojë vërtet personalitetin e një personi,” tha Pagano. “Kam parë raste kur nuk do ta njihja një pacient bazuar në mënyrën se si po sillet.” Dëmtimi i trurit (dhe simptomat si mjegullimi i trurit) mund të shkaktohet edhe nga cirroza e mëlçisë, një tjetër ndërlikim i zakonshëm i pirjes afatgjatë dhe të rëndë.

Pas reduktimit të alkoolit, thotë Pagano, zonat e dëmtuara të trurit mund të fillojnë të “ndizen” përsëri në skanimet e trurit. “Por ka kufij të caktuar,” shton Pagano, “dhe ne shpesh shohim përmirësim vetëm pas muajsh abstinence të plotë dhe duke i dhënë trurit kohë për t’u shëruar.”

Dëmtimi i trurit (dhe trupit) i lidhur me alkoolin mund të jetë edhe vdekjeprurës: Në një studim të vitit 2018 të botuar në The Lancet, njerëzit që pinin rregullisht 10 ose më shumë pije në javë kishin një jetëgjatësi më të shkurtër se ata që kishin më pak se pesë pije në javë.

Ky numër u rrit në katër ose pesë vjet për ata që konsumonin 18 ose më shumë pije në javë. Studiuesit vunë re se konsumimi i alkoolit ishte i lidhur me lloje të ndryshme të problemeve kardiovaskulare, duke përfshirë sulmin në tru – një bllokim potencialisht fatal i rrjedhjes së gjakut në tru.

Sa shumë, është tepër?

Nëse një person përfshihet apo jo në konsumim të alkoolit, duhet të jetë një vendim që ai e merr vetë, ose me ndihmën e një mjeku ose profesionisti të shëndetit mendor. Për shumë njerëz pa një histori varësie, thotë Pagano, konsumimi i pijeve në nivele të ulëta ose të moderuara – jo më shumë se shtatë pije në javë për gratë dhe jo më shumë se 14 në javë për burrat – mund të jetë një pjesë e shëndetshme e jetës.

Por nëse keni një reagim ndaj alkoolit që është dukshëm i ndryshëm nga ai i njerëzve të tjerë, mund të jetë koha për ta rishqyrtuar marrëdhënien tuaj me pijen, këshillon Pagano. 

Ray dakordohet se ndërkohë që disa njerëz mund të qëndrojnë në mënyrë të sigurtë brenda rekomandimeve të Udhëzimeve dietike 2020-2025 për amerikanët për pije me rrezik të ulët – një ose më pak pije në ditë për gratë dhe dy ose më pak pije në ditë për burrat – të tjerët mund ta kenë të vështirë t’i përmbahen në ato kufij për shkak të gjenetikës, situatave stresuese të jetës ose faktorëve të tjerë të rrezikut. Kjo është e rëndësishme të kihet parasysh, thotë Ray, pasi studiuesit kanë vërejtur një prevalencë në rritje të çrregullimeve të përdorimit të alkoolit dhe pirjes së madhe në vitet e fundit, kryesisht tek gratë.

Është e rëndësishme të theksohet se Udhëzimet dietike 2020-2025 për amerikanët gjithashtu thonë se disa njerëz duhet ta shmangin plotësisht alkoolin, duke përfshirë njerëzit që janë të tillë.

• shtatzëna ose mendojnë se mund të jenë shtatzëna
• për t’a ngasur një automjet ose për të përdorur makineri
• pjesëmarrja në aktivitete që kërkojnë aftësi, koordinim ose vigjilencë
• duke marrë medikamente që ndërveprojnë me alkoolin
• menaxhimin e një gjendjeje mjekësore që mund të përkeqësohet duke pirë alkool
• rikuperimi nga çrregullimi i përdorimit të alkoolit (AUD)
• nën moshën e ligjshme të alkoolit në SHBA 21

Ndërkohë që alkooli mund të veprojë si një lubrifikant social dhe mund të sigurojë “guxim të lëngshëm” për njerëzit që janë ndryshe të shqetësuar ose të trembur, Pagano paralajmëron që të mos mbështetemi shumë në të. 

Për njerëzit që vendosin të ndalojnë së konsumuari alkool, Pagano thotë se ka shumë arsye për të qenë optimistë. “Shumë njerëz kanë frikë të heqin dorë nga ajo dhe të mos jenë në gjendje të pinë,” thotë Pagano. “Por në realitet, jeta mund të bëhet më e mirë kur jeni duke bërë zgjedhje më të mira dhe jeni në gjendje t’i shijoni plotësisht përvojat tuaja, në vend që t’i shihni ato në një mjegullnajë.”

Le ta pranojmë – alkooli mund të jetë i ndërlikuar. Është e ligjshme (nëse jeni mbi 21 vjeç), përdoret shpesh në situata sociale dhe mund të ketë disa përfitime shëndetësore kur përdoret në moderim. Por kur përdoret në tepricë ose në situata të caktuara, mund të ketë disa pasoja mjaft negative. /Health.com

Përgatiti: Nuhi Shala