Washington Post: Pse Ukraina do ta fitojë luftën?

Pamjet kanë qenë gjithmonë mashtruese kur bëhet fjalë për agresionin pushtues ushtarak të Vladimir Putinit në Ukrainë. Që në fillim, kapacitetet e Rusisë u mbivlerësuan. Si madhësia e ushtrisë së saj, ashtu edhe modernizimi që supozohej se kishte pësuar, treguan për shumë vëzhgues se Rusia do të triumfonte me lehtësi. Mirëpo, qysh kur filloi pushtimi, ushtria ruse nuk ka arritur ta përshtatë strategjinë dhe objektivat e saj operacionale me kushtet dhe rrethanat e betejës.

Një vit pas konfliktit ushtarak, mbulimi i betejave të luftës fokusohet kryesisht në luftimet përgjatë fronteve qendrore dhe jugore, me qytete si Bakhmut dhe Vuhledar që i dominojnë titujt kryesorë. Rusia ka bërë fitime të vogla me kosto të madhe për trupat e saj rreth të parës dhe ka shpërdoruar mijëra ushtarë të saj për asgjë për të dytën. Kjo mund të duket si një ngërç në zhvillim, por nuk është asgjë tjetër veçse… Është, në fakt, një slugfest (luftë  e vështirë).

Lufta ka kaluar në pesë faza dhe, në secilën prej tyre, forcat e Ukrainës i kanë tejkaluar dukshëm ato të Rusisë, jo pak për shkak të një kulture ushtarake të përshtatshmërisë. Forcat ruse vazhdojnë të pengohen nga mungesa e së njëjtës kulturë, si dhe nga mungesa e lidershipit dhe iniciativës.

Gjatë kohës si komandant i U.S. Forcat e ushtrisë në Evropë, njoha udhëheqësit dhe ushtarët ukrainas gjatë misioneve të ndryshme stërvitore dhe pashë që teksa kjo kulturë e përshtatshmërisë rritej dhe të zhvillohej. Kisha gjithashtu mundësinë të shikoja nga afër se si Rusia e “demonstron” kapacitetin e saj ushtarak në disa raste, dhe shpesh vura re korrupsionin e thellë dhe të përhapur që i ka mallkuar forcat e saj të armatosura.

Pra, para se t’i dija detajet e strategjisë së Putinit ose objektivat operacionale të ushtrisë së tij, e dija menjëherë se pushtimi nuk do të përfundonte mirë për liderin rus. “Ukraina do të përballet më një kandidat që është përtej peshës së saj”, i thashë një kolegu natën e parë të luftës. “Dhe Rusia do të jetë në siklet”.

Putin asnjëherë nuk i shpalli zyrtarisht qëllimet e tij strategjike. Për të kuptuar se çfarë mund të bënin gjeneralët e tij, u përpoqa të konstatoja se cilat mund të ishin ata. Ai dukej se donte ndryshimin e regjimit në Kiev, shkatërrimin e ushtrisë së Ukrainës, nënshtrimin e popullsisë së Ukrainës, kontrollin e porteve të Detit të Zi dhe Azov (dhe ndoshta edhe të Moldavisë). Ishte e qartë se Rusia nuk e kishte numrin e ushtarëve apo efektivitetin e kombinuar të armëve për t’i arritur qëllimet ambicioze të luftës të Putinit.

Më keq, ushtria e Putinit injoroi një nga parimet më të rëndësishme të luftës: unitetin e komandës. Gjeneralët planifikuan një sulm në nëntë akse të ndryshme përparimi, por asnjëherë nuk ishin në gjendje të koordinonin forcat e shumta detare dhe ajrore në një sulm masiv.

Lufta filloi me 24 shkurt 2022. U deshën rreth gjashtë javë që Faza 1 e fushatës të Putinit të dështonte.

Më 2 prill, Putini u detyrua të provonte një qasje tjetër. Ai i zhvendosi forcat ruse në lindje, ndërkohë që vendosi gjeneralë të rinj në krye. Por ai bëri pak për të trajtuar dëmin e shkaktuar në ushtri nga një fillim kaq katastrofik. Vlerësimet ndryshojnë, por deri në 40 përqind e njësive luftarake ruse të vijës së parë duket se janë plaçkitur, me linjat e furnizimit dhe komandën efektive të shkatërruara. Putini e zhvendosi pjesën më të madhe të ushtrisë së tij në lindje dhe më pas urdhëroi që ushtria e tij të rindërtohej brenda disa javësh. Çdo gjeneral i njohur me kërkesat fizike dhe psikologjike që lidhen me rigjenerimin e një force kaq të degraduar do t’ju thoshte se kjo nuk do të funksiononte.

Më 18 prill, Putin filloi një ofensivë të re ruse në lindje – fillimi i fazës 2 të luftës. Shigjeta dhe rrathë të rinj u vizatuan në hartat ruse, por gjeneralët rusë dhe trupat e tyre në terren vazhduan me performancë jo të mirë. Nuk kishte asnjë përshtatje kuptimplote dhe asnjë përpjekje për të nxjerrë mësime të vështira nga pengesat e mëparshme. Të bashkuara, njësitë me moral të ulët u hodhën në luftë me pak planifikim, zbulim të keq dhe udhëheqje joefektive në fushëbetejë. Ukraina, nga ana tjetër, nuk ishte e vetëkënaqur. Gjeneralët e saj ishin nxënës të shpejtë dhe ushtarët ukrainas ishin novatorë dhe përshtatës. Forcat ruse vazhduan të pësonin humbje të mëdha.

Faza 3 filloi në korrik dhe zgjati deri në shtator. Ushtria e Ukrainës detyroi një tërheqje në shkallë të gjerë në verilindje në rajonet Sumy dhe Kharkiv, duke përdorur kundërsulme në shkallë të vogël të drejtuara pikërisht në vendet e duhura, të ndihmuara nga një mashtrim operacional në shkallë të gjerë në jug. Forcat e operacioneve speciale ukrainase gjithashtu kontribuan në mënyrë të konsiderueshme në këtë fazë, duke përdorur fshehtësi dhe siguri të disiplinuar operacionale për të siguruar që Rusia të ishte në vështirësi pas linjave të saj. Për pjesën më të madhe të verës, rusët pësuan viktima që i tejkalonin shumë numrin e viktimave gjatë fazës katastrofike 1 dhe 2.

Faza 4 filloi në fund të shtatorit, kur Putini njoftoi se disa nga rajonet pjesërisht të pushtuara jugore të Ukrainës do të aneksoheshin. Kjo u shoqërua me urdhrin e Putinit për t’i mobilizuar 300,000 rusë shtesë për luftë. Referendumet në territoret e pushtuara, në përgatitje prej muajsh, u pritën me një kryengritje efektive nga popullsia dhe forcat territoriale të Ukrainës dhe u vonuan disa herë. Dhe mobilizimi, ndonëse i suksesshëm në sjelljen e një numri të kufizuar ushtarësh “të freskët”, por të pavullnetshëm në vijën e frontit, ishte ende i rrënuar nga të njëjtat mangësi që i karakterizonin përpjekjet luftarake të Rusisë që në fillim. Mobilizimet ishin të nxituara dhe të improvizuara, rekrutët ishin të trajnuar dhe të keqpajisur, dhe kishte ende mungesë lidershipi rus.

Në të kundërtën, veprimet e Ukrainës gjatë kësaj periudhe konsistonin në një përdorim mbresëlënës të koordinuar të forcave konvencionale që kishin inkorporuar me sukses armët perëndimore të sapoardhura, më së shumti artileri dhe raketa të naviguara me saktësi. Përveç kësaj, kjo fazë shfaqi më shumë aktivitet të operacioneve speciale ukrainase dhe përdorimin e vazhdueshëm të luftëtarëve të rezistencës territoriale. Rusia iu përgjigj gjithë kësaj duke lansuar raketa në qytetet ukrainase të mirëpopulluara për ta targetuar infrastrukturën kritike dhe civilët ukrainas. Krimet e luftës të kryera nga udhëheqja ruse dhe forcat e tyre vazhduan.

Që nga dhjetori, lufta ka hyrë në fazën 5.

Edhe pse fronti mund të mos ketë lëvizur shumë, ka pasur luftime të konsiderueshme dhe viktima të shumta nga të dyja palët. Kjo fazë kuptohet më së miri jo si një ngërç, por si Ukraina që po përpiqet t’i mbijetojë një sulmi rus. Putini e vazhdon mobilizimin e tij të çrregullt dhe po dërgon mish të freskët topash (ose “mish topash”, siç i quajnë rusët këta të mjerë) në linjat e Ukrainës në valë sulmi.

Gjeneralët ukrainas i kanë balancuar kundërsulmet e kufizuara, por të vazhdueshme me mbrojtje aktive, ndërsa janë gjithashtu të detyruar të ndajnë aftësi të pakta të mbrojtjes ajrore për t’i mbrojtur civilët. Forcat ukrainase po vazhdojnë gjithashtu të kryejnë operacione të inteligjencës për t’i identifikuar objektivat që mund të godasin në të ardhmen e afërt. Është një balancë delikate për vendimmarrësit në Kievin zyrtar. Ata po përpiqen t’i mbajnë linjat mbrojtëse ndërkohë që stërviten dhe i pajisin forcat e tyre me materiale perëndimore të sapopërfituara, të avancuara që do ta bëjnë një ndryshim cilësor në kundërsulmin e afërt.

Forcat e armatosura të Ukrainës janë përshtatur në mënyrë të admirueshme në çdo fazë të kësaj lufte, duke nxjerrë mësime nga trajnimet që kanë marrë gjatë dekadës së fundit dhe nga plagët e fituara në vetë fushëbetejë. Dhe Rusia ka demonstruar vazhdimisht një paaftësi për të bërë të njëjtën gjë.

Do të mbetet e vështirë për Rusinë të ndryshojë – thjesht sepse nuk mundet. Ushtria e një shteti tërhiqet nga njerëzit e tij dhe ushtria e një shteti e pasqyron karakterin dhe vlerat e shoqërisë. Ndërkohë që pajisjet, doktrina, trajnimi dhe udhëheqja janë cilësi të rëndësishme të çdo ushtrie, thelbi i një force luftarake vjen nga ajo që përfaqëson kombi. Kleptokracia autokratike e Putinit, deri më tani, nuk ka arritur të krahasohet me demokracinë e shkathët të Ukrainës./Washington Post

Përgatiti: Nuhi Shala