Monumenti për Dedë Gjo Lulin kritikohet nga serbët e Malit të Zi

Një monument i ri i zbuluar në komunën Tuzi të Malit të Zi kushtuar Dedë Gjo Lulit, udhëheqës i një kryengritjeje të vitit 1911 kundër Perandorisë Osmane, u përshkrua si provokues nga disa serbë në vend.

Përfaqësuesit e komunës me shumicë etnike shqiptare të Tuzit dhe diasporës shqiptare zbuluan të dielën një monument kushtuar Dedë Gjo Lulit, një figurë nacionaliste shqiptare dhe udhëheqës guerilas, përpara ish-shtëpisë së tij në fshatin Bardhaj, e cila është kthyer në një muze.

Anton Berishaj, një akademik në Akademinë e Shkencave dhe Arteve të Kosovës që mori pjesë në zbulimin e monumentit, tha se shqiptarët duhet ta kujtojnë Lulin si një hero.

“Të gjithë shqiptarët, jo vetëm në Malësi (një rajon historik në veri të Shqipërisë dhe në Malin e Zi jugor), duhet të jenë krenarë për të. Ende ka punë për të bërë në këtë kompleks përkujtimor dhe nuk do të ishte keq nëse do të kishte mbështetje institucionale,” tha Berishaj për Zërin e Amerikës.

Kryetari i komunës së Tuzit, Nik Djeloshaj, tha se komuna do të përmirësojë rrugët për te muzeu për të inkurajuar turizmin, ndërsa përfaqësuesi i diasporës shqiptare Gjok Gojcaj, nga organizata amerikane Trieshi, i cili gjithashtu mori pjesë në zbulimin e monumentit, tha se shqiptarët nga jashtë shtetit do të vazhdojnë të ndihmojnë në promovimin e kulturës dhe historisë së tyre.

Por monumenti u përshkrua si një provokim nga disa serbë të Malit të Zi, të cilët argumentuan se Luli kishte luftuar kundër malazezëve.

“Dedë Gjo Luli është i njohur për mbrojtjen e idesë së Plava dhe Gucia nuk i përkasin Malit të Zi,” tha faqja e internetit serbe e Malit të Zi in4s, e cila shihet si e afërt me aleancën opozitare Fronti Demokratik.

Deputeti i Frontit Demokratik Jovan Vucurovic javën e kaluar akuzoi qeverinë se po toleronte shqiptarët etnikë dhe “ekstremistët” boshnjakë sepse shqiptarët dhe boshnjakët e vendit mbështetën lëvizjen e partisë qeverisëse malazeze për pavarësi në një referendum në 2006.

“Ata qëndrojnë të heshtur për shkak të marrëveshjes para referendumit të Partisë Demokratike të Social Demokratëve me partitë politike shqiptare dhe boshnjake,” tha Vucurovic para mediave malazeze më 18 gusht.

Ai pohoi se marrëveshja përfshinte premtime të papranueshme për pakicat etnike dhe çoi në një situatë e cila “kërcënon drejtpërdrejt Malin e Zi në terma territoriale”.

Dedë Gjo Luli drejtoi një revoltë lokale kundër sundimit të Perandorisë Osmane në zonën e Malësisë në 1911, dhe gjithashtu mori pjesë në luftime në vitin 1879 pasi zonat e Plavës dhe Gucisë, ku jetojnë shumë shqiptarë, iu besuan Principatës së Malit të Zi.

Ai u vra në një pritë në 1915 dhe u dekorua si “Hero i Shqipërisë”.

Kritika serbe ndaj monumentit vjen në mes të një debati të vazhdueshëm mbi të drejtat e pakicave etnike në Mal të Zi që u acarua kur autoritetet javën e kaluar njoftuan akuza ndaj organizatorëve të dy koncerteve të fundit për përdorimin e tyre të flamujve kombëtarë shqiptarë dhe serbë.

Ndërsa Mali i Zi nuk i ndalon pakicat kombëtare të shfaqin simbolet e tyre kombëtare, ai kërkon që ata gjithashtu të shfaqin flamurin kombëtar malazez së bashku me ta ose të përballen me gjobë midis 100 dhe 500 euro.

Me rreth 630,000 banorë, Mali i Zi është një shtet multietnik i pazakontë kur nuk ka asnjë komunitet që përbën më shumë se gjysmën e popullsisë së tij.

Rreth 45 për qind e identifikojnë veten si malazez, rreth 29 për qind si serbë dhe pesë për qind si shqiptarë.