Ditari i Gazës, pjesa 12: ‘Nuk kemi qasje në internet... nuk e dimë se çfarë po ndodh’

Ziadi, një palestinez 35-vjeçar, flet për dy ditë të tjera në Gaza, duke u përpjekur të gjejë trajtim për një mace të sëmurë, duke e kaluar kohën duke luajtur letra dhe duke e kuptuar të tmerruarit se komunikimet me botën e jashtme janë ndërprerë.

E premte, 27 tetor

Ora 4 e mëngjesit. Ishte një tjetër natë e vështirë. Unë, motra ime dhe dy macet nuk ishin në gjendje të flinin. Manara, macja e braktisur që morëm, po flinte e qetë. Nuk mendoj se fjalët “e lodhur” ose “e rraskapitur” do të përshkruanin gjendjen e saj. Fjala që më erdhi në mendje është ajo që kam dëgjuar në një këngë të vjetër arabe, mund të përkthehet në “i dërmuar nga lodhja”. Është e çuditshme se si macja gjeti siguri mes njerëzve që kanë nevojë të madhe për një strehë të sigurt; ajo erdhi tek ne kur jemi larg shtëpisë sonë, vendit ku i përkasim.

Para disa netësh kemi nisur një traditë të re, pasi duket se kjo situatë do të zgjasë shumë. Djemtë e shtëpisë filluan të luanin letra, të cilëve iu bashkua edhe kushëriri i tyre. Shumicën e kohës do t’i lë të luajnë dhe do të shikoj vetëm duke lexuar një libër ose duke i shkruar ditarët e mi.

Kushëriri është në vitin e fundit të gjimnazit, “viti definitiv” sipas nesh sepse notat e këtij viti e përcaktojnë se në cilin fakultet mund të futesh. Teksa luante, kushëriri filloi të fliste sesi studentët studionin një muaj para se të fillonte situata; ai shqetësohet se çfarë do të ndodhë me të dhe me mijëra studentë. Ka shumë sfida. Më e kjarta është se njerëzit që i kanë humbur shtëpitë e tyre po qëndrojnë në shkolla. Ku do të shkojnë? Ata nuk kanë shtëpi.

Gjithashtu, a mund të mësojnë studentët, të cilët janë të traumatizuar dhe me shumë mundësi e kanë humbur dikë të afërt? Po mësuesit, heronjtë që jo vetëm japin mësim, por edhe i ndërtojnë karakteret e nxënësve? A kanë energji të mjaftueshme për ta bërë punën e tyre fisnike? Studimi është rruga për një të ardhme më të mirë. Dyshoj se studentët tanë e shohin ndonjë të ardhme pas asaj që ka ndodhur.

Ora 10 e mëngjesit. Motra ime i çoi macet, përfshirë Manarën, tek veterineri. Ai pranoi ta hapte klinikën e tij për gjysmë ore.

Rruga nuk ishte e sigurt, por motra ishte gati të rrezikonte – “Është për macet!” Shoferët, të cilët dikur bënin shumë para, pushuan së punuari kur karburanti u mbaroi. Ahmedi doli në rrugë dhe filloi t’i pyeste fqinjët dhe më në fund gjeti një prej shoferëve. Ai ishte një njeri i mrekullueshëm që nuk i kërkoi shumë para.

Motra më tha se duart e veterinerit po dridheshin pas një nate të mjerueshme. Ai donte t’i jepte një prej maceve një hap. Në këto situata, macet rezistojnë, kështu që motra ime dhe veterineri duhej ta mbanin së bashku për t’ia dhënë hapin. Mjeku ndaloi pas përpjekjes së dytë dhe i kërkoi që ta shtypte dhe ta fuste në ushqim. “Ai donte të qante”- më tha motra ime. Manara ka shumë inflamacione në gojë dhe stomak. I dha asaj një injeksion antibiotik dhe tha se duhej të merrte edhe dy të tjera, por nuk kishte në plan të hapte më klinikën. “Mendoje”- i tha motrës sime.

Mesditë. Në rrugën time për të marrë disa nevoja elementare, dëshmova një mënyrë të re për të marrë ujë. Njerëzit po përdornin një bosht. Ata mbushnin një rezervuar të madh me ujë në rrugë dhe më pas mbushnin kova me ujë dhe i çonin në çati duke përdorur një bosht. Nevojiteshin orë të tëra, mirëpo ata e bënin me kënaqësi.

Pas një kërkimi të gjatë, gjetëm një bateri të vogël shtesë për të blerë. E lidhëm me një pajisje të vogël në të cilën vendosëm kordonin e karikuesit celular për ta karikuar. Mund ta karikojë një celular në të njëjtën kohë dhe nevojiteshin disa orë. Diskutoj me motrën time, pothuajse çdo ditë, se si evakuimi është si përgatitja për një shtëpi të re – duhet blerë shumë gjëra dhe gjithçka është e shtrenjtë.

Sot më ra celulari në tokë për të qindtën herë që nga fillimi i kësaj jave. E kapa dhe fola me të. “Dëgjo”- i thashë. “Nuk kam luksin të të humbas. E as nuk mund të të zëvendësoj edhe nëse kam para. Ti je lidhja ime e vetme me këtë botë gjatë këtyre momenteve të tmerrshme. Kështu që duhet të më premtosh se do të qëndrosh me mua të paktën derisa të shpëtojmë nga kjo situatë. Pajtohesh?”.

Ora 3 pasdite. Gjyshja na vizitoi. Është e çuditshme se si në këto situata, ku vdekja fshihet pas çdo dere, njerëzit janë aq të traumatizuar sa flasin për ngjarje të trishtueshme dhe për ngjarje të lumtura njëkohësisht. Ajo filloi duke na treguar për një grua që e njeh, e cila ka katër djem. Të gjithë udhëtuan jashtë për të punuar dhe për t’i dërguar para që ajo të ndërtonte ndërtesën e ëndrrave të familjes që pastsj ata të ktheheshin dhe të vendoseshin atje.

“E gjithë ndërtesa është zhdukur. E gjithë puna e tyre e vështirë për vite me radhë u zhduk, ashtu sikurse kjo. Nëna dukej e shkatërruar”.

Pas kësaj historie, ajo na i tregoi disa nga traditat e dasmave të familjes. Netët e nënës së dhëndrit janë netë festimi, ku marrin pjesë deri në shtatë persona. Çdo ditë gratë veshin diçka të ndryshme. Çdo ditë do të ketë një lloj ushqimi: pasta, pjata me pulë, kuzhinë perëndimore, etj. Gjatë këtyre festimeve, gratë këndojnë dhe vallëzojnë deri në orët e vona të natës.

Djemtë gjithashtu kanë kohë festive. Një aktivitet quhet ngjarja e Arghul-it. Arghul-i është një flaut. Lojtari arghul fillon të këndojë dhe djemtë kërcejnë dhe krijojnë ritmin për të. Një kërcim i tillë mund të marrë orë të tëra. Për vallëzimin dehia, djemtë qëndrojnë në dy rreshta të kundërta dhe vallëzojnë me të njëjtin ritëm ndërkohë që duartrokasin. Pas festës hanë një pjatë tradicionale të quajtur Sumaqia.

Ora 5 pasdite. Pyesja veten, teksa rrija ulur me djemtë dhe po luaja me letra, nëse një ditë do të dilja në rrugë dhe në vend që të shihja njerëz të evakuuar të veshur me rroba të grisura që kërkojnë ushqim dhe ilaçe, do të merrja pjesë në një dasmë dhe do të shihja burra që vallëzojnë me argul dhe dehia, ndërsa gratë ishin në festën e tyre, të veshura me fustane të qëndisura, duke kënduar e vallëzuar.

Ora 06:30 pasdite. Kontrollova telefonin tim dhe vura re se shiritat e sinjalit të të dy SIM-ve ishin të shënuara me një X. Dëgjova njerëz jashtë dhomës duke folur për humbjen e sinjalit. Mendova për skenarin më të keq: a kanë pushuar së punuari kompanitë e komunikimit në Gaza? Disa njerëz, përfshirë edhe motrën time, ishin skeptikë për këtë, por një orë më vonë, pasi kontrolluan radion, u verifikua. Të gjitha kanalet e komunikimit pushuan së funksionuari; ne nuk kemi qasje në internet, as nëpërmjet të dhënave. Nuk mund të marrim asnjë mesazh dhe nuk mund të bëjmë asnjë telefonatë.

Nuk kishim frikë; ishim të tmerruar.

Nuk e kishim menduar kurrë se situata mund të përkeqësohej. Ne kemi jetuar tashmë në frikë të vazhdueshme dhe përballemi me vdekjen çdo sekondë. Tani ka më shumë – ne jemi të lidhur me sytë.

Kjo do të thotë se ne nuk mund të dimë se çfarë po ndodh rreth nesh, ne nuk mund t’i kontrollojmë të dashurit tanë në zona të tjera në Rripin e Gazës, nuk kemi qasje në asnjë mbështetje emocionale të çfarëdo lloji, dhe më e frikshme nga të gjitha, nëse na ndodh ndonjë gjë, askush nuk do ta dijë.

Nëse tri javët e fundit do të ishin të frikshme, ato që do të vijnë do të ishin brutalisht të çmendura…

E shtunë, 28 tetor

Ora 6 e mëngjesit. Jam i sigurt se askush në Rripin e Gazës nuk ka fjetur fare. Meqenëse të gjitha komunikimet u ndërprenë, jemi tmerruar për vdekje. Të priturit që të ndodhë diçka e keqe ndërkohë që të gjithë ishin krejtësisht të painformuar është e tmerrshme. Thjesht i dëgjuam tingujt e sulmeve ajrore pa e ditur se ku ishin.

Mendova për çdo dobësi të mundshme të asaj që kishte ndodhur. Për shembull, miqtë dhe anëtarët tanë të familjes që jetojnë jashtë vendit dhe që përpiqen të na kontaktojnë nëpërmjet internetit ose nëpërmjet telefonatave ndërkombëtare, befas e gjejnë veten të paaftë për të na kontaktuar.

Mirëpo, nëse dikush lëndohet dhe ka nevojë për një ambulancë për të shkuar në spital, e cila nuk mund të ofrojë as mbështetje mjekësore? Nuk ka telefona për të thirrur. Thjesht do të prisni që të ndodhë një mrekulli.

Çfarë po ndodh? Dikush të na thotë diçka – çkadoqoftë.

Ora 8 e mëngjesit. Pas diskutimeve, gjatë gjithë natës, arritëm tek e vetmja ide që do të na bënte më të qetë. Thjesht nuk mund të kontrollojmë asgjë. Duhet ta marrim atë një ditë dhe natë, në një kohë. Jemi shkëputur nga e gjithë bota. Jemi të painformuar, le të shpresojmë që diçka e mirë të ndodhë dhe të lutemi që asgjë e keqe të mos ndodhë.

Të gjithë e dinim se arritja e këtij “besimi” ishte mënyra jonë për ta mpirë ndjenjën e frikës dhe terrorit, por për një herë të gjithë zgjodhëm të gënjejmë veten, sepse pa këtë, do të çmendemi.

Ora 9 e mëngjesit. Macja Manara ka nevojë për një ilaç tjetër. Veterineri që na ndihmoi të premten tha se nuk mund të ndihmojë më. Nuk ka telefona. Ahmedi doli në rrugë dhe filloi t’i pyeste të gjithë fqinjët për ndonjë veteriner aty pranë. Pas një ore na tregoi për një burrë që “u bën injeksione kafshëve, por nuk është veteriner, është adhurues i kafshëve”. Burri tashmë është evakuuar me familjen e tij, por ai viziton shtëpinë e tij çdo tri ose katër ditë për të nxjerrë ushqim për pëllumbat. Ahmedi i kërkoi çdo fqinji që t’i kërkonte të na vizitonte në mënyrë që ai t’i bënte maces injeksionin.

Mesditë. Motra ime dhe Ahmedi shkuan në farmaci për të marrë një antibiotik për Manaran, për foshnjat njerëzore, për t’ia dhënë maces si një masë paraprake. Ata shkuan edhe për të sjellë ushqim. Pasi ata u larguan, nuk kishte asnjë lidhje mes nesh – nëse atyre u ndodh diçka e keqe, as nuk do ta dinim për këtë.

Kaloi një orë dhe unë isha në shtëpi, i sëmurë dhe i shqetësuar. Mund t’i dëgjoja sulmet ajrore dhe sulmet e vazhdueshme duke mos ditur se ku po ndodhnin. Nuk mund të dërgoja as një SMS për ta kontrolluar motrën time. Nuk mund të bëja asgjë.

Fillova të lutem, i kujtova të gjitha lutjet që dija. Macet ishin shtrirë në dhomë, në kolltukë të veçantë. Pastaj vendosa të dëgjoja muzikë. Dëgjova një këngë që më pëlqen dhe ngrita zërin, pa u kujdesur për atë që do të mendonin të tjerët jashtë, dhe iu bashkangjita këngës:

“Maybe he forgot, because of all the pictures he deleted and the denial he is living in… Maybe he forgot that on his forehead, his whole story is written…”

Arritën një orë më vonë. Ahmedi më tha se brenda dy ditësh nuk do të mbetej asgjë në dyqane. Shumë sende tashmë janë zhdukur nga raftet.

Ora 1 pasdite. Motra ime e nxori një portokall nga çanta. Më tha se donte disa fruta dhe kishte arritur t’i merrte katër portokalla dhe katër mollë. Portokalli dukej i dëmtuar dhe motra ime, e cila as që do ta kishte prekur në të kaluarën, tani po e pastronte dhe po e hante në heshtje.

E pashë dhe i thashë: “Duket se e gjithë situata do të zgjasë për një kohë të gjatë. Duhet të kemi durim”. Ajo m’u përgjigj: “Nuk më ka mbetur më durim”.

Ora 02:30 pasdite. Edhe pse jam i sigurt se nuk është i lidhur fare me botën e jashtme apo edhe atë lokale, nuk mund të ndaloja së kontrolluari celularin tim çdo pesë minuta për ta kontrolluar sinjalin. Madje u përpoqa të dërgoja mesazhe në WhatsApp dhe mesazhe SMS, por ato nuk u dërguan asnjëherë.

Mënyra e vetme për ta ditur se çfarë po ndodh është përmes radios ose televizorit. Vetëm pak njerëz, me energji solare dhe televizorë, mund t’i shikojnë lajmet. Njerëzit dalin rrugëve të ndryshme vetëm për të mësuar nëse ka ndonjë përditësim të ri.

Vëllai i Ahmedit na tha se ka parë një burrë i cili po bërtiste në rrugë. Disa anëtarë të familjes së tij nuk u evakuuan dhe nga lajmet ai mori vesh se zona ku ata ndodheshin ishte sulmuar rëndë. Ai nuk e dinte nëse ata ishin ende gjallë apo të vdekur; ai donte vetëm përgjigje, qofshin të mira apo të këqija. Njerëzit po përpiqeshin ta qetësonin, por nuk funksiononte. “Ai po çmendej”- tha vëllai i Ahmedit.

Ora 10 pasdite. Për ta kaluar kohën, luajta karta me djemtë. Ata po flisnin se si, në mbi 20 ditë, nuk kanë fituar asnjë para. Një arsye tjetër për t`u ndjerë i shqetësuar. Unë pothuajse isha me mendje të humbur gjatë gjithë kohës. Unë e fitova lojën!

Ora 11 pasdite. Nëse vdesim, kur do ta vërejnë njerëzit që jemi zhdukur? A do të varrosemi nën rrënoja të gjalla? Apo do të vdesim aty për aty? A do t’i tregojë dikush botës se kam pasur shumë ëndrra? Dhe që do të doja ta vizitoja Italinë dhe Marokun një ditë? A do ta tregojë dikush historinë time? Apo do të jem “një djalosh që vdiq”? /The Guardian

Përgatiti: Nuhi Shala