Në sa telashe me ligjin është futur ish-presidenti amerikan Donald Trump?

Sipas disa vlerësimeve, ish presidenti amerkan, Donald Trump, po përballet me rreth 20 hetime penale dhe padi civile.

Akuzat nga këto po shtohen. Më 14 gusht, pasi ai u padit në shtetin e Gjeorgjia për përpjekje për të ndërhyrë në procedurat zgjedhore të shtetit të vitit 2020, akuza e tij kumulative e krimit numëron shifrën 91, derisa ish-presidenti Trump i ka mohuar të gjitha akuzat.

Trump tani përballet me katër aktakuza të rëndësishme: një akuzë në Gjeorgji; dy akuza të ngritura nga prokurorët federalë, për përpjekje për t’i përmbysur zgjedhjet dhe për keqpërdorim të dokumenteve të klasifikuara; dhe një në Nju Jork, lidhur me një hetim për pagesat në këmbim të heshtjes.

Cilat janë hetimet kryesore që përfshijnë ish presidentin amerikan Trump – dhe në çfarë telashe mund të jetë ai?

Përpjekjet për përmbysjen e zgjedhjeve ë vitit 2020

Më 14 gusht, Fani Willis, prokurorja e qarkut në Fulton County, Georgia, e akuzoi Trumpin për shantazh dhe 12 krime të tjera.

Akuzat e përshkruajnë Trumpin si orkestruesin e një masterplani për ta përmbysur rezultatin zgjedhor të shtetit. Në një telefonatë famëkeqe të rrjedhur nga janari i vitit 2021, presidenti i atëhershëm i kërkoi Sekretarit të Shtetit të Gjeorgjisë, Brad Raffensperger, “t’i gjente 11,780 vota” – numrin e saktë, plus një, që i nevojitej për ta fituar shtetin e Gjeorgjia. Prokurorët argumentuan se kërkesa përbënte thirrje për mashtrim zgjedhor, një krim në shtetin amerikan të Gjeorgjia.

Willis i akuzoi gjithashtu 18 nga bashkëpunëtorët e Trump, të cilët akuzohen për hartimin e një skeme për ta prodhuar një listë të rreme elektorësh në mënyrë që t’i jepnin Trump 16 votat e kolegjit elektoral të Gjeorgjisë.

Kuadri i avokatëve pretendon se ky mashtrim do t’a lejonte Mike Pence, zëvendëspresidentin e Trump, ose të anulonte fitoren e ngushtë të Joe Biden në Gjeorgjia ose ta linte të gjykohej me një votim të posaçëm në Dhomën e Përfaqësuesve (që do të kishte shkuar në favor të Trump).

Akuzat e reketimit – të njohura për t’i mbyllur donatorët e mafias – mbartin dënime të rënda nga pesë deri në 20 vjet.

Willis do të shpresojë që të bashkëpandehurit e Trump të bashkëpunojnë në vend që ta rrezikojnë burgun.

Aktakuza e shtetit të Gjeorgjia është e dyta që pretendon se ish presidenti i ka shkelur ligjet penale duke u përpjekur t’i përmbysë zgjedhjet e vitit 2020.

Më 1 gusht, prokurorët federalë e akuzuan Donald Trumpin për katër akuza, duke përfshirë komplotin për t’i mashtruar Shtetet e Bashkuara, pengimin e një procesi zyrtar të qeverisë (në këtë rast, certifikimin e votës) dhe komplot “kundër të drejtave” – të drejtën për të votuar dhe për të pasur votën tuaj të numëruar.

Aktakuza i përshkruan gjashtë bashkëpunëtorë të paidentifikuar. Në shpalljen e akuzave kundër ish-presidentit, Jack Smith, këshilltari special i pavarur që po e mbikqyr hetimin, ka thënë se hetimi ndaj bashkëpunëtorëve “vazhdon”. Të dyja paditë erdhën nga një hetim 18-mujor nga komiteti i Dhomës së Përfaqësuesve të 6 janarit. Organit dypartiak i mungonte fuqia për ta akuzuar ish-presidentin.

Hetimi i dokumenteve të klasifikuara

Më 9 qershor, prokurorët federalë hapën një padi me 37 pika kundër Trump për keqpërdorim të dokumenteve të klasifikuara pas largimit nga Shtëpia e Bardhë dhe për pengim të hetuesve.

Akuzat përfshijnë shkelje të Aktit të spiunazhit të vitit 1917, i cili e shndërron në vepër penale mbajtjen e dokumenteve sekrete të qeverisë pa autorizim.

Trump dyshohet se kishte të dhëna për programin e armëve bërthamore të Amerikës dhe aftësitë ushtarake të vendeve të tjera.

Prokurorët kanë thënë se Trump ruante kuti të shumta që përmbanin materialin në një sallë vallëzimi në pronën e tij në Florida dhe ndau një “plan sulmi” të përgatitur për të nga Pentagoni me mysafirët që ishin të paautorizuar për ta parë atë.

Pasi FBI hapi një hetim mbi mbajtjen e dokumenteve nga Trump në mars të vitit 2022, Trump dyshohet se e pengoi hetimin e tyre . Më vonë, një nga avokatët e Trump vërtetoi në mënyrë të rreme se ai kishte dorëzuar të gjithë materialin e kërkuar nga një juri e madhe. Walt Nauta, ndihmës i Trump, u akuzua gjithashtu për disa krime.

Hetimi po trajtohet nga Jack Smith, avokati special dhe procedurat gjyqësore do të zhvillohen në Florida. Merrick Garland, prokurori i përgjithshëm, e  ka emëruar Smithin për të shmangur përshtypjen e njëanshmërisë politike.

Hetimi për paratë në këmbim të heshtjes

Në mars, një juri e madhe në Manhatan e paditi Trumpin për falsifikimin e të dhënave të biznesit për të fshehur pagesën e parave në këmbim të heshtjes për Stormy Daniels (mbiemri Stephanie Clifford), një porno aktore që thotë se kishte fjetur me ish presidentin Trump në vitin 2006. Çështja do të shkojë në gjyq në mars të vitit 2024.

Për ta blerë heshtjen e zonjës Clifford, Michael Cohen, atëherë avokati i Trump, i pagoi asaj 130,000 dollarë pak para zgjedhjeve presidenciale të 2016-ës.

Paratë erdhën nga xhepi i Cohen, gjoja në drejtimin e shefit të tij. Më vonë Trump nënshkroi personalisht çeqe për ta rimbursuar Cohenin.

Këto pagesa u shënuan në mënyrë të rreme si shpenzime ligjore nga Organizata Trump, kompania e tij e pronave. Cohen thotë se Trump e dinte për të dhënat mashtruese; Trump e mohon këtë, si dhe aferën me zonjën Daniels, dhe thotë se çdo sugjerim për sjellje kriminale nga ana e tij është një “përrallë”.

Çështja nuk është aspak e thjeshtë. Falsifikimi i të dhënave të biznesit është një kundërvajtje. Për ta trajtuar mbajtjen e supozuar mashtruese si një krim, prokurorët duhet të dëshmojnë se ajo e lehtësoi një krim tjetër: dështimin për të raportuar atë që ishte, në fakt, një shpenzim fushate. Kjo është një strategji ligjore e paprovuar.

Në vitin 2018, Cohen u deklarua fajtor për shkelje të financimit të fushatës në lidhje me paratë ë këmbim të heshtjes, si dhe evazion fiskal dhe mbajti pak më shumë se një vit burg.

Trump nuk u akuzua në atë kohë; Departamenti i Drejtësisë (DD) ka udhëzime që rekomandojnë kundër aktakuzës së një presidenti në detyrë.

Avokatët e Trump ndoshta do të argumentojnë se Cohen i tha shefit të tij se skema ishte e ligjshme. Edhe nëse dënohet, ish-presidenti nuk ka gjasa të shkojë në burg. Nëse akuzohet si një krim, falsifikimi i të dhënave të biznesit mbart një dënim maksimal prej katër vjetësh, por të pandehurit për herë të parë rrallësee  vuajnë dënimin.

Mashtrimi dhe detyrimet civile

Trump gjithashtu përballet me hetime për marrëdhëniet e tij të biznesit. Letitia James, prokurorja e përgjithshme e Nju Jorkut, e ka paditur Trumpin, tre nga fëmijët e tij dhe biznesin e tij, Organizatën Trump, për kryerjen e mashtrimit gjatë një dekade.

Megjithëse Prokurorja e përgjithshme James nuk është në gjendje të ngrejë kallëzime penale, ajo po kërkon kthimin e 250 milionë dollarëve në fitime të supozuara të paligjshme dhe që Trump të ndalohet përgjithmonë nga udhëheqja i një biznesi në shtet. Ky rast shkon në gjyq në tetor të vitit 2023.

Prokurorja e Përgjithshme James pretendon se Trump dhe bizneset e tij vartëse e kanë fryrë rëndë vlerën e tij neto dhe vlerën e pronave të tij për t’i mashtruar huadhënësit e mundshëm.

Në 11 deklarata vjetore midis viteve 2011 dhe 2021, avokatët e qeverisë gjetën 200 raste në të cilat ata pretendojnë se vlera e aseteve ishte fryrë përmes mashtrimit.

Në vitin 2015, banesa e Trump u vlerësua sikur të ishte 2,787 metra katrorë, kur në fakt ishte rreth 11,000 metra katrorë. Vlera e tij e supozuar ishte 327 milionë dollarë – në një kohë kur vetëm një apartament në Nju Jork ishte shitur ndonjëherë për më shumë se 100 milionë dollarë.

Mar-a-Lago u vlerësua në 739 milionë dollarë me premisën se toka mund të zhvillohej për banesa, megjithëse Trump më parë i kishte hequr ato të drejta (dhe kishte kërkuar një zbritje të tatimit mbi të ardhurat për ta bërë këtë). Një vlerësim i ndershëm do ta kishte vlerësuar pronën pak më shumë se një të dhjetën e shumës së kërkuar, shkruan prokurorja e përgjithshme.

Allen Weisselberg, zyrtari kryesor financiar për Organizatën Trump, u deklarua fajtor në gusht për akuza të palidhura për mashtrim tatimor. Ai dëshmoi në një proces të veçantë penal kundër kompanisë, e cila u shpall fajtore për shmangie nga taksat më 6 dhjetor.

Drejtësi e ngadaltë

Ish-presidenti përballet me shumë padi të tjera civile. Në maj, një juri në Manhattan e gjeti atë përgjegjës për abuzim seksual dhe shpifje ndaj autores E. Jean Carroll, e cila e akuzoi Trumpin për sulm seksual ndaj saj 26 vjet më parë.

Deri më tani, asnjë nga hetimet apo proceset gjyqësore me të cilat përballet nuk e ka dëmtuar ndjeshëm qëndrimin e tij. Ish presidenti Trump pretendon se është viktimë e një gjuetie shtrigash nga ana e demokratëve.

Disa demokratë shpresojnë se Trump do të jetë në burg deri në kohën e zgjedhjeve presidenciale në vitin 2024. Zor se një gjë e tillë do të ndodhë. Ritmi i hetimeve penale mund të jetë i ngadaltë. Gjetja e një jurie të paanshme për ta gjykuar një ish-president do të jetë jashtëzakonisht e vështirë. Është pothuajse e pamundur të imagjinohet një akuzë kundër Trump që e përshpejton aktakuzën, gjyqin, dënimin dhe të gjitha apelimet e mundshme në vetëm dy vjet. Dhe edhe nëse dikush do ta bënte, ky nuk duhet të jetë fundi i Donald Trump. Në vitin 1920 Eugene Debs, një socialist i dënuar për rebelim, kandidoi për president nga qelia e tij e burgut – në Gjeorgjia./The Economist