Kush janë Houthit dhe pse po i sulmojnë anijet në Detin e Kuq?
SHBA dhe Britania e Madhe kanë ndërmarrë sulme të mëdha ajrore kundër objektivave në Jemen për shkak të sulmeve të Houthi-ve ndaj anijeve të mallrave në Detin e Kuq.
Huthi janë një grup rebel i mbështetur nga Irani që kontrollon pjesën më të madhe të Jemenit.
Presidenti amerikan Joe Biden ka deklaruar se ushtria amerikane dhe britanike, me mbështetjen e Australisë, Bahreinit, Kanadasë dhe Holandës, nisën sulmet në zonat e kontrolluara nga Huthi herët në mëngjes.
Më shumë se 12 objektiva u goditën, duke përfshirë kryeqytetin Sana’a dhe Hodeidah, bastionin e portit Houthi në Detin e Kuq. Në shënjestër ishin qendrat logjistike, sistemet e mbrojtjes kundërajrore dhe depot e armëve.
Pse Huthi i sulmojnë anijet në Detin e Kuq?
Sulmet Houthi filluan pasi konflikti midis Izraelit dhe Hamasit filloi më 7 tetor. Houthi-t deklaruan mbështetjen e tyre për Hamasin dhe thanë se do të shënjestëronin çdo anije që udhëton drejt Izraelit, shkruan BBC.
Në nëntor, ata kapën një anije mallrash izraelite dhe më pas sulmuan disa anije tregtare me dronë dhe raketa balistike. Sulmet e tyre ndaj Detin e Kuq u rritën me 500% midis nëntorit dhe dhjetorit. Ata janë bërë një kërcënim aq i madh saqë kompanitë e mëdha të transportit detar kanë pushuar së vepruari në rajon.
Pothuajse 15% e tregtisë detare globale kalon përmes Detit të Kuq, i cili lidhet me Mesdheun nga Kanali i Suezit dhe përfaqëson rrugën më të shkurtër detare midis Evropës dhe Azisë. Kompanitë e mëdha të transportit detar, duke përfshirë kompaninë e transportit mesdhetar, Maersk, Hapag-Lloyd dhe kompaninë e naftës British Petroleum, kanë thënë se po i devijojnë anijet larg Detit të Kuq.
Prandaj, tregjet ndërkombëtare kanë frikë se çmimet e karburanteve do të rriten dhe zinxhirët e furnizimit do të ndërpriten. Shtetet e Bashkuara e kanë akuzuar Iranin se është përfshirë në planifikimin e operacioneve kundër transportit tregtar në Detin e Kuq.
Kush janë Houthis?
Huthi janë një grup i armatosur nga pakica shiite myslimane e Jemenit. Emri i tyre vjen pas themeluesit të lëvizjes, Hussein al Houthi. Grupi u formua në vitet 1990 dhe luftoi kundër, siç besonin ata, korrupsionit të presidentit të atëhershëm, Ali Abdullah Saleh.
Saleh, me mbështetjen e ushtrisë së Arabisë Saudite, u përpoq t’i eliminonte Houthi-t në vitin 2003, por pa sukses. Houthi-t kanë zhvilluar një luftë civile kundër qeverisë së Jemenit që nga viti 2014. Qeveria u mbështet nga një koalicion i vendeve arabe të udhëhequr nga Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Huthi, së bashku me Hamasin dhe Hezbollahun, deklarojnë se janë pjesë e boshtit të rezistencës që Irani e drejton kundër Izraelit, SHBA-së dhe Perëndimit më gjerë.
Kush i mbështet Houthis?
Grupi rebel Houthi është modeluar sipas grupit të armatosur shiit në Liban, Hezbollah, i cili u ka ofruar atyre mbështetje dhe trajnim që nga viti 2014. Irani është gjithashtu aleati i tyre, duke qenë se Arabia Saudite është armiku i tyre i përbashkët. Irani dyshohet se i furnizon Houthi-t me armë dhe u siguron atyre inteligjencë jetike që i lejon ata t’i sulmojnë anijet në Detin e Kuq.
“Ne e dimë se Irani është i përfshirë në planifikimin e operacioneve kundër anijeve tregtare në Detin e Kuq. Kjo është në përputhje me mbështetjen materiale afatgjatë të Iranit dhe inkurajimin e veprimeve destabilizuese të Houthive në rajon” – ka thënë Adrienne Watson, zëdhënësja e sigurisë kombëtare të Shtëpisë së Bardhë.
Irani, nga ana tjetër, e mohon përfshirjen në sulmet në Detin e Kuq. Houthi-t kanë gjuajtur raketa balistike dhe drone në Izrael që nga fillimi i luftës në Gaza. Në rast se Irani i ka furnizuar me armë, kjo do të thotë se e ka shkelur embargon e armëve të OKB-së. Irani, natyrisht, e ka mohuar një gjë të tillë.
Sa territor i Jemenit kontrollohet nga Houthis?
Qeveria zyrtare e Jemenit është Këshilli Presidencial, të cilit presidenti Abdrabbuh Mansour Hadi i transferoi kompetencat e tij në prill të vitit 2022. Megjithatë, selia e qeverisë është në kryeqytetin saudit, Riad, pasi Hadi u arratis atje në vitin 2015.
Shumica e popullsisë jemenase jeton në zonat e kontrolluara nga Huthi. Përveç Sana’as dhe veriut të Jemenit, Houthis e kontrollojnë gjithashtu bregdetin e Detit të Kuq. Grupi në atë zonë mbledh taksa dhe printon para. Këshilli i Sigurimit i OKB-së thotë se deri në vitin 2010, Houthi-t kishin midis 100,000 dhe 120,000 ndjekës të përbërë nga ushtarë të armatosur dhe mbështetës të paarmatosur./BBC
Përgatiti: Nuhi Shala
