Intervistë me Wolfgang Petritsch
Ideja e një kompromisi në mes të liderëve të Kosovës dhe Serbisë në raport me një marrëveshje ndërshtetërore nuk po duket e keqe nga diplomati austriak Wolfgang Petritsch Petritsch, edhe nëse nënkupton ndryshimin e kufijve.
Petritsch në një intervistë me Jeta Xharrën foli lidhur me qëndrimet e popujve dhe shteteve lidhur me bisedimet që presidentët e Serbisë dhe Kosovës po bëjnë në raport me atë që po quhet dialogu final mes Kosovës dhe Serbisë.
Jeta Xharra: Më lejoni t’u kthehem parimeve të Planit të Ahtisaarit, të cilat e kanë bërë Kosovën të pavarur. E këto parime ishin: mosbashkimi me Shqipërinë, moskthimi nën sundimin e Serbisë dhe jo ndarje. Çka ka ndodhur në ndërkohë?
Wolfgang Petritsch: Ajo që ka ndodhur është se unë jam një nga të paktit që kur u paraqit kjo ide, për të cilën për herë të parë kam dëgjuar nga pala kosovare, unë nuk i takoj njerëzve të cilët automatikisht i kanë thënë JO paraqitjes së kësaj ideje. Pse? Sepse unë besoj që kjo është hera e parë që më bie ndërmend kur në rastin e shkëmbimit të kufijve, të dy palët kanë vendosur ta shqyrtojnë këtë çështje bashkërisht. Siç e dini, nga historia e Ballkanit, korrigjimi apo i ashtuquajturi korrigjim i kufijve ka qenë gati i përgjakshëm dhe i njëanshëm. Edhe vendimi i fundit i Kosovës për t’u bërë e pavarur ka qenë natyrisht një vendim i njëanshëm por ka qenë e pranuar, duke përfshirë edhe nga unë dhe nga mbi 100 vende të botës.
Ajo që po them unë është nëse kjo ideja ka dalë në pah, e ne e dimë që sipas rregullave të OSBE-së, nëse dy vende pajtohen për të ndryshuar kufirin në një mënyrë jo të dhunshme dhe të negociuar, në formë kompromisi, kjo nuk përjashtohet nga parimet e OSBE-së. Kjo në fakt është më e fuqishme se parimet e Ahtisaarit apo parimet e tjera që janë vendosur në atë kohë. Siç e dini, Badinteri nuk ka i ka dhënë Kosovës të drejtën e secesionit.
Jeta Xharra: A mund të ndalemi këtu vetëm pak? Ju thatë që kjo ide ka ardhur nga Kosova, e në fakt ideja e ndarjes është shtyrë për t’u vendosur në tavolinë nga Serbia, qe një kohë të gjatë, nga Daçiqi por edhe më parë. Si është e mundur që ju tani po thoni që pala kosovare po e shtyn përpara këtë argument?
Wolfgang Petritsch: Nuk po them që pala kosovare po e shtyn idenë, por në disa raste, kur kemi folur me Presidentin tuaj, ne kemi diskutuar për shumë e shumë çështje në këtë aspekt, për shembull atë që do të ishte ideja ime favorite sipas Ahtisaarit, që të themelohet një Asociacion në veri të Kosovës, çështje që është në tavolinë për disa vite tashmë. Unë e di që…
Jeta Xharra: Atëherë çka ka të keqe në këtë ide, pse s’po ju qëndroni besnik ideve tuaja?
Wolfgang Petritsch: Unë i qëndroj besnik idesë siç edhe e thashë, por nuk mendoj që në parim ndarja është diçka që unë do ta prisja krahëhapur dhe t’i uroja mirëseardhje. Megjithatë, ne gjithmonë i kemi kërkuar liderëve vendorë që t’i zgjidhin problemet e tyre vetë, që mos të prisni komunitetin ndërkombëtar që ta bëjë punën tuaj për ju. Kompromisi e që është një shprehje e huaj në Ballkan, është një komoditet që e shohim shumë rrallë.
E kemi parë të funksionojë tani së fundmi në Maqedoni dhe shpresojmë, e shohim tani si një opsion edhe për Kosovën.
Pra, mendimi im është që nëse ka një lëvizje aty, mos të themi JO nga jashtë, por të themi, në rregull, ide interesante, siç e thonë amerikanët, le ta shikojmë këtë çështje më për së afërmi.
Jeta Xharra: Le të shikojmë më për së afërmi atëherë. Së pari, siç e dini ne jemi një demokraci parlamentare dhe një person i vetëm është duke negociuar, pra një person i vetëm, Presidenti i Kosovës po e shtyn këtë ide, e sipas Kushtetutës sonë ai nuk është i autorizuar që të ndryshojë kufijtë e Kosovës. Ai ende duhet të marrë miratimin e 2/3 të votave në Parlament. Çka do t’i thoshit kësaj?
Wolfgang Petritsch: Absolutisht, dhe ky është një parakusht. Në të gjitha komentet e mia, duke përfshirë edhe ato me shkrim, unë gjithmonë e kam theksuar përfshirjen e njerëzve, dhe ky duhet të jetë një proces demokratik. Ata që do të preken më së shumti nga kjo, vullneti i qytetarëve, siç mund të kujtohet, siç e kemi formuluar në Rambuje, vullneti i qytetarëve është autoriteti final në terren.
Jeta Xharra: Në rregull, një çështje tjetër që dua të konfirmoj nga deklarata juaj fillestare është që ju thatë që rregulla është që nëse dy vende pajtohen që të ndryshojnë kufijtë, edhe sipas rregullave të OSBE-së, kjo është e pranueshme. Në këtë rast, njëri shtet nuk e ka njohur shtetin tjetër, pra njëri është një shtet, ndërsa tjetri po hyn në negociata pa u njohur si shtet. Në çfarë literature apo rregulla të diplomacisë mund të gjeni një rast kur një shtet që nuk njihet nga vendi tjetër negocion me të për territore?
Wolfgang Petritsch: Së pari, rasti i parë ku unë kam qenë i përfshirë ka qenë Rambuje, ku Kosova nuk ka qenë e njohur nga Beogradi, por përkundër kësaj ata kanë ardhur në Rambuje, dhe në mënyrë indirekte kanë njohur ekzistencën e saj si entitet i veçantë, në atë kohë normalisht po flasim për autonominë, ka qenë një njohje pra. E njëjta gjë vlen, i njëjti parim vlen në këtë rast, nëse ju dëshironi të shkëmbeni territore, së pari ju duhet të njihni vendin me të cilin dëshironi të ndërroni kufij. E kuptoni? Dhe ky është qëllimi im. Unë synoj një njohje të plotë ndërkombëtare të Kosovës.
Ky është qëllimi i këtij ushtrimi dhe pikërisht kjo po mungon në situatën aktuale. Do të dëshiroja të theksoj se pse unë nuk jam për ndryshim të territoreve, por nuk jam as kundër saj.
Jeta Xharra: Atëherë, unë nuk po e kuptoj pozicionin tuaj. Si është e mundur që nuk jeni as PËR e as KUNDËR kur në fakt po thoni që duhet të shikohet kjo ide.
Thjesht ju nuk mund të jeni vetëm gjysmë-shtatzënë, siç mund të thuhet në këtë situatë.
Wolfgang Petritsch: Përfundimisht unë nuk mund të jem gjysmë-shtatzënë, askush nuk mundet. Por ajo që po them është që ky është një proces, një ide është paraqitur në tavolinë dhe natyrisht ne jemi në një dialog ku nuk ka asnjë vijë të kuqe që është vendosur deri në atë mënyrë që shkëmbimi i territoreve të përjashtohet si temë ‘a priori’.
Ne e dimë tanimë që për mbi një vit, kjo ide po diskutohet në Bruksel në tavolinën e negocimeve.
Jeta Xharra: Çka do të thotë kjo për njerëzit si ju, a e keni ndërruar ju qëndrimin tuaj, kur ju keni qenë një nga ata që keni shtyrë palën kosovare që të pranojnë kompromisin me Ahtisaarin.
Ju keni qenë përkrahës i Planit të Ahrisaarit dhe ju na keni bindur që Kosova duhet të fitojë pavarësinë duke ruajtur shoqërinë multietnike, multikulturore dhe multifetare.
Tani po dëgjojmë nga një mik si ju që në fakt ne nuk duhet ta ndjekim këtë parim në Kosovë më, ngase vijat etnike janë ideja e re.
Wolfgang Petritsch: Jo, nuk është e vërtetë. Kjo nuk është një situatë vetëm ashtu ose kështu.
Ajo që po them është që një ide e re është në tavolinë dhe ka qenë e tillë për mbi një vit tashmë në Bruksel. Natyrisht dialogu që po vazhdon…
Jeta Xharra: Por, kjo ide e re është ndarje në baza etnike, le ta quajmë lopatën siç e ka emrin, lopatë. Kjo ndarje do ta shihte veriun t’i bashkohet Serbisë, apo jo?
Wolfgang Petritsch: Nuk kam detaje. Shikoni, çka është në të vërtetë ky ushtrim? Nuk është siç thotë Karl Blidt, që do të krijohen shtete monoetnike si rezultat i kësaj.
Rezultati është që multietniciteti nuk do të preket në asnjë mënyrë nga kjo. Disa mijëra atje, disa mijëra këtu, dhe keni parasysh që po flas hipotetikisht, nuk po hyj në detaje ngase nuk i di ato.
As Thaçi e as Vuçiqi nuk kanë folur për to dhe as nuk janë pyetur për detaje, ngase kjo nuk është puna ime. Kjo është punë e atyre që janë duke negociuar, dhe shpresoj që të dy të kenë legjitimitet demokratik, ngase nëse po thoni ju se Thaçi nuk ka legjitimitet, atëherë ai duhet të kthehet ta sigurojë atë.
Jeta Xharra: Në Kosovë, Qeveria ka legjitimitet të negociojë.
Wolfgang Petritsch: Ndoshta, dhe unë mund t’ju them vetëm një gjë. Unë kam shumë më shumë shqetësime se sa njohja e Kosovës si e pavarur dhe sovrane.
Për mua situata është e tillë që dritarja e mundësisë po na mbyllet. Ky Komision do të jetë jashtë funksionit në maj, apo dikur pas zgjedhjeve europiane. Tani, dua të ju them një gjë…
Jeta Xharra: Vetëm ta kemi zyrtarisht. Ky është Komisioni që ka ndërmjetësuar 30 marrëveshje prej të cilave vetëm 4 janë zbatuar në plotëni, pse atëherë po konsideroni që ky Komision është një plus i madh për Kosovën, kur ky proces i dialogut, të cilin ju na keni bindur që vetëm të jemi të durueshëm, ngase keni thënë që në fund të këtij procesi të dialogut ne do arrijmë të zgjidhim çështjet praktike për Kosovën.
Pra, ne duhet të shqetësohemi që ky Komision nuk do të jetë më ngase ka bërë aq shumë gjëra të mira për Kosovën, ka zbatuar marrëveshjet, i ka shtyrë këto marrëveshje përpara?
Pse duhet ne të kemi respekt për një Komision që nuk ka arritur të shtyjë përpara zbatimin e marrëveshjeve për Kosovën?
Wolfgang Petritsch: Shikoni, së pari, unë e mbështes plotësisht zbatimin e marrëveshjeve, e për shembull propozimi i dy presidentëve, i Prishtinës dhe Beogradit, nuk e ndryshon natyrën e kompromisit final që duhet të gjendet. Zbatimi duhet të vazhdojë, absolutisht po.
Ju po ashtu duhet të keni një organ për pjesën serbe, një organ që nuk ka autonomi, nuk ka fuqi ekzekutive, nuk ka çështje legjislacioni, ngase nuk duam një Republikë Serbe në Kosovë.
Të gjitha këto çështje janë ende të hapura për diskutim, ne ndoshta po fokusohemi në këtë çështje shumë të rëndësishme të këtij propozimi por…
Jeta Xharra: Prisni pak, kush do të ishte pjesë e Asociacionit nëse veriu shkon në Serbi? Çfarë Asociacioni duhet të bëhet?
Wolfgang Petritsch: A po mendoni atëherë që të gjithë serbët do të jenë larguar nga Kosova? Ka ende shumë serbë, 2/3 e serbëve janë ende, për shembull…
Jeta Xharra: Jo, unë nuk po mendoj. Por, a po mendoni ju që nëse ndryshohen kufijtë kjo nuk do të jetë një sinjal për shkëmbim të popullsisë, a nuk keni qenë mjaftueshëm në Ballkan që ta dini se nëse e prekni këtë parim, atëherë ju po luani me shqiptarët e Maqedonisë që po ashtu do të duan të njëjtën, serbët në Republikën Serbe, serbët në jug të lumit të Ibër që do të jenë në rrezik siç e ka theksuar Ati Sava.
Si është e mundur që ju si një person që ka qenë në Ballkan për kohë kaq të gjatë, nuk po e sheh këtë rrezik? Do të doja të kuptoj ku po e gjeni optimizmin që kjo është zgjidhja?
Wolfgang Petritsch: Po ju them një gjë. Ka kohë të gjatë që jam këndej dhe unë i kam mospajtimet e mia parimore me ndryshimin e kufijve.
Mirëpo nëse ky është një propozim, propozim i përbashkët, një konsensus, një kompromis që po bëhet, atëherë do të thoja hajde të flasim për detajet dhe ndoshta në fund të dy palët do ta kuptojnë që kjo nuk është një marrëveshje e mirë, por duhet angazhuar me ta.
Jeta Xharra: Nuk ka dy palë këtu, është vetëm një person në Kosovë e që quhet Hashim Thaçi dhe një person në Serbi që quhet Aleksandar Vuçiq.
Ju dini mjaftueshëm për vendet tona për ta ditur që këta dy persona nuk përfaqësojnë udhëheqësinë demokratike të vendeve tona, atë më demokratiken, më liberalen e që dëshiron t’i zgjidhë çështjet për të mirën e qytetarëve të tyre.
Shoqëria civile në Kosovë dhe në Serbi mendojnë që ata punojnë për të mirën e vetvetes dhe jo në të mirën e qytetarëve.
Wolfgang Petritsch: Mund të jetë ashtu, por ju duhet ta qartësoni këtë, ju jeni një demokraci.
Ajo që më pëlqen më shumë në Kosovë se sa në Serbi është një diskutim shumë i gjallë publik dhe kontrovers.
Mendoj që kjo është një demokraci e vërtetë dhe e mirëfilltë, por ju duhet të gjeni një kompromis, kjo është e tëra.
Dhe nëse ju mendoni që një President i zgjedhur në mënyrë demokratike sipas Kushtetutës, Thaçi pra, është duke bërë diçka që juve nuk po ju pëlqen, atëherë ju duhet të bëni diçka për këtë. Nga jashtë, unë jam thjesht një komentues, do ta shikoj më për së afërmi..
Jeta Xharra: Nuk ka të bëjë më atë që apo bën diçka që mua nuk më pëlqen, por ai po negocion kufijtë e për të cilat ai nuk ka mandat të negociojë sipas Kushtetutës së Kosovës.
Por, ky nuk është faji juaj. A mund të diskutojmë me ju për atë nëse këta dy liderë mendojnë që ky është një opsion, çka mendoni ju, a do të mund të garantonit që Serbia do ta njohë Kosovën? A mund të garantojë ndokush?
Wolfgang Petritsch: Mund t’ju them ku qëndrojmë tani, t’ju jap një pasqyrë më të gjerë. Kjo është ajo çfarë unë jam i interesuar.
Është zhvillimi i BE-së në njërën anë dhe anëtarësimi i Kosovës në OKB në anën tjetër. Pa njohjen ndërkombëtare,
pa anëtarësimin e Kosovës në OKB nuk është e mundur që të ketë zgjidhje, me apo pa ndërrim të territoreve. OK?
Jeta Xharra: Duke e ditur që ju punoni me Rusinë dhe Kinën, a mendoni që Rusia do ta përdorë veton e saj në Këshillin e Sigurimit për të ndaluar Kosovën nga hyrja në OKB?
Wolfgang Petritsch: Natyrisht, e vetmja rrugë që Rusia dhe Kina të abstenojnë shkon përmes Beogradit. Në dialog është shumë e qartë që rezultati i fundit do të jetë Kosova në OKB dhe e vetmja rrugë për Kosovën dhe Serbinë për të negociuar hyrjen në Bashkimin Europian.
Jeta Xharra: Çfarë mendoni se është interesi i Rusisë për ta dëgjuar Serbinë në këtë rast, duke e ditur që Rusia ka çështje me Krimean dhe vende tjera. Pse Rusia do ta pranonte Kosovën në OKB pa e kushtëzuar të njëjtën për Perëndimin, pra ju e pranoni Krimean, unë e pranoj Kosovën? A nuk e shihni këtë skenar?
Wolfgang Petritsch: Kjo është një çështje e madhe, prandaj nëse nuk besoni, nëse kjo nuk pjesë e kërkimit të kësaj marrëveshjeje, fundi i dialogut që është Rusia e heq veton e vetë, atëherë nuk do të ketë marrëveshje ashtu kështu.
Do t’ju tregoj diçka, kjo është e mundshme vetëm nëse Vuçiqi e bind Putinin që marrëveshja që po e bëjmë është pozitive për Serbinë.
Çfarëdo që është marrëveshja, Asociacioni, kjo apo ajo, kjo është e vetmja e gjë.
Jeta Xharra: A nuk e shihni si skenar të mundshëm ku Vuçiqi merret vesh me Thaçin për kufijtë, Serbia e njeh Kosovën por në fund Rusia mund të mos e përkrahë dhe ne nuk hyjmë në OKB.
Wolfgang Petritsch: Mirë, ky është arti i diplomacisë, ku krejt këtë duhet ta përmbledhni në një pako. Kjo është shumë e qartë.
Në të gjitha negociatat diplomatike shtrohet çështja e asaj se çfarë merr dhe çfarë jep. Natyrisht që kjo është një lojë me rreziqe të mëdha… absolutisht.
Por ua them unë, dhe po kthehem te një çështje shumë e rëndësishme, zgjedhjet e ardhshme në BE do të jenë një avantazh shumë i madh nëse jo një fitore, por një avantazh shumë i madh për populistët e djathtë. Për Orban, Kaczyński, për italianët, dhe ata, Orban dhe Salvini janë shokë shumë të mirë të Putinit.
Ata do të kenë komisionerët e tyre në Komisionin e ardhshëm Europian. A besoni që këta komisionerë, këto qeveri do të përkrahin Kosovën? Jo. Mund t’ua them këtë sepse edhe tashmë është e vështirë për Rusinë që të heq dorë nga mundësia për të drejtuar Ballkanin.
Jeta Xharra: Le të flasim për ata që janë tani, po them që në rregull, ky skenar është i mundshëm, nuk po ju kundërshtoj, por le të flasim për pesë shtetet që nuk e kanë njohur Kosovën së pari.
Tani, pa një Europë të djathtë, i kemi pesë vende që nuk e njohin Kosovën, si mendoni që kjo marrëveshje do të garantojë që pas një marrëveshje hipotetike në mes të Vuçiqit dhe Thaçit që këtyre pese vende mos-njohëse, a do të thonë edhe ato që e njohin Kosovën?
Wolfgang Petritsch: Unë kam biseduar me mikun tim Lajcak në Bratisllavë dhe me të tjerët po ashtu nga këto pesë vende që nuk e kanë njohur Kosovën, dhe ato thonë që në momentin kur të dy vendet pajtohen për një zgjidhje atëherë pesë mosnjohëset do të pajtohen me këtë.
Jeta Xharra: A jeni të sigurt? Spanja me problemin e saj katalan do të pajtohet me ndarje në baza etnike në Kosovë? A jeni të sigurt, zoti Petrisch?
Wolfgang Petritsch: Një marrëveshje dypalëshe për këtë çështje, marrëveshje që nuk ekziston në mes të Madridit dhe Barcelonës dhe as në mes të Banja Llukës dhe Sarajevës, ky është ndryshimi i madh. Ju keni një marrëveshje këtu që të dy palët duan ta arrijnë një kompromis, çkadoqoftë ai kompromis.
Siç e thashë dhe po duhet ta përsëris vetveten, qoftë me shkëmbim ose pa shkëmbim, unë shpresoj që do të jetë pa shkëmbim, por ju duhet të angazhoheni me ta ngase kur të punoni me ta kjo do të jetë e qëndrueshme ngase është një zgjidhje lokale dhe që të dy palët do të kenë interesin më të lartë që të funksionojë kjo, dhe atëherë normalisht duhet të ndodhin edhe shumë gjëra të tjera. Ju duhet të vendosni një zonë ekonomike, kalimin e kufijve në të dy anët.
Bashkimi Europian duhet të japë para për këtë dhe të garantojë që çdokush do të fitojë një vend pune aty. E dini çfarë po ndodh aktualisht në Kosovë apo në Serbi ose në Bosnje?
Jeta Xharra: Ikja e trurit?
Wolfgang Petritsch: Dhe këtë mund ta quani spastrim ekonomik.
Jeta Xharra: z. Petrich, ju e dini shumë mirë që kjo çështje nuk do të zgjidhet me ndërrim të territoreve dhe të kënaqim liderët tanë të obsesionuar pas territorit, përderisa popullsia e shteteve të tyre po ikin për shkak të mungesës së reformave në vendet e tyre, njerëzit siç jeni ju, nuk po fokusoheni që tu thoni këtyre liderëve, në fakt ju duhet të koncentroheni në reformat e brendshme me qytetarët tuaj por në shumë mënyra po përkrahni idetë e tyre për shkëmbim territoresh.
Wolfgang Petritsch: Eh tani ju keni prekur çështjen më të rëndësishme dhe kjo është ana ekonomike dhe e reformës. Pse nuk ka reformë? Sepse edhe ne të dy për gjysmë ore tani jemi fokusuar në çështje që nuk prodhojnë as edhe një vend të vetëm pune, në vend që të heqim qafe këtë punë dhe atëherë të fokusohemi në çështjet e vërteta se çka do të thotë e ardhmja e të dyja vendeve.
Unë jam po ashtu në favor të krijimit të një hapësire të përbashkët ekonomike aty, e dini? Aty ku do të mund të investoheshin para të reja, para shtesë, ku do të sillej një shpresë e re për mbijetesë ekonomike.
Kush dëshiron të largohet nga vendi? Në këtë mënyrë ju do të ndalonit ikjen e trurit, edhe nga Kosova por edhe nga Serbia dhe rajoni.
Por nëse nuk ka shpresë, nuk ka perspektivë, atëherë kjo është asgjë.
Jeta Xharra: Unë nuk pajtohem me ju vetëm me mënyrën se si të arrihet deri te kjo. A nuk ka qenë një mënyrë për ta hequr këtë çështje nga agjenda, kushtëzimi i hyrjes së Serbisë në BE me njohjen e pavarësisë së Kosovës? Çka ka qenë gabim me këtë strategji?
Wolfgang Petritsch: Unë nuk mund të flas për këtë apo të korrigjoj gabimet që janë bërë në të kaluarën…
Jeta Xharra: Jo, ky është ende argument valid ngase Serbia nuk ka hyrë ende në BE.
Wolfgang Petritsch: Absolutisht.
Jeta Xharra: Atëherë çka ka gabim me shtyrjen e argumentit që deri kur Serbia të jetë e gatshme për të hyrë në BE, do të duhet ta njohë Kosovën. Çka ka të keqe këtu?
Wolfgang Petritsch: Ky është ende parimi, kjo është ende valide dhe nuk do të ndryshojë.
Jeta Xharra: Atëherë pse duhet të ngutet Hashim Thaçi që ta ndajë vendin?
Wolfgang Petritsch: Por si do të arrihet kjo, është një çështje tjetër, dhe ka mënyra të ndryshme që të arrihet kjo.
Ju besoni që mund ta arrini duhet përcjellë vetëm parimin e mosndryshimit të kufijve. Unë e respektoj këtë plotësisht.
Por ka edhe të tjerë, si këta dy liderë, të cilët po thonë që ata duan ta bëjnë këtë. Dhe gjithçka mund të them është që t’i angazhoni në negociata.
Jeta Xharra: Në rregull, më lejoni t’ju them atë që po thotë njëri nga këta liderë publikut të cilit po i flisni ju, pra lideri të cilin ne mund ta përcjellim më për së afërmi, Hashim Thaçi.
Ai po u thotë kosovarëve që ai dëshiron ta bashkojë të gjithë Luginën e Preshevës me Kosovën, pa dhënë asnjë territor.
Wolfgang Petritsch: Kjo është retorikë politikë, e di këtë nga vetë vendi im, ku politikanët nganjëherë flasin gjëra që nuk kanë fare kuptim.
Politikanët japin shpjegime të njëanshme për gjëra që janë shumë më komplekse, po ua them këtë shumë haptazi. Komisioni i ri do të ketë miq të Putinit të ulur në qendër të Brukselit.
Një problem i madh ky për të gjithë Bashkimin Europian, dhe unë jam më i shqetësuar për Bashkimin Europian.
Ju mund ta menaxhoni konfliktin ngase jeni mësuar me këtë për kaq shumë kohë, nuk do të bëhet më mirë por përsëri as nuk do të bëhet shumë më keq.
Ne mund të themi eh po, është kështu si është. Ne nuk duhet të brengosemi, nuk duhet të mendojmë për këtë.
Unë e rrezikoj reputacionin tim duke thënë le ta shikojmë këtë. Pse jo? A mund të shohim? A mund të arrijmë dikund? Nëse nga jashtë thoni jo, atëherë mbetet jo. E kuptoni çka po them?
Jeta Xharra: Në rregull. Por a po e shihni gjithashtu një skenar ku duhen bërë aq shumë manovra për të gjithë kronologjinë e gjithë asaj që duhet të ndodh.
A mund ta shihni një skenar ku Rusia përsëri do të përfundojë në Aeroportin e Prishtinës, ku do ta shfrytëzojë mundësinë që thjesht të vozisë deri në aeroport kur të bëhet kjo marrëveshje, ashtu siç ka bërë në vitin 1999, a ju kujtohet?
Wolfgang Petritsch: Jo, ngase NATO është në gjendje gatishmërie më shumë se që ka qenë ndonjëherë. Ne tani kemi hyrë në fazë post-kofliktit…
Jeta Xharra: Siç ka qenë në gjendje gatishmërie në Krime, siç ka qenë në Tbilisi kur trupat ruse kanë hyrë 5 kilometra në Tbilisi e ku i gjithë komuniteti ndërkombëtar ka qenë aty?
Wolfgang Petritsch: Ka dallime kur është në Tbilisi apo në Krime apo kur je afër Prishtinës. Është një dallim shumë i madh. Ballkani është pjesë e Europës, ndërsa kur flasim për Ukrainën, ajo është e ndarë në mes të Lindjes dhe Perëndimit, kur flasim për Gjeorgjinë, Armeninë, këto janë toka kufitare, dhe është shumë më e vështirë.
Por Kosova dhe Serbia gjenden në mes, dhe rrethohen nga vende anëtare të Bashkimit Europian, prandaj këto janë situata shumë të ndryshme.
E vetmja gjë është që nëse nuk ka një zgjidhje gjatë disa muajve të ardhshëm, situata për arritjen e një zgjidhjeje do të jetë shumë më e keqe se që ne mund ta besojmë.
Jeta Xharra: Për fund, a mund ta di çfarë marrëdhëniesh keni ju me Albert Rohan aktualisht?
Wolfgang Petritsch: Ne flasim për gjëra të ndryshme, Alberti ka mendim tjetër, unë kam folur edhe me Schwarz-Schilling për një orë e gjysmë këto kohët e fundit në telefon, Paddy Ashdown më kundërshton goxha shumë, dhe pse nëse flasim kush është miku më i mirë i tij, është këshilltari i Vuçiqit dhe jo unë.
Jeta Xharra: Miku i Paddy-t apo i Rohanit?
Wolfgang Petritsch: Paddy dhe Alberti njihen me njëri-tjetrin, po, por…
Jeta Xharra: Dëshiron të thuash Tony Blair, këshilltari i Vuçiqit?
Wolfgang Petritsch: Po, saktësisht.
Jeta Xharra: Po, personi që ka udhëhequr bombardimet e NATO-s. Pra, në këtë botë, po, Tony Blair po, por Paddy Ashdown është një njeri tjetër, ai tani nuk punon për Vuçiqin.
Kjo tani po më sjell te pyetja e kredibilitetit, pyetja që dëshiroja t’ju bëj. Ngjashëm sikur Tony Blair që ka udhëhequr bombardimet e NATO-s, 16 vite pas ai po punon për z. Vuçiq.
A po e dobësoni edhe ju z. Petrich kredibilitetin e analizës suaj duke pranuar që të punoni për një firmë ligjore që paguhet nga Vuçiqi e njerëzit këtu në Prishtinë me lehtësi thonë që edhe ju jeni duke punuar si këshilltar i Vuçiqit ngase kompania tuaj ligjore, paguhet nga Vuçiqi.
Wolfgang Petritsch: Unë mund të them që çkado që njerëzit mund të flasin, në momentin që do të kalojmë këtë periudhë, unë do të zbuloj se me kënd kam punuar më shumë dhe unë jam në anën e një zgjidhjeje të rregulluar për një çështje ende të parregulluar dhe kjo është çështja e tillë e fundit, çështja e fundit e madhe në Europë. Pra, jam duke menduar se si mund ta bëjmë këtë Bashkim Europian të plotë dhe të pavarur.
Jeta Xharra: Por gjithashtu ju lutem më thoni rreth asaj që përmendët se keni biseduar për një orë e gjysmë me Paddy Ashdown dhe të tjerët. A po e bëni këtë pa para?
Wolfgang Petritsch: Natyrisht.
Jeta Xharra: Pa para? Po flisni me këta njerëz pa para? Ju e dini që shumë njerëz nuk mendojnë që diplomatët janë si Nëna Terezë.
Wolfgang Petritsch: Unë jam emocionalisht i lidhur dhe i angazhuar ndaj këtyre vendeve ku kam punuar, pra Kosova dhe Bosnja. Unë nuk fitoj para kur flas me njerëz, kur mbaj ligjërata, kur jap intervista, dhe mund ta shihni që unë jap intervista në Sarajevë, në Banja Llukë, gjithkund.
Jeta Xharra: Në rregull, ju ndoshta nuk merrni para kur e bëni atë, por si e shihni idenë që ju punoni për një kompani ligjore që merr para nga Vuçiqi?
Wolfgang Petritsch: Kjo nuk është problem.
Jeta Xharra: Natyrisht që është problem, sepse ata paguajnë punëdhënësit tuaj.
Wolfgang Petritsch: Unë jam angazhuar atje para kësaj dhe vazhdoj të jem i angazhuar në këtë kompani ligjore.
Jeta Xharra: A keni negociuar, a ua keni nxjerrë ju atyre kontratën? Kjo kompani ligjore e merr kontratën për shkak tëndin si ekspert.
Wolfgang Petritsch: Jo, absolutisht jo. Unë nuk jam i angazhuar atje në baza ditore. Unë mund të them çka bën kjo kompani tash, është kompani amerikane tash LBGlobal dhe për momentin unë e këshilloj kompaninë se si të organizojë seminar në Afrikë, seminar afrikan në Vjenë.
Në rregull. Kjo është shumë me e gjerë. Natyrisht ne gjithmonë jemi të fokusuar aty ku jemi, ju në Kosovë, por kjo është shumë legjitime.
Por unë nuk jam i fokusuar në Kosovë apo Serbi. Jam i fokusuar në çështjet që unë i shoh si kriza ekzistenciale për Bashkimin Europian, dhe Serbia dhe Kosova janë pjesë e kësaj.
Deri sa kjo të zgjidhet, Bashkimi Europian është në rrezik me të madh se sa ju do të besoni.
Jeta Xharra: Në rregull, po ashtu ju jeni në anën e djathtistëve ekstremë sikurse është z. Kurz i cili erdhi në Kosovë dhe argumentoi të njëjtën gjë dhe ai është një nga këta liderët e djathtë që do të vijnë në pushtet në pozita të larta në BE.
Ju jeni në të njëjtën vijë me z. Kurz duke e shtyrë arritjen e kësaj marrëveshje në këtë mënyrë.
Wolfgang Petritsch: Unë jam njëri nga kritikët më të mëdhenj të z. Kurz në Austri.
Jeta Xharra: E di, në Austri, por në Ballkan dy austriakë, veçanërisht njëri, sikurse ju, që pëlqehet shumë nga kosovarët, Kurz që ka vizituar Gruevskin dhe e ka përkrahur atë gjatë fushatës së tij… Po, jeni të ndryshëm, por sa i përket Kosovës të dytë jeni të hapur për ndryshim të kufijve.
Wolfgang Petritsch: Nuk e di se cili është qëndrimi i z. Kurz për këtë, por nëse ai ka thënë këtë, në rregull, atëherë ndoshta ai e ka kuptuar që duhet të ketë fleksibilitet për të arritur qëllimin final.
Jeta Xharra: Pra idetë e juaja që i shtyni në këtë intervistë le të shikojmë në këto opsione janë të njëjtat politika të shtyra nga të djathtit e ashpër sikurse z. Kurz.
Wolfgang Petritsch: Të them diçka, nëse do të isha këshilltar i z. Vuçiq, kjo me të vërtetë është shumë hipotetike, do t’i thosha mos u ngut, prit deri në Komisionin e ri Europian dhe pastaj Rusia do të ketë ndikim në qendër të BE-së dhe pastaj ju do të merrni më shumë.
Jeta Xharra: Kjo është ajo çfarë do të ndodhë në cilindo rast, a nuk po e shihni këtë?
Wolfgang Petritsch: Unë dua ta parandaloj këtë. Dëshiroj që Kosova të jetë një shtet sovran, anëtare e OKB-së, ky është qëllimi im final.
Unë e përkrahi Thaçin për këtë, por unë gjithashtu i kam thënë Presidentit që të gjejë përkrahje në Kuvendin e juaj, shoqërinë e civile, bindi ata që kjo është demokraci.
Jeta Xharra: Ai po mundohet, por pa sukses deri tani. Dy gjëra që nuk ju pyeta, e di që keni punuar në Bosnjë si Përfaqësues i Lartë, si mendoni që Bosnja dhe Maqedonia nuk do të ndikohen nëse ndodh ky ndryshim i kufirit?
Wolfgang Petritsch: Mund ta citoj presidentin e sapozgjedhur të Presidencës në Bosnjë dhe Hercegovinë, Zheljko Komshiq, një shok i mirë i mi, lexoje intervistën e tij në ‘Dani’.
Kam qenë tani në Bosnjë dhe Kroaci dhe e bleva atë dhe aty ai thotë që Kosova nuk ka asgjë të bëjë me problemet që ne i kemi në Bosnjë dhe Hercegovinë.
Nëse të dy liderët, dhe ai nuk e do Vuçiqin, sepse Vuçiqi e ka sulmuar, por Komshiq është një politikan dhe burrështetas i vërtetë që tha ata do të gjejnë se çfarë duhet të bëjnë, por situata në Bosnjë është komplet ndryshe…
Jeta Xharra: A po thoni që për shembull nëse një politikan tjetër si Dodik mund të besohet që nuk do të kërkojë shkëputje?
Wolfgang Petritsch: Natyrisht, por askush nuk e përkrah një gjë të tillë, madje as Rusia nuk e përkrah këtë. Mund t’ju them këtë, e di këtë nga Moska, ata nuk e përkrahin këtë. Dodik po luan lojëra, ne e dimë këtë, por ai nuk do të ketë sukses.
Jeta Xharra: z. Petrich ju faleminderit që keni qenë në Jeta Xharra në Kosovë.
Wolfgang Petritsch: Në rregull, faleminderit!
Jeta Xharra: Në rregull, faleminderit!
