Si ndodhi që një parti pro-ruse t’i fitojë zgjedhjet e Sllovakisë
Pro-rusi i vendosur Robert Fico kthehet në pushtet për herë të tretë në Sllovaki. Partia Smer e Ficos fitoi të paktën 23 për qind të votave – mjaftueshëm për ta udhëhequr një qeveri koalicioni. Fitorja e tij vjen pesë vjet pasi Fico u detyrua të jepte dorëheqjen pas protestave masive për vrasjen e një gazetari i cili po e hetonte korrupsionin në qeverinë e tij.
Fico ka qenë i paturpshëm gjatë fushatës për pikëpamjet e tij për Rusinë dhe Ukrainën. Premtimi i tij më i mrekullueshëm ishte t’i jepte fund menjëherë mbështetjes ushtarake për Kievin, duke premtuar se “nuk do të dërgonte asnjë raund të vetëm” municionesh në Ukrainë nëse votohet në pushtet; tani që ai është në pushtet, aleatët e Ukrainës janë të shqetësuar nëse ai do të vazhdojë – dhe çfarë telashe të tjera mund të shkaktojë.
Deri më tani, Sllovakia e ka ndjekur me besnikëri shembullin e anëtarëve të saj të NATO-s dhe BE-së, duke e furnizuar Ukrainën me armë, duke pranuar refugjatë ukrainas dhe duke e filluar procesin e largimit të gazit rus. Pra, pse, në një popullsi për të cilën sundimi sovjetik dhe të gjitha vështirësitë e tij janë ende në kujtesën e gjallë për shumë njerëz, mesazhi pro-Kremlinit i Fico-s rezonoi kaq fuqishëm?
Në fushatën e tij për rizgjedhje, Fico ishte në gjendje ta përdorte një pikëpamje të përhapur që ka rrjedhur nëpër popullatën e Sllovakisë që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës. Përpara shkurtit të vitit 2022, Sllovakia ishte pothuajse 100 për qind e varur nga gazi dhe nafta ruse, si për konsum shtëpiak ashtu edhe për atë industrial. Megjithëse ky vend ka arritur ta zvogëlojë varësinë e tij nga energjia ruse me të paktën një të tretën, duket se e ka bërë këtë me pahir, me shumë sllovakë të indinjuar për kostot më të larta të energjisë vendase pasuese dhe ndikimin e mundshëm në industri si rezultat. Ata e fajësojnë Ukrainën për këtë përçarje.
Vendet e Evropës Qendrore, të vendosura midis Evropës Perëndimore dhe Rusisë, janë gjetur për një kohë të gjatë në një tërheqje lufte midis të dyjave. Lufta aktuale në Ukrainë është pikërisht për këtë çështje. Por ndërkohë që konflikti ka katalizuar një forcimin e ndjenjave ndaj Rusisë në fqinjët balltikë të Sllovakisë, të tillë si Estonia, Letonia dhe Lituania, Bratislava, duket se po rrëshqet në drejtimin tjetër.
Nxitja e ndarjes midis shteteve baltike dhe atyre qendrore-lindore të Evropës, si Sllovakia, dhe në të vërtetë Hungaria, është vendi ku ata mendojnë se Rusia mund ta kenë si objektiv të radhës. Në një sondazh të sllovakëve të kryer në fillim të këtij viti nga GlobSec, 69 për qind prej tyre thanë se besonin se ndihma e Ukrainës do t’i sillte ata në vijën e zjarrit të Rusisë. Mosmarrëveshjet si në BE ashtu edhe në NATO për Ukrainën, por edhe politikat më të gjera si klima dhe zero neto, kanë lënë shumë sllovakë me pak besim se, nëse Sllovakia do të tërhiqet në luftë, secila aleancë do të vinte në ndihmë të tyre.
Fitorja e Ficos nuk do të ishte e mundur pa ndikimin tinëzar të dezinformatave pro-Kremlinit që ka qarkulluar në të gjithë vendin prej disa kohësh. Javën e kaluar, nënpresidentja e Komisionit Evropian, Věra Jourová i quajti zgjedhjet sllovake “një rast testi” për atë se sa të prekshme mund të jenë zgjedhjet evropiane ndaj “armës së manipulimit masiv” prej shumë miliona eurosh. Retorika ruse, se Ukraina drejtohet nga neo-nazistët dhe se Uashingtoni, dhe jo Moska, është agresori kryesor, është përhapur gjerësisht në Sllovaki. Vetë Fico e ka propaganduar drejtpërdrejt këtë retorikë të dëmshme. Në gjurmët e fushatës në muajin gusht, ai u tha mbështetësve se “lufta në Ukrainë nuk filloi një vit më parë, ajo filloi në vitin 2014, kur nazistët dhe fashistët ukrainas filluan të vrasin qytetarët rusë në Donbas dhe Luhansk”. Duke i bërë jehonë lavdërimeve të Bashkimit Sovjetik, ai tha se Rusia “na çliroi”. Duhet të tregojmë pak respekt. Ne duhet t’i themi gjithë botës, se liria erdhi nga Lindja, lufta vjen gjithmonë nga Perëndimi.
Fushata dezinformuese që i kanë si objektiv pikëpamjet “liberale” mbi seksualitetin dhe barazinë gjinore janë shpërndarë gjerësisht gjithashtu në Sllovaki, veçanërisht në mediat sociale. E krijuar për t’i tjetërsuar sllovakët kundër Perëndimit dhe pikëpamjet e tij, kjo taktikë duket se ka funksionuar – sipas sondazhit të GlobSec, 78 për qind e sllovakëve e shohin Rusinë si një komb tjetër tradicional sllav me shumë vlera të përbashkëta kulturore.
Mbështetja për anëtarësimin e NATO-s dhe BE-së – e cila u rrit në mënyrë të qëndrueshme midis viteve 2018 dhe 2020 – ka filluar të shënojë rënie këtë vit. Vetëm 58 për qind e sllovakëve duan të qëndrojnë në aleancë; mbështetja për të mbetur në BE po pakësohet gjithashtu.
Ndërkohë, shumë sllovakë nuk janë dashamirës ndaj Kievit: vetëm 40 për qind besojnë se Rusia është përgjegjëse për fillimin e luftës në Ukrainë. Fico e përdori këtë pikëpamje me retorikën e tij të fushatës.
Pra, a do të ndikojë në Ukrainë vendimi i një vendi kaq të vogël, me vetëm 5.5 milionë banorë dhe ndoshta pak ndikim në skenën evropiane, për të votuar për një udhëheqës pro-Kremlinit? Gjithsesi, Sllovakia ka pak armë për të dhënë për momentin, kështu që premtimi i Ficos për t’u ndalur plotësisht, supozohet se do të bëjë pak ndryshim material – domethënë nëse ai madje zgjedh ta ndjekë atë.
Mirëpo, si një anëtare e NATO-s dhe BE-së, Sllovakia nën udhëheqjen e Fico mund të shkaktojë telashe. Bratislava mund t’i bëjë rezolutat dhe paketat mbështetëse për Ukrainën shumë më të vështira nëse vendos t’i bllokojë votat dhe t’i kundërshtojë politikat. Pas dy javësh Polonia gjithashtu do të mbajë zgjedhje; Nëse fraksioni pro-Moskës fiton pushtet edhe atje, ekziston një shans i arsyeshëm që së bashku me Hungarinë, Sllovakinë dhe Poloninë të formojnë një bllok rezistent brenda aleancave.
Ajo që është e qartë është se fitorja e Ficos në Sllovaki e tregon natyrën e qëndrueshme të sferës së ndikimit të Rusisë dhe brishtësinë e vlerave demokratike perëndimore në Evropën Qendrore. Që pas historisë së vendit nën sundimin sovjetik dhe trazirave të mëvonshme të viteve ’90 dhe fillimit të viteve 2000, Moska është ende në gjendje të ushtrojë një tërheqje mbi politikanët dhe popullsinë më gjerësisht, është po aq e jashtëzakonshme sa është shqetësuese. Nëse kjo prirje përhapet diku tjetër, nuk është vetëm mbështetja e Perëndimit për Ukrainën që mund të minohet. Fitorja e Ficos në Sllovaki duhet të shërbejë si një alarm për të mos e marrë si të mirëqenë afinitetin e Evropës Qendrore me Perëndimin./The Spectator
Përgatiti: Nuhi Shala
