Ekziston më shumë se një ide e keqe në Ballkan

Administrata Trump po sjell presidentët e Kosovës dhe të Serbisë Thaçi dhe Vuçiq në Uashington në 27 qershor, në përpjekje për të ngulitur një lloj marrëveshje që presidenti Amerikan mund të mburret me të në një ceremoni “Rose Garden” para zgjedhjeve të 3 nëntorit.

Spekulimet për substancën janë përqendruar në gatishmërinë e dukshme të Vuçiqit dhe Thaçit për të marrur parasysh shkëmbime të territorit dhe njerëzve në baza etnike: Serbët në veri të Kosovës do të tregtoheshin në Serbi në këmbim të shqiptarëve në jug të Serbisë.

Kjo është një ide spektakolare e keqe, kundër së cilës unë dhe të tjerët kemi argumentuar fuqimisht, pasi do të destabilizonte Ballkanin, si dhe Gjeorgjinë, Moldavinë dhe Ukrainën. Vetëm Vladimir Putin mund ta donte. Ndoshta i dërguari special i Trump Richard Grenell ka dëgjuar, pasi ai tani ka bërë të ditur që konklava e tij në Uashington do të përqendrohet në marrëveshjet ekonomike ndërsa çështjet më të ndjeshme politike do të zgjidhen në bisedimet që pret Bashkimi Europian.

Nëse e pranojmë këtë ndarje të punës me vlerën e tij, sigurisht që është e çuditshme: Ekonomia është specialiteti i BE-së. SHBA-jo BE-ja do të duhet të merret me Rusinë për çështje më të mëdha politike si njohja diplomatike dhe anëtarësimi në OKB. Por unë i besoj BE-së plotësisht më shumë për të kundërshtuar ndarjen e dy vendeve (kjo është ajo që bie në ujdi shkembimi i territorit dhe njerëzve), pasi Gjermania është solidarisht kundër saj dhe pesë vendet brenda BE që nuk e njohin Kosovën gjithashtu kanë të mira arsyet për të kundërshtuar ndarjen, së bashku me disa anëtarë të tjerë të BE-së.

Është sigurisht e mundur që Grenell po bishtnon. Administrata Trump tregon më shumë gënjeshtra në ditë sesa tregojnë administratat më të fundit Amerikane në një vit. Konsistenca është te Trump dhe Grenell “hobgoblin i mendjeve të vogla”. Kam frikë se ata pajtohen me poetin amerikan Ralph Waldo Emerson: “Me qëndrueshmëri një shpirt i madh nuk ka asgjë për të bërë.” Nëse kjo është ndarje që ata vërtet dëshirojnë, ata nuk do t’i lënë deklaratat e tyre të mëparshme të ndërhyjnë.

Për fat të mirë, si në Serbi ashtu edhe në Kosovë, ideja e një shkëmbimi të territorit/ njerëzve është e marr një brohoritje. Presidenti Vuçiq ende e dëshiron atë, dhe pas zgjedhjeve parlamentare të së dielës ai mund të ketë një lloj super mazhorance në parlament që do të vazhdonte. Por është e dyshimtë që ai mund ta marrë atë të miratuar në një referendum kushtetues, i cili do të kërkonte jo vetëm 50% për të rënë dakord, por 50% të votuesve të regjistruar për të votuar. Pjesa e dytë e shumicës së dyfishtë do të ishte veçanërisht e vështirë. Në Kosovë, kryeministri Hoti ka deklaruar kundërshtimin e tij dhe nuk ka asgjë si një shumicë prej 2/3 në parlament që do ta aprovonte atë, kurrë mos të merrte parasysh 50% të popullsisë.

Sigurisht që nuk do të thotë që ata nuk do ta provojnë sidoqoftë. Pasi të jetë shkruar me një hartë që tregon se në cilën anë të një kufiri të ri shqiptarët duhet të jenë dhe në cilën anë duhet të jenë serbët, do të fillojë spastrimi etnik dhe vetë-spastrimi, duke përfshirë presionin për të kaluar në Kosovë mbi shqiptarët në të gjithë Serbinë dhe presion mbi Serbët në të gjithë Kosovën për të kaluar në Serbi. Kjo gjithashtu do të ndizte një veprim pavarësie në gjysmën serbe të Bosnje-Hercegovinës, dhe ndoshta një veprim të ngjashëm të shqiptarëve në Maqedoni. Kaosi do të shkatërronte dy arritje të Klintonit: Paqen në Bosnjë dhe Kosovë.

Por le të supozojmë se Grenell është i sinqertë. Padyshim që ka gjëra që duhet të bëhen në frontin ekonomik. Ai tashmë ka negociuar marrëveshje mbi udhëtimet ajrore dhe hekurudhore në mes të Kosovës dhe Serbisë, por nuk ka asnjë shenjë të dukshme të zbatimit. Marrja e kësaj lëvizjeje do të ishte një ide e mirë. Dhomat e tregtisë serbe dhe ato kosovare kanë një kuptim të mirë të barrierave tregtare jo-tarifore në të dy anët e kufirit. Heqja e këtyre do të ndihmonte në përmirësimin e kushteve ekonomike në të dy vendet dhe tërheqjen e investimeve ndërkombëtare, siç do të ishte implementimi i shumë marrëveshjeve “teknike” të negociuara ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit, shumë prej të cilave nuk janë zbatuar.

Pra, ka shumë gjëra të mira që Grenell mund të bëjë, nëse ai përqendrohet siç deklarohet në çështjet ekonomike. Por ka edhe ide të këqija përveç shkëmbimeve të tokës / njerëzve. Një gjë për të cilën Prishtina dhe Beogradi duken plotësisht të pajtuara është amnistia për kriminelët e tyre përkatës të luftës. De fakto që tashmë ekziston për komandantët serbë në Serbi dhe komandantët shqiptarë në Kosovë. Asnjë vend nuk duket i prirur të ndëshkojë kriminelët e saj të luftës më shumë sesa Donald Trump dëshiron të shohë kriminelët e luftës amerikanë të ndëshkuar. Amnistia për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit nuk lejohet në bazë të ligjit ndërkombëtar, por kjo është vetëm një normë më shumë që Trump mund të dëshirojë të shpojë. Do të ishte vërtet e shëmtuar, por jo e paimagjinueshme, nëse angazhimi i përtërirë amerikan në Ballkan do të vinte në formën e lënien e vrasësve masivë të jenë të lirë.

Ekzistojnë më shumë se një ide e keqe në Ballkan, dhe heqja e tyre kërkon vigjilencë të vazhdueshme.

Mendimet e shprehura në pjesën e opinioneve janë vetëm të autorëve dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e BIRN.