Korrupsioni, Top Agjenda e Drejtësisë në Raportin e Progresit

Komisioni Evropian publikoi raportin e shumëpritur të progresit për vendet e Ballkanit Perëndimor.

Duke theksuar se është bërë përparim në vitin e kaluar, reformat kyçe ende kanë nevojë për t’u miratuar në lidhje me luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, sundimin e ligjit, mbrojtjen e të drejtave të njeriut, konsolidimin e institucioneve demokratike dhe lirinë e shprehjes.

Duke paraqitur Paketën e Zgjerimit vjetor në Bruksel, të martën, Komisioneri Johannes Hahn ka deklaruar se është arritur progres në Ballkanin Perëndimor gjatë vitit të kaluar.

“Zgjerimi mbetet në krye të agjendës së BE-së për rajonin”, tha Hahn, duke shtuar se “kriza e fundit e refugjatëve në Ballkan tregon rëndësinë strategjike për ta vazhduar këtë proces dhe për të nxitur  bashkëpunimin rajonal”.

Shqipëri- Sistemi gjyqësor , ende problem kryesor

Në raportin e tyre për Shqipërinë, Komisioni Evropian konkludoi se sistemi gjyqësor mbetet problemi kryesor.

Reforma gjyqësore është njëra nga pesë kushtet që Shqipëria duhet t’i përmbushë për ta fituar statusin e kandidatit.

Raporti theksoi “mangësitë thelbësore në sistemin gjyqësor … në lidhje me pavarësinë dhe përgjegjshmërinë e gjyqtarëve dhe prokurorëve”.

Komisioni e sheh reformën në këtë fushë si një hap vendimtar.

Edhe pse raporti pranon se janë ndërmarrë masa për ta luftuar korrupsionin, BE-ja kërkon rezultate më të konsiderueshme të hetimeve, ndjekjeve penale dhe dënimeve, në të gjitha nivelet, duke përfshirë zyrtarët e lartë.

Raporti e njeh punën e Shqipërisë në shkatërrimin e fushave të mëdha të kanabisit. Megjithatë, kërkon më shumë përpjekje në hetimet financiare, masa kundër pastrimit të parave dhe konfiskimin e aseteve.
Në ekonomi, raporti vlerëson se Shqipëria ka bërë disa përmirësime në nivel makroekonomik, edhe pse niveli i lartë i papunësisë 17.5 për qind, dhe punësimi informal është problem.

Në anën tjetër, mjedisi i lirisë së shprehjes është konsideruar i favorshëm, ndonëse është  këshilluar  për zbatimi më të mirë të legjislacionit.

Roli i Shqipërisë në Ballkan është parë si pozitiv për të ndihmuar në ruajtjen e  marrëdhënieve të mira fqinjësore.

Bosnja dhe Hercegovina- Përsëri në rrugë të reformave

Komisioni thotë se vendi “është kthyer në rrugën e reformave dhe ka filluar të adresojë prioritete të jashtëzakonshme në rrugën e saj drejt anëtarësimit në BE”.

Raporti bën thirrje për “bashkëpunim të fortë mes nivelit shtetëror, Enti në nivel të entiteve dhe parlamenteve të qarkëve të Brckos”, në funksion të “sfidave kryesore socio-ekonomike që kanë mbetur për tu trajtuar”.

Komisioni vëren se kushtetuta e Dejtonit “ka ndërtuar një arkitekturë të ndërlikuar institucionale që mbetet joefikase” dhe që “është në kundërshtim me Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut”, duke cituar vendimin e Sejdiç-Finci në vitin 2009.

Raporti nxit Bosnjen për të përmirësuar pavarësinë dhe efikasitetin e gjykatave.

Sa i përket korrupsionit, raporti thotë se kuadri ligjor dhe institucional. “mbetet i dobët dhe i pamjaftueshëm”. Bashkëpunimi më i mirë mes të gjitha niveleve institucionale është i nevojshëm për ta luftuar krimin e organizuar.

Raporti shton se Bosnja është ende në një fazë të hershme në lidhje me mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe minoriteteve, sidomos të komunitetit Romë dhe LGBTIQ. “Kushtet për ushtrimin e lirisë së shprehjes janë përkeqësuar,” shton raporti.

Gjithashtu, Bosnjës i është thënë që të marrë masa urgjente për të zvogëluar papunësinë, sidomos në mesin e të rinjve, të zvogëlojë rolin e shtetit në ekonomi dhe zhvillojnë një energji dhe një strategji të transportit.

Raporti në fund ju bën thirrje autoriteteve “për të përfunduar përpunimin dhe publikimin e rezultateve të regjistrimit të popullsisë të vitit 2013”, e cila është vonuar.

Kosovë-Korrupsioni është çështje e rëndësishme

Raporti i Komisioni thekson rritje të polarizimit midis qeverisë dhe opozitës, politizimi i vazhdueshëm i administratës publike dhe ndërhyrjet politike në gjyqësor.

Ai vë në dukje se vendi është vetëm në “fazat e hershme” të përgatitjes së një luftë të vërtetë kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar.

“Ka pasur rritje të polarizimit midis qeverisë dhe opozitës. Anëtarët e opozitës kanë qenë të përfshirë në incidente të dhunës kundër qeverisë, duke e kritikuar atë për vendimin e saj, të kohëve të fundit, mbi Dhomat e Veqanta, marrëveshja e dialogut me Beogradin, dhe marrëveshjen me Malin e Zi për demarkacion”, thotë raporti.

Fjala “korrupsion” është përmendur shpesh – 66 herë në raport.

“Kosova është në një fazë të hershme të përgatitjeve në luftën kundër korrupsionit. Një qasje gjithëpërfshirëse dhe strategjike është e nevojshme për të siguruar rezultate konkrete “, thuhet në raport, duke shtuar se “hetimet e rralla në korrupsionin e nivelit të lartë deri më tani nuk kanë rezultuar me dënime përfundimtare”.

Më pozitivisht, qeveria e ka rritur fokusin e saj në reformat e administratës publike, të cilat kanë “arritur një nivel të përgatitjes”.

“Politizimi i vazhdueshëm i administratës publike, megjithatë, është një shqetësim i madh. Përgjegjshmëria ka nevojë të përmirësohet në gjithë administratën përmes një mbikëqyrjeje të duhur”, pohon raporti.

Ndërhyrja politike në gjyqësi është kritikuar.

“Përpjekje të mëtejshme janë të nevojshme për të siguruar pavarësinë në ligj dhe në praktikë, për të parandaluar dhe për të luftuar korrupsionin brenda gjyqësorit, për të rekrutuar dhe trajnuar personel më të kualifikuar dhe për shpërndarjen e burimeve të mjaftueshme”, thotë raporti.
Raporti lavdëron Kosovën për  dialogun politik me Serbinë, dhe se autoritetet kanë treguar angazhim të theksuar nga ana e tyre për t’i përmbushur të gjitha kriteret e nevojshme për liberalizimin e vizave të BE-së.

Maqedona- Në një pikë kritike

Komisioni thotë që procesi i pranimit të Maqedonisë është “në një pikë kritike”, duke vënë në dukje se një rekomandim për fillimin e negociatave për anëtarësim në BE, tani është i kushtëzuar me zbatimin e plotë të marrëveshjes së ndërmjetësuar nga BE-ja krizës së verës.

Kjo do të thotë se Brukseli gjithashtu do të vlerësojë Maqedoninë pas zgjedhjeve të përgjithshme të 24 prillit, në bazë të asaj se a janë plotësuar të gjitha prioritetet e reformës të përfshira në marrëveshjen e krizës dhe nëse sondazhet ishin të lira dhe të ndershme.

“Në dritën e progresit të bërë deri më tani në zbatimin e marrëveshjes politike Qershor / Korrik, Komisioni është i përgatitur për të zgjeruar rekomandimet e tij për të hapur negociatat e pranimit të ish-Republikës Jugosllave të Maqedonisë”, shpjegon raporti.

“Kjo, megjithatë, do të jetë e kushtëzuar me zbatimin e vazhdueshëm të marrëveshjes politike Qershor / Korrik dhe progresit substancial në zbatimin reformave urgjente. Kjo çështje duhet të trajtohet përsëri pas zgjedhjeve”.

Komisioni i referohet skandalit të përgjimit të paligjshëm që ka shkaktuar trazira politike si “krizën më të rëndë politike” që vendi ka parë që nga konflikti i vitit 2001 me kryengritësit shqiptarë.

“Komunikimet e përgjuara, me sa duket përfshijnë zyrtarë të lartë qeveritarë, sugjerojnë shkeljen e të drejtave themelore, ndërhyrje në pavarësinë e gjyqësorit, lirinë e medias dhe zgjedhjeve, si dhe korrupsionit”, thekson Komisioni.

Reformat e vazhdueshme janë pjesë e marrëveshjes politike të ndërmjetësuar nga BE-ja e arritur këtë verë, që synon t’i jap fund krizës.

Ato përfshijnë emërimin e prokurorit special për të hetuar rastet e regjistruara, emërimin e ministrave të përkohshëm nga rradhet e opozitës për të mbikëqyrur zgjedhjet e prillit, ndryshimet në rregullat zgjedhore, përmirësimet në lirinë e medias, si dhe dorëheqjen e kryeministrit Gruevski 100 dite para sondazhet.

Një tjetër pikë shqetësuese për Komisionin është situata e “brishtë” në mes të maqedonasve dhe shqiptarëve dhe fakti që mosmarrëveshja me Greqinë mbi emrin e Maqedonisë ende nuk është zgjidhur.

“Mbajtja e marrëdhënieve të mira fqinjësore, duke përfshirë edhe një zgjidhje të negociuar dhe të përbashkët të pranueshme për çështjen e emrit, nën patronazhin e KB-së, mbetet thelbësore”, shkruan Komisioni.

Kushtëzimi i futur rishtazi, i cili është një hap prapa për aspiratat e Maqedonisë për në BE, vjen pas gjashtë rekomandimeve pozitive për të nisur bisedimet e pranimit në një rresht.

Sa i përket kritereve ekonomike, Maqedonia është në një nivel të mirë të përgatitjes në zhvillimin e një ekonomie tregu funksionuese, vë në dukje Komisioni, megjithatë, duke theksuar disa shthurje në lidhje me menaxhimin e financave publike dhe borxhit.

Komisioni thotë se Maqedonia ka një nivel relativisht të mirë të përafrimit me acquisin e BE-së. Megjithatë, më shumë fokus është i nevojshëm në kapacitetet administrative dhe zbatimin efektiv.

Mali i Zi- Duke bërë përparim për të përmbushur kriteret

Mali i Zi ka “vazhduar të bëjë përparim sa i përket kritereve politike dhe ekonomike, dhe ka përmirësuar aftësinë e tij për të marrë përsipër detyrimet e anëtarësimit në BE”, thuhet në raport.

“Mali i Zi bëri progres të mirë në përmirësimin e kornizës legjislative për pavarësinë e gjyqësorit dhe luftën kundër korrupsionit,” shton raporti.

Megjithatë, “duhet të bëjë progres të mëtejshëm në forcimin e kuadrit institucional dhe në krijimin e një historiku solid në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar”.
Raporti kujton se “ftesa për t’u anëtarësuar në NATO mbetet një prioritet kyç i politikës së jashtme” për vendin.

Duke u kthyer në protest e fundit të organizuara nga opozita, raporti thotë se pret që “të gjitha incidentet e dhunës dhe dyshimeve për përdorim të tepërt të forcës gjatë këtyre ngjarjeve do të hetohen në mënyrë të rregullt”.

Komisioni bën thirrje të gjitha partive politike “që të ri-angazhohen në një dialog politik konstruktiv në parlament”.

Raporti thotë se sistemi gjyqësor “është i përgatitur në mënyrë të moderuar” dhe mirëpret miratimin e reformës të miratuar në shkurt, e cila do të “hapë rrugën për të rritur profesionalizmin e saj dhe pavarësinë”.

Megjithatë, gjykatat kanë “arritur vetëm rezultate të kufizuara”, në luftën kundër korrupsionit të nivelit të lartë. “Vendi është përgatitur mesatarisht në luftën kundër krimit të organizuar”, thuhet në raport.
Në ekonomi, Komisioni vlerëson Malin e Zi për aftësinë e tij për “ruajtjen e stabilitetit makroekonomik” dhe për “përgatitjen e saj të moderuar për të zhvilluar një ekonomi tregu funksionale”.
Për media, raporti vë në dukje “shqetësime në lidhje me lirinë e shprehjes, edhe pse sulmet ndaj medias janë ulur”. Ai gjithashtu vë në dukje se “disa aktivistë ishin në shënjestër në baza personale nga mediat lokale” gjatë periudhës raportuese.

Serbia-Duhet më shumë punë në drejtësi dhe korrupsion

Komisioni thotë se Serbia ka bërë progres në shumicën e fushave, sidomos në marrëdhëniet me Kosovën, por thekson se ka shumë për t’u bërë në luftimin e korrupsionit, frenimin e ndikimit politik në gjyqësi dhe duke siguruar lirinë e mediave.

Raporti thotë se Serbia ka luajtur një rol konstruktiv në rajon duke e menaxhuar suksesshëm krizen e migrimit dhe duke vazhduar procesin e normalizimit me Kosovën.

Bashkëpunimi midis autoriteteve dhe organeve të pavarura rregullatore dhe Avokatit të Popullit është rritur, por që duhet të përmirësohet, thotë raporti.

Përdorimi i procedurave urgjente në parlament duhet të kufizohet. Reformat kushtetuese do të jenë të nevojshme për përafrim me standardet e BE-së në disa fusha.

Serbia ka bërë disa përgatitje në parandalimin dhe luftimin e korrupsionit, i cili megjithatë është ende i përhapur.

Përpjekjet anti-korrupsion “duhet ende të japin rezultate të rëndësishme” dhe ndikimi institucional ende nuk është duke funksionuar si një pengesë e besueshme, thotë raporti.

Duke u kthyer në reformat gjyqësore, Serbia ka bërë disa hapa, por nevojitet më shumë progres në trajtimin e ndikimit politik.

Cilësia dhe efikasiteti i gjyqësorit dhe qasja në drejtësi janë penguar nga “një shpërndarje e pabarabartë e ngarkesës së punës, raste të rënda të lëna pas dhe mungesa e një sistemi ligjor falas”, thuhet në raport.

Gjithashtu, duhet bërë më shumë në sigurimin e kushteve për ushtrimin e plotë të lirisë së medias dhe lirisë së shprehjes.

Përktheu: Kaltrina Ahmeti