Studimi: Ushqimi ultra i përpunuar rrit rrezikun e sulmit në zemër dhe goditjes në tru
Ushqimi ultra i përpunuar e rrit ndjeshëm rrezikun e presionit të lartë të gjakut, sëmundjeve të zemrës, sulmeve në zemër dhe goditjeve në tru, sipas dy studimeve që një ekspert thotë se duhet të shërbejnë si një alarm zgjimi për qeveritë në mbarë botën.
Konsumi global i artikujve të përpunuar rëndë, të tillë si drithërat, ushqim proteinash, pije me gaz, ushqime të gatshme dhe ushqime të shpejta është rritur në vitet e fundit. Në Mbretërinë e Bashkuar dhe SHBA, më shumë se gjysma e dietës mesatare tani përfshin Ushqime Ultra të Përpunuara (UPF). Për disa, veçanërisht njerëzit që janë më të rinj, më të varfër ose nga zona të pafavorizuara, një dietë që përfshin deri në 80% UPF është tipike.
Studimi i ri i shtohet një numri në rritje të provave që ekspertët thonë se ekspozojnë një “valë të baticës së dëmit” që shkaktohet drejtpërdrejt nga UPF. Dy studime të mëdha të paraqitura në konferencën më të madhe të zemrës në botë e treguan ndikimin shkatërrues që UPF ka në shëndetin kardiovaskular.
Studimi i parë, i cili i ka përcjellur 10,000 gra për 15 vjet, zbuloi se ato me përqindjen më të lartë të UPF në dietën e tyre kishin 39% më shumë gjasa për të zhvilluar presion të lartë të gjakut sesa ato me më të ulëtin. Kështu ndodhi edhe pasi akademikët u përshtatën për efektin e kripës, sheqerit dhe yndyrës.
Presioni i lartë i gjakut, ose hipertensioni, e rrit rrezikun e sëmundjeve serioze të zemrës duke përfshirë sëmundjet e zemrës, sëmundjet arteriale periferike, aneurizmat e aortës, sëmundjet e veshkave dhe demencën vaskulare.
Studimi i dytë, një meta-analizë e standardit të artë me më shumë se 325,000 burra dhe gra, tregoi se ata që konsumonin më shumë ushqime ultra të përpunuar kishin 24% më shumë gjasa të përballeshin me probleme kardiovaskulare duke përfshirë sulmet në zemër, goditjet në tru dhe anginë.
Rritja e konsumit ditor të UPF në marrjen e kalorive me 10% u shoqërua me një rritje prej 6% të rrezikut të sëmundjeve të zemrës. Dhe ata me UPF që përbënin më pak se 15% të dietës së tyre ishin të paktën në rrezik të ndonjë problemi me zemrën, sipas hulumtimit të udhëhequr nga Universiteti i Katërt Ushtarak Mjekësor në Xi’an, Kinë.
Gjetjet u zbuluan në takimin vjetor të Shoqatës Evropiane të Kardiologjisë (European Society of Cardiology) në Amsterdam, ku mijëra mjekë, shkencëtarë dhe studiues kryesorë të zemrës në botë u informuan mbi studimet. Rezultatet nxitën thirrjet nga ekspertët për veprim urgjent.
Ushqimet ultra të përpunuara janë produkte që kanë kaluar nëpër procese të shumta gjatë prodhimit. Ato shpesh janë të larta në kripë dhe sheqer dhe mund të përmbajnë aditivë dhe konservues. Shpesh, ushqimet janë të ulëta në fibra dhe u mungojnë lëndët ushqyese të pranishme në ushqimet e freskëta ose të përpunuara minimalisht, si frutat dhe perimet e freskëta, jogurti i thjeshtë dhe buka e bërë në shtëpi.
Studimet e mëparshme e kanë lidhur konsumimin e niveleve të larta të ushqimeve ultra të përpunuara me një sërë problemesh shëndetësore duke përfshirë obezitetin, diabetin e tipit 2 dhe kancerin.
Duke folur me gazetarët në Amsterdam, një nga studiuesit që qëndron pas studimit të parë, Anushriya Pant, nga Universiteti i Sidneit, thotë se shumë njerëz nuk janë në dijeni se ushqimi që ata supozojnë se është i shëndetshëm, të tillë si sanduiçe, fasha, supa dhe jogurtët me pak yndyrë, në fakt ishin UPF. “Mund të ndodhë që ushqimet që ju mendoni se janë të shëndetshme po ju kontribuojnë në zhvillimin e presionit të lartë të gjakut”, thotë ajo.
Gratë zakonisht hanë më shumë UPF se burrat, shton Pant. Nevojiten kërkime të mëtejshme për të përcaktuar nëse kjo nxitet nga marketingu i dietave ultra të përpunuara dhe ushqimeve me pak yndyrë për gratë.
Dr Chris van Tulleken, një nga ekspertët kryesorë në botë të UPF dhe autori i librit më të shitur Ultra Processed People, thotë se “gjetjet e këtyre punimeve të reja janë plotësisht në përputhje me një punë të madhe dhe në rritje që tregon se rritja e konsumit të UPF është i lidhur me një rrezik të shtuar të sëmundjeve kardiovaskulare.
Van Tulleken bëri thirrje për shtimin e etiketave paralajmëruese të zeza në paketimin e UPF, siç ndodh tashmë në Kili dhe Meksikë, dhe shton se duhet të ketë një shtrëngim në marketingun e UPF, dhe në veçanti reklamat që synojnë fëmijët.
Departamenti i Shëndetësisë dhe Kujdesit Social në Mbretërinë e Bashkuar thotë se ka futur tashmë legjislacionin për ta kufizuar vendosjen dhe promovimin e produkteve të caktuara në supermarkete për të dekurajuar zgjedhjet e ushqimit jo të shëndetshëm.
Henry Dimbleby, ish-zyrtari i ushqimit i qeverisë, tha se studimet e paraqitura në Amsterdam ishin ndër të parat që sugjeruan se dëmi i shkaktuar nga UPF mund të jetë më shumë sesa vetëm për shkak të përmbajtjes së lartë të yndyrës, sheqerit dhe kripës së produkteve.
“Kjo tregon se diçka tjetër po ndodh”, thotë ai. “Duke pasur parasysh që UPF përfaqëson 55% të dietës sonë, kjo duhet të jetë një alarm. Nëse ka diçka të natyrshme në përpunimin e ushqimeve që është e dëmshme, atëherë kjo është një fatkeqësi”.
Dr Sonya Babu-Narayan, drejtoreshë e asociuar mjekësore në Fondacionin Britanik të Zemrës, thotë se nevojiten më shumë kërkime për të kuptuar lidhjet midis ushqimeve ultra të përpunuara dhe sëmundjeve kardiovaskulare.
“Për shembull, ne nuk e dimë se në çfarë shkalle kjo nxitet nga aditivët artificialë ose nivelet e larta të kripës, sheqerit dhe yndyrës që këto ushqime kanë tendencë të përmbajnë”, thotë ajo.
“Ne e dimë se bota përreth nesh nuk e bën gjithmonë të lehtë që opsioni i shëndetshëm të jetë opsioni i arritshëm dhe i përballueshëm. Përkundrazi, ushqimet më pak të shëndetshme shpesh janë në qendër të vëmendjes. Për ta adresuar këtë, ne kemi nevojë për një strategji gjithëpërfshirëse që krijon një mjedis që mund t’i mbështesë njerëzit të jetojnë jetë të gjatë dhe të shëndetshme”./The Guardian
Përgatiti: Nuhi Shala
