Malit të Zi i kërkohet të rihetojë vrasjet e shqiptarëve të Kosovës në vitin 1999

Organizatat e të drejtave të njeriut u bënë thirrje prokurorëve që të rihapin një hetim për vrasjen e gjashtë civilëve shqiptarë të Kosovës nga trupat e Ushtrisë Jugosllave në fshatin malazez Kaludjerski Laz në vitin 1999.

Organizatat malazeze të të drejtave të njeriut thanë të martën se Prokuroria Speciale e Shtetit do të rihapë hetimin e saj për vrasjen e gjashtë civilëve shqiptarë nga Kosova, përfshirë dy fëmijë, nga trupat e Ushtrisë Jugosllave në fshatin Kaludjerski Laz më 19 prill 1999.

Pesë të tjerë u plagosën në sulm, i cili ndodhi gjatë bombardimeve 78-ditore të NATO-s në Jugosllavi, që synonte ta detyronte presidentin Sllobodan Millosheviç t’i jepte fund represionit të tij ndaj shqiptarëve etnikë dhe të tërhiqte forcat e tij nga Kosova.

Sipas të dhënave të prokurorisë, nga prilli deri në maj 1999, 11 shqiptarë të tjerë etnikë u vranë gjithashtu në zonat e afërta ndërsa po iknin nga Kosova gjatë bombardimeve të NATO-s.

“Ka ende shumë polemika rreth këtij krimi lufte, por fakti mbetet se askush nuk është mbajtur ende përgjegjës për vrasjen e njerëzve që u përpoqën të iknin në Mal të Zi. Kjo e detyron prokurorinë të rihapë hetimin dhe të vërtetojë të gjitha faktet e këtij krimi”, tha Tamara Milas nga OJQ-ja Qendra për Edukim Qytetar.

Në mars të vitit 2007, Prokuroria e Lartë e Malit të Zi nisi një hetim ndaj oficerit të Ushtrisë Jugosllave Pavle Strugar dhe 11 ish-ushtarëve për përfshirjen e tyre të dyshuar në krime lufte pranë kufirit të Kosovës.

Në gusht 2008, prokuroria ngriti një aktakuzë që akuzon Strugarin, komandantët e ushtrisë Momçilo Barjaktaroviç, Petar Labudoviç dhe Aco Knezeviç dhe ushtarët rezervistë Branislava Radniç, Boro Novakoviç, Miro Bojoviç dhe Radomir Djuraskoviç.

Gjatë gjykimit të tyre, prokuroria pretendoi se trupat e Ushtrisë Jugosllave hapën zjarr ndaj një grupi refugjatësh shqiptarë që po kalonin kufirin nga Kosova, ndërsa mbrojtja pretendoi se ushtria po mbronte kufirin nga sulmet e mundshme të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Në dhjetor 2013, Gjykata e Lartë në Bijelo Polje liroi të pandehurit nga akuzat për krime lufte kundër popullatës civile, duke argumentuar se prokurorët nuk dhanë prova të mjaftueshme se ata ishin fajtorë.

Një vit më vonë, Gjykata e Apelit në Mal të Zi konfirmoi vendimin e Gjykatës së Lartë.

OJQ-ja Nisma Rinore për të Drejtat e Njeriut tha në një deklaratë të martën se hetimi i krimit të luftës Kaludjerski Laz ishte jo efikas.

“Prandaj hetimi duhet të rihapet, por përgjegjësia e mundshme e eprorëve për një lloj bashkëpunimi ose faji në bazë të përgjegjësisë komanduese duhet gjithashtu të shqyrtohet”, tha OJQ-ja në një deklaratë për shtyp.

OJQ-ja Human Rights Action i kërkoi gjithashtu prokurorisë të martën të rihapë hetimin për rastin Kaludjerski Laz, duke argumentuar se hetimi i mëparshëm ishte kryer keq.

Si pjesë e Jugosllavisë, Mali i Zi mori pjesë në luftërat e viteve 1990, megjithëse nuk pati luftime në territorin e tij. Që kur vendi u bë i pavarur në vitin 2006, ai ka mbajtur vetëm tetë gjykime për krime lufte të kryera në Kroaci, Bosnjë dhe Hercegovinë dhe Kosovë, dhe vetëm autorë të nivelit të ulët janë sjellë në gjykatë.

Në raportin e tij të vitit 2022 mbi progresin e Malit të Zi drejt anëtarësimit në BE, Komisioni Evropian deklaroi se prokuroria ka arritur rezultate të kufizuara në zbatimin e strategjisë së saj të krimeve të luftës, por vuri në dukje se vendi po kërkon të bëjë ndryshime në ligj që synojnë të përmirësojnë mënyrën se si merret me krime të tilla.

Artikulli fillimisht është publikuar në BalkanInsight.