Historia 5 shekullore e Muzeut Ajasofja

Ajasofja është kisha më e madhe e ndërtuar në kohën bizantine. Nga shekulli i V e tutje, ajo u emërua Hagia Sophia (Urtësia e Shenjtë).

Kisha u ndërtua në vitin 360 nga Perandori Kostandinos (337-361), djali i perandorit Kostandinos (324-337). Kjo kishë ka një plan bazilik dhe një çati prej druri. Nga një kryengritje popullore, kisha u dogj pjesërisht dhe u shkatërrua në 404 kundër Perandorit Arcadios.

Perandori i Kishës II Theodosius (408–450) e ka rindërtuar sërish në vitin (415) nga arkitekti Rufinos.

Pas kryengritjes kundër perandorit Iustinianos (527–565), në vitin 532 u dogj dhe u shkatërrua, si rezultat i kryengritjes që në histori u quajt kryengritja e Nikës.

Ajasofja e tanishme u ndërtua në kohën e Perandorit Iustinianos, nga dy arkitektët e rëndësishëm të periudhës, nga Isidoros  Miletus dhe Anthemios of Tralles.

Kur u bë Ajasofja një xhami?

Në vitin 1453 Ajasofja u shndërrua në xhami nga Fatih Sulltan Mehmet me pushtimin e Stambollit. Kurse gjatë sundimit të Sulltan Mahmut I, u ndërtua një bibliotekë.

Më 24 nëntor 1934 me rekomandimin e Mustafa Kemal Atatürk dhe Këshillit të Ministrave,  Ajasofja u shndërrua në një muze dhe u hap për vizitorët më 1 shkurt të vitit 1935. Punimet të cilat filluan pas lejes së Presidentit Mustafa Kemal Atatürk, zgjatën 15 vjet dhe u përfunduan në vitin 1947.

Në vitin 1996 Ajasofja hyri ne Listën e Vëzhguesve të Monumenteve Botërore, dhe u rivendos me mbështetjen e Fondit të Monumenteve Botërore midis vitit 1997 dhe 2002. Ai muze është gjithashtu në listën e Trashëgimisë Botërore të UNESO-s.

Procesi për tu shndërruar sërish në xhami filloi në vitin 2005 dhe u kundërshtua nga departamenti i 10-të i Këshillit të shtetit. Më 22 maj 2020 në përvjetorin e pushtimit të Stambollit pas leximit të sures Fetih, u shfaq përsëri tema për t’u bërë Ajasofja një xhami./Hurriyet