Ata janë 'të civilizuar' dhe 'duken si ne': Mbulimi racist medial i Ukrainës
A meritojnë ukrainasit më shumë simpati sesa afganët dhe irakianët? Shumë duket se mendojnë kësisoji…
Ndërkohë që ishte në transmetim, korrespondenti i lartë i huaj i CBS News, Charlie D’Agata deklaroi javën e kaluar se Ukraina “nuk është një vend, me gjithë respektin e duhur, si Iraku apo Afganistani, vende këto ku konfliktet vazhdojnë me dekada. Ky është një qytet relativisht i qytetëruar, relativisht evropian – edhe unë duhet t’i zgjedh ato fjalë me kujdes – qytet, ku nuk do ta prisni këtë ose nuk do të shpresoni se do të ndodhë”.
Nëse D’Agata i zgjedh fjalët e tij me kujdes, unë rrëqethem kur mendoj për thëniet e tij të improvizuara. Në fund të fundit, duke e përshkruar Ukrainën si “të civilizuar”, a nuk na thotë vërtet se ukrainasit, ndryshe nga afganët dhe irakianët, janë më të merituar për simpatinë tonë sesa irakianët apo afganët?
Një indinjatë, me plot të drejtë, vloi menjëherë në rrjetet sociale, siç duhej të ishte në këtë rast, dhe korrespondenti veteran kërkoi falje shpejt, por qyshkur Rusia filloi pushtimin e saj në shkallë të gjerë më 24 shkurt, D’Agata nuk ka qenë i vetmi gazetar që e ka parë gjendjen e ukrainasve në terma të vendosur shoviniste.
BBC intervistoi një ish-zëvendës prokuror të përgjithshëm të Ukrainës, i cili i tha rrjetit: “Është shumë emocionuese për mua, sepse shoh njerëz evropianë me sy blu dhe flokë bjonde… duke u vrarë çdo ditë”. Në vend që të pyeste apo sfidonte komentin, prezantuesi i BBC u përgjigj prerazi: “Unë e kuptoj dhe respektoj emocionin”. Në televizionin francez BFM TV, gazetari Phillipe Corbé e deklaroi këtë për Ukrainën: “Nuk po flasim këtu për sirianët që ikin nga bombardimet e regjimit sirian të mbështetur nga Putini. Ne po flasim për evropianët që largohen me makina që duken si tonat për t’a shpëtuar jetën e tyre”.
Me fjalë të tjera, jo vetëm që ukrainasit duken si “ne”; edhe makinat e tyre duken si makinat “tona”. Dhe ky vëzhgim i rëndomtë po shpërfillet seriozisht si një arsye pse ne duhet të kujdesemi për ukrainasit.
Ka edhe më, për fat të keq. Një gazetar i ITV që raporton nga Polonia tha: “Tani atyre u ka ndodhur e paimagjinueshmja. Dhe ky nuk është një shtet në zhvillim, i botës së tretë. Kjo është Europa!” Sikur lufta të jetë gjithmonë dhe përgjithmonë një rutinë e zakonshme e kufizuar në vendet në zhvillim të botës së tretë. (Meqë ra fjala, ka pasur gjithashtu një luftë të nxehtë në Ukrainë që nga viti 2014. Gjithashtu, lufta e parë botërore dhe lufta e dytë botërore.) Duke iu referuar kërkuesve refugjatë, një spirancë e Al Jazeera-s tingëlloi me këtë: “Duke i parë ata, mënyra se si janë të veshur, këta janë të begatë… Më vjen keq të përdor shprehjen… njerëz të klasës së mesme. Këta nuk janë padyshim refugjatë që kërkojnë të largohen nga zonat në Lindjen e Mesme që janë ende në një gjendje të madhe lufte. Këta nuk janë njerëz që përpiqen të largohen nga zonat në Afrikën e Veriut. Ata duken si të gjithë”. Duket si “klasa e mesme” është e barabartë me “familjen evropiane që jeton në vendin fqinj”.
Dhe duke shkruar në Telegraph, Daniel Hannan shpjegoi: “Ata duken shumë si ne. Kjo është ajo që e bën atë kaq tronditës. Ukraina është një vend evropian. Njerëzit e këtij vendi shikojnë Netflix dhe kanë llogari në Instagram, votojnë në zgjedhje të lira dhe lexojnë gazeta të pacensuruara. Lufta nuk është më diçka që vizitohet nga popullatat e varfëra dhe të largëta”.
Ajo që shtohet të gjitha këtyre dallime të vogla, sipërfaqësore – duke filluar nga pronësia e veturave dhe rrobave deri tek të pasurit një llogari në Netflix dhe Instagram – nuk është solidariteti i vërtetë njerëzor për një popull të shtypur. Në fakt, është e kundërta. Është tribalizëm. Këto komente tregojnë për racizmin e dëmshëm që përshkon mbulimin e sotëm të luftës dhe depërton në pëlhurën e saj si një njollë që nuk do të largohet. Implikimi është i qartë: lufta është një gjendje e natyrshme për njerëzit me ngjyrë, ndërsa njerëzit e bardhë natyrshëm gravitojnë drejt paqes.
Nuk jam vetëm unë që i kam parë shqetësuese këto video-klipe. Shoqata e Gazetarëve Arabë dhe të Lindjes së Mesme me bazë në SHBA ishte gjithashtu thellësisht e shqetësuar nga mbulimi medial, duke lëshuar së fundi një deklaratë për këtë çështje: “Ameja dënon dhe hedh poshtë kategorikisht implikimet orientaliste dhe raciste se çdo popullsi apo vend është ‘i pacivilizuar’ ose mbart faktorë ekonomikë që e bëjnë të denjë për konflikt”, thuhet në deklaratë. “Ky lloj komenti pasqyron mentalitetin e përhapur në gazetarinë perëndimore të normalizimit të tragjedisë në pjesë të botës si Lindja e Mesme, Afrika, Azia Jugore dhe Amerika Latine.” Një mbulim i tillë medial, vuri në dukje saktë raporti, “e ç’humanizon dhe e bën përvojën e tyre me luftën disi normale dhe të pritshme”.
Akoma më shqetësuese është se ky lloj mbulimi mediatik i pjerrët dhe racist shtrihet përtej ekraneve dhe gazetave tona dhe rrjedh lehtësisht dhe përzihet në politikën tonë. Mendoni pak faktin se si fqinjët e Ukrainës po i hapin tani dyert e tyre për fluksin e refugjatëve, pasi kanë demonizuar dhe abuzuar me refugjatët, veçanërisht refugjatët myslimanë dhe afrikanë, për vite me radhë. “Kushdo që ikën nga bombat, nga pushkët ruse, mund të llogarisë në mbështetjen e shtetit polak”, deklaroi së fundmi ministri i brendshëm polak, Mariusz Kaminski. Ndërkohë, megjithatë, Nigeria është ankuar se studentët afrikanë po pengohen brenda Ukrainës që të arrijnë në pikat kufitare polake; disa kanë hasur probleme edhe në anën polake të kufirit.
Në Austri, kancelari Karl Nehammer deklaroi se “natyrisht, ne do të pranojmë refugjatë, nëse është e nevojshme”. Ndërkohë, vetëm vjeshtën e kaluar dhe në rolin e tij të atëhershëm si ministër i brendshëm, Nehammer njihej si një linjë e ashpër kundër rivendosjes së refugjatëve afganë në Austri dhe si një politikan që këmbënguli në të drejtën e Austrisë për t’i dëbuar me forcë azilkërkuesit afganë të refuzuar, edhe nëse kjo nënkuptonte kthimin e tyre tek talebanët. “Është ndryshe në Ukrainë sesa në vende si Afganistani”, tha ai për TV austriak. “Ne po flasim për ndihmë që po i japim e lagjes tonë.”
Po, kjo ka kuptim, mund të thuash. Fqinji që ndihmon fqinjin. Por ajo që këta gazetarë dhe politikanë duket se duan ta humbasin është se vetë koncepti i sigurimit të strehimit nuk bazohet dhe nuk duhet të bazohet në faktorë të tillë si afërsia fizike apo ngjyra e lëkurës, dhe për një arsye shumë të mirë. Nëse simpatia jonë aktivizohet vetëm për mirëseardhjen e njerëzve që duken si ne ose luten si ne, atëherë ne jemi të dënuar ta përsërisim atë lloj nacionalizmi të ngushtë, injorant që e promovon lufta në radhë të parë.
Ideja e dhënies së azilit, për t’i siguruar dikujt një jetë pa persekutim politik, nuk duhet të bazohet kurrë në asgjë, veçse t’i ndihmosh njerëzit e pafajshëm që kanë nevojë për mbrojtje. Këtu ndodhet parimi kryesor i azilit. Sot, ukrainasit po jetojnë nën një kërcënim të besueshëm të dhunës dhe vdekjes që vjen drejtpërdrejt nga pushtimi kriminal i Rusisë, dhe ne absolutisht duhet t’u ofrojmë ukrainasve siguri që shpëton jetë kudo dhe kurdo që të mundemi. (Megjithëse le të pranojmë gjithashtu se është gjithmonë më e lehtë t’u sigurohet azil njerëzve që janë viktima të agresionit të tjetrit dhe jo të politikave tona).
Por nëse vendosim t’i ndihmojmë ukrainasit në kohën kur ata janë të dëshpëruar dhe në nevojë sepse ata po duken si “ne” ose vishen si “ne” ose luten si “ne”, ose nëse e rezervojmë ndihmën tonë ekskluzivisht për ta, ndërkohë që ua mohojmë të njëjtën ndihmë të tjerëve, atëherë ne vetëm sa i kemi zgjedhur arsyet e gabuara për ta mbështetur një qenie tjetër njerëzore. Ne gjithashtu, dhe po i zgjedh me kujdes këto fjalë, e kemi treguar veten se kemi hequr dorë nga qytetërimi dhe në vend të kësaj kemi zgjedhur barbarizmin./The Guardian
- Moustafa Bayoumi është autori i librave ‘How Does It Feel To Be a Problem?: Being Young and Arab in America and This Muslim American Life: Dispatches from the War on Terror. Bayoumi është profesor i anglishtes në Brooklyn College, City University of NewYork. Është shkrimtar opinionist në Guardian US.
