Udhëtime pa viza, koncerte, teatro e ushqime
Një koncert i madh në një vend të Evropës, me muzikë të mirë e mijëra shikues, sillet në mendjen e Engji Sadës.
Studentja 18 vjeçe e Mjekësisë në Universitetin e Prishtinës ka pasur rast, deri më tash, të vizitojë Vjenën e Austrisë.
Me heqjen e vizave për qytetarët e Kosovës, thotë se mezi pret të bëjë plane udhëtimi me miken e saj të ngushtë.
“Do të na duhet të mendojmë për një koncert që do ta pëlqejmë të dyja”, thotë ajo dhe përmend Francën si destinacion të parë të dëshiruar.
Nga 1 janari i vitit 2024, qytetarët e Kosovës do të fitojnë të drejtën e udhëtimit pa viza në atë që njihet si zona Schengen, e përbërë prej 27 shtetesh, shumica e tyre anëtare të Bashkimit Evropian.
Udhëtimet pa viza duhet të shërbejnë kryesisht për vizita turistike apo familjare dhe assesi për qëllime punësimi.
Në vitin e katërt të studimeve për grafikë, Fatjona Hajdaraj thotë se nuk ka udhëtuar kurrë në ndonjë vend të BE-së. “Procedurat e komplikuara” të aplikimit për vizë e kanë stepur.
Teksa del nga ndërtesa e Fakultetit të Arteve në Prishtinë dhe i përgjigjet pyetjes së Radios Evropa e Lirë, ajo thotë se Italia dhe Greqia, me kulturat e tyre të lashta, i ngjallin kërshëri.
“Do të doja të vizitoja galeri e teatro”, thotë Fatjona.
Kolegu i saj në fakultet, Liburnit Musliaj, ka ndarë në mendje Zvicrën dhe Gjermaninë.
“Atje është i zhvilluar dizajni si industri… është shumë mirë të eksplorohen vendet e tjera në Evropë”, thotë studenti i dizajnit të komunikimit.
Udhëtimet pa viza mund të shërbejnë edhe për takime biznesi apo programe studimesh, por periudha e qëndrimit në zonën Schengen nuk duhet t’i kalojë 90 ditë brenda gjashtë muajsh.
Këtë tashmë e ka në mendje Rilind Berisha, i cili ëndërron të udhëtojë në Tubingen të Gjermanisë.
I njohur si qytet tradicional universitar, ai gjendet në landin Baden-Vurtemberg. Sipas disa publikimeve në internet, qyteti ka rreth 90.000 banorë dhe një në tre prej tyre është student.
“Kam dëshirë të shoh se si studiohet atje, si është jeta studentore… Në Tubingen e kam edhe një të afërm”, thotë Rilindi, vetë student i Farmacisë.
Kolegia e tij, Floriza Qerimi, e cila vjen nga qyteti i Gjilanit dhe nuk ka vizituar kurrë ndonjë vend të BE-së, ka po ashtu plane udhëtimi në vitin 2024 e përtej.
Italia, Zvicra, Gjermania, Holanda… nuk ka zgjedhur ende se ku do të jetë ndalesa e saj e parë, porse mezi pret “të shohë kultura të reja e të provojë ushqime të reja”.
Më pak i vendosur duket Naron Bllaca – edhe pse i gëzuar për lirinë e lëvizjes.
“Austrinë ndoshta do ta vizitoja… Vendet skandinave më duken po ashtu interesante”, thotë studenti i Stomatologjisë.
Përveç lirisë së lëvizjes, të gjithë këta udhëtarë të ardhshëm kanë edhe një brengë të përbashkët: financimin e udhëtimeve.
Disa thonë se do t’u duhet të kursejnë shumë, e të tjerët shpresojnë në pak ndihmë nga prindërit.
Sipas të dhënave të Agjencisë së Statistikave të Kosovës, papunësia te të rinjtë e moshës 15 deri në 24 vjeç është 19 për qind.
Paga mesatare në vend është 520 euro, ndërsa minimalja sillet nga 130 deri në 170 euro dhe është më e ulëta në Evropë.
Me 1.7 milion banorë, Kosova është ndër vendet me popullsinë më të re në kontinent: mosha mesatare – sipas regjistrimit të fundit më 2011 – është 30.2 vjeç.
Ka pasur shqetësime se me liberalizimin e vizave, mund të rritet emigrimi i paligjshëm i popullsisë, sidomos i fuqisë punëtore.
Por, rregullat për lëvizje të lirë përcaktojnë qartë se në rast të shkeljes së tyre, ka gjobë financiare dhe ndalim të hyrjes në Schengen deri në pesë vjet.
Abuzime janë qëndrimi më shumë se 90 ditë brenda gjashtë muajsh në Schengen, punësimi pa leje, përfshirja në veprimtari kriminale e të tjera. Kosova është vendi i fundit në Ballkanin Perëndimor që i lejohet udhëtimi pa viza në këtë zonë.
Serbia, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut e kanë gëzuar këtë të drejtë nga viti 2009, ndërsa Shqipëria dhe Bosnje e Hercegovina nga viti 2010.
Komisioni Evropian ka rekomanduar qysh në vitin 2018 heqjen e regjimit të vizave për Kosovën, por vendimi politik është penguar nga disa shtete anëtare të BE-së./REL/
