Elon Musk: Personaliteti i vitit 2021

Njeriu më i pasur në botë nuk ka shtëpi banimi dhe së fundmi e ka shitur pasurinë e tij. Ai i dërgon satelitët në orbitë dhe eksploron diellin; nget një makinë të cilën e ka krijuar vetë pa derivate dhe pothuajse s’ka nevojë për një shofer. Me një lëvizje të gishtit, tregu i aksioneve ngrihet lart ose bie. Një ushtri besimtarësh varet nga çdo fjalë e tij. Ai ëndërron për Marsin teksa qëndron pranë Tokës, nofullkatror dhe i patheyshëm. Kohët e fundit, Elon Musk i pëlqen gjithashtu t’i cicërojë live jashtëqitjet e tij.

“Thjesht duke lënë disa miq në pishinë,50-vjeçari multimiliarder i informoi 66 milionë ndjekësit e tij në Twitter në mbrëmjen e 29 nëntorit, pasi kishte deklaruar më parë se të paktën gjysma e tweeteve (cicërimave) të tij ishin “bërë në një fron prej porcelani”. Pas një intervali – 21 minuta, nëse duhet ta dini – një përditësim: “Splish splash”.

“Ndonjëherë unë nxjerr nga goja disa nota tingëlluese që ndërlidhen me humorin”, thotë Musk për shprehjet e tij fëmijërore. Është një ditë dhjetori e ngrohtë dhe era fryen në Starbase, objekti i tij i ri i fabrikimit dhe lansimit të raketave në majën jugore të Teksasit. Dy nga raketat e tij Starship – shkëlqyese, hundëmajë, gati 50 metërshe, kapanonë prej çeliku inox-janë siluetuar pas tij në perëndim të diellit.

“Por ju e dini, jo të gjitha shakatë dhezin”.

Ky është njeriu që aspiron ta shpëtojë planetin tonë dhe të na sjellë një të ri për të banuar: një klloun, një gjeni, një vizionar, një industrialist, një moderator, një kopuk; një hibrid i çmendur i Thomas Edison, P.T. Barnum, Andrew Carnegie dhe Watchmen’s Doctor Manhattan, njeriu-perëndi me lëkurë blu, i cili shpik vetura elektrike dhe shkon në Mars. Kompania e tij lansuese e raketave, SpaceX, e ka tejkaluar Boeing-un dhe të tjerët në zotërimin e së ardhmes së Amerikës në hapësirë. Kompania e tij e makinave, Tesla, kontrollon dy të tretat e tregut shumë miliardë dollarësh të veturave elektrike, kompani kjo që dikur që ishte pionier dhe tani vlerësohet në 1 trilion dollarë. Kjo e ka bërë Musk-un, me një pasuri neto prej më shumë se 250 miliardë dollarësh, qytetarin privat më të pasur në histori, të paktën në letër. Ai është një biznesmen që investon në robotë dhe energji diellore, kriptomonedha dhe klimë, implante të trurit në kompjuter për të shmangur kërcënimin e inteligjencës artificiale dhe në tunele nëntokësore për t’i lëvizur njerëzit dhe mallrat me supershpejtësi. Ai e dominon Wall Street-in:

“Mënyra se si funksionojnë financat tani është se gjërat janë të vlefshme jo në bazë të flukseve të parave të tyre, por në bazë të afërsisë me Elon Musk”, shkroi kolumnisti i Bloomberg Matt Levine në muajin shkurt pas cicërimës “Gamestonk!!” të Musk që e ka harkuar maninë e aksioneve të meme-ve në stratosferë.

Musk ka kaluar një jetë duke i sfiduar urrejtësit e tij; tani, me sa duket, ai është më në fund në një pozicion për t’u treguar atyre vendin. Viti 2021 ishte viti i Elon Unbound. Në prill, SpaceX fitoi kontratën ekskluzive të NASA-s për të vendosur astronautët amerikanë në Hënë për herë të parë që nga viti 1972. Në maj, Musk ishte i ftuar në Saturday Night Live. Në tetor, gjigandi i makinave me qira Hertz njoftoi se planifikonte të shtonte 100,000 Tesla në flotën e tij. Mesazhet e tij fëmijërore nga avatari i tij i pagabueshëm mashkullor në Twitter, erdhën disa ditë pasi një nga raketat e tij nisi testin e parë të mbrojtjes planetare antiasteroide të NASA-s; disa javë përpara se një tjetër të niste një mision të parë në llojin e tij për të studiuar rrezet X kozmike; dhe mes shitjes së 10% të aksioneve të tij Tesla nga Musk, një proces që tronditi tregjet botërore, i kushtoi atij miliarda dhe duhet të prodhojë të ardhura të mjaftueshme tatimore për të financuar Departamentin e Tregtisë për një vit. Shitja u nxit nga një sondazh në Twitter, ku Musk bëri një postim teksa ishte në gjendje indinjate lidhur me propozimet e senatorëve liberalë për t’i taksuar miliarderët.

Shumë njerëz përshkruhen si më të mëdhenj se vetë jeta, por pak e meritojnë atë. Sa prej nesh e tejkalojnë vërtet jetëgjatësinë? Sa prej nesh do të bëhemi pjesë e teksteve digjitale që do t’i studiojnë pasardhësit tanë të fluturimit në hapësirë? Siç e thotë edhe Shekspiri tek Jul Cezari, është shumë më e lehtë të mbahesh në mend kur bën keq sesa kur bën mirë. Sa prej tyre do të lënë gjurmë në botë—aq më pak në univers—për kontributet e tyre dhe jo për krimet e tyre? Disa vite më parë, Musk u tall si një mashtrues i çmendur në prag të bankrotimit. Tani ky afrikano-jugor i turpshëm me sindromën Asperger, i cili i shpëtoi një fëmijërie brutale dhe e tejkaloi tragjeditë personale, i përkul qeveritë dhe industrinë para këmbëve të tij si rezultat i fuqisë së ambicies.

Për Musk, pasuria e tij e madhe është thjesht një efekt anësor i aftësisë së tij, jo vetëm për të parë, por për të bërë gjëra që të tjerët nuk munden, në arena ku aksionet janë ekzistenciale.

“Ai u rrit në një mjedis të vështirë dhe lindi me një tru shumë të veçantë”, thotë Antonio Gracias, miku i ngushtë i Musk prej dy dekadash, i cili ka mbajtur pozicione në bordet e Tesla dhe SpaceX. “99.9 për qind e njerëzve në atë situatë nuk dalin prej saj. Një përqindje e vogël del prej saj me aftësinë që ai ka për të marrë vendime të mëdha nën presion të jashtëzakonshëm dhe përpjekjen e pafundme për ta ndryshuar rrjedhën e njerëzimit”.

Një ambicie e tillë me përmasa kozmike rrallë vjen pa pasoja, dhe Musk ende duhet t’u përgjigjet autoriteteve në tokë. Kompanitë e tij janë përballur me akuza për ngacmim seksual dhe kushte të këqija të punës; në tetor, një juri federale urdhëroi Tesla-n t’i paguante 137 milionë dollarë një punonjësi me ngjyrë, i cili akuzoi prodhuesin e makinave për shpërfillje të abuzimit racor. Bizneset janë gjobitur edhe për shkelje të shumta rregullatore. Federatat po hetojnë softuerin Autopilot të Tesla-s, i cili është përfshirë në një numër alarmant përplasjesh me automjete të parkuara emergjence, duke rezultuar në lëndime dhe vdekje. Zgjerimi i kompanisë në Kinë kërkonte komoditet me autokratët e saj represiv.

Kosotoja që sjell stili i tij i vështirë i të udhëhequrit me stafin është legjendar. Ish-bashkëpunëtorët e kanë përshkruar Musk-un si të imët, mizor dhe fyes, veçanërisht kur është i frustruar ose i sfiduar. Së fundmi ai është ndarë nga muzikantja eksperimentale Grimes, nëna e djalit të tij të shtatë.

“Ai është një dijetar kur bëhet fjalë për biznesin, por dhurata e tij nuk është empatia me njerëzit”, thotë vëllai i tij dhe partneri në biznes, Kimbal Musk.

Gjatë pandemisë COVID-19, ai ka bërë deklarata me qëllim minimizimin e virusit, ka thyer rregulloret lokale shëndetësore për t’i mbajtur fabrikat e tij në funksion dhe ka përforcuar skepticizmin për sigurinë e vaksinave. Musk thotë për TIME se ai dhe fëmijët e tij të kualifikuar janë të vaksinuar dhe se “shkenca është e paqartë”, porse ai kundërshton detyrimin për t’u vaksinuar: “Ju po rrezikoni, por njerëzit bëjnë gjëra të rrezikshme gjatë gjithë kohës”, thotë ai për të pavaksinuarit.

“Unë besoj se ne duhet të kujdesemi për gërryerjen e lirisë në Amerikë”. Hapësira e madhe e mjerimit njerëzor mund t’i duket një mendim i mëvonshëm për një njeri me sytë nga Marsi.

Musk-u konsiderohet lehtësisht si një arrogant super i keq, i lidhur me vëllezërit e teknologjisë dhe lojtarët e hapësirës, për të cilët paratë janë mbajtja e rezultateve dhe raketat janë lodra më e mirë. Por ai është ndryshe: ai është një magnat i prodhimit – që e vë në lëvizje metalin, jo bajtët. Raketat e tij, të ndërtuara nga e para mbi vizionin e një autodidakti, u kanë kursyer taksapaguesve miliarda, kanë rigjallëruar ëndrrat hapësinore të Amerikës dhe po lansojnë satelitë për të zgjeruar qasjen në internet në të gjithë globin. Nëse Tesla i përmbush premtimet e saj, ajo ka potencialin të shënojë një sukses të madh kundër ngrohjes globale. Njeriu i së ardhmes ku teknologjia i bën të gjitha gjërat të mundshme, është një rikthim në të kaluarën tonë të lavdishme industriale përpara se Amerika të stagnonte dhe të ndalonte së prodhuari asgjë përveç rregullave, kufizimeve, kufijve, pengesave dhe Facebook-ut.

“Ai është humanist – jo në kuptimin e të qenit një person i mirë, sepse nuk është”, thotë Robert Zubrin, themeluesi i Shoqërisë Mars, i cili u takua me Musk në vitin 2001, kur milioneri i ri, i sapoformuar dërgoi një çek të madh për organizatën.

“Ai dëshiron lavdi të përjetshme për kryerjen e veprave të mëdha dhe ai është një pasuri për racën njerëzore, sepse ai e përcakton një vepër të madhe si diçka që është e madhe për njerëzimin. Ai është i pangopur për lavdi. Paratë për të janë një mjet, jo një qëllim. Kush e vlerëson sot Thomas Edisonin në bazë të asaj se cila prej shpikjeve të tij rezultoi me fitim?”

Me të gjitha cilësitë e tij të jashtëzakonshme, Musk gjithashtu mishëron shpirtin e kësaj epoke. Ky ishte viti kur dolëm nga murtaja njëqindvjeçare, por gjetëm se nuk kishte normalitet për t’u rikthyer, një vit që ndihej si piku i një bote të re të guximshme ose të tmerrshme, pa askënd në udhëheqje dhe gjithçka për rinegociim – nga ajo se si punojmë dhe udhëtojmë drejt asaj që gjejmë kuptim dhe çmojmë. Musk është avatari ynë i mundësive të pafundme, udhërrëfyesi ynë në botën e rindërtuar, ku praktikat e përdorura janë lënë mënjanë dhe e pashembullta bëhet logjike, ku Toka dhe njerëzimi ende mund të shpëtohen. Ndoshta askush nuk duhet ta ketë gjithë atë fuqi. Ndoshta ky vizion për të mirën më të madhe vjen me një kosto njerëzore. Por nëse shumë nuk votuan apo nuk u regjistruan asnjëherë për udhëtimin e egër me gravitetin zero të Musk, kjo nuk nënkupton asnjë pasojë për të.

Musk e zhyt kornizën e tij të madhe nën unazën masive të çelikut që mban raketën më të lartë dhe më të fuqishme të projektuar ndonjëherë dhe shikon dhjetëra gryka të motorit që do ta fuqizojnë atë. Qeni i tij i vogël me gëzof gri, Marvin, i ndjek nga afër pas thembrave të çizmeve të tij të zeza me stil kauboji, të cilat Musk i ka kombinuar me një xhaketë të zezë Tom Ford dhe xhinse të zeza. Sjellja e tij teknike e ngazëllyer befas pushon; ai sheh diçka lartë në masën e gërvishtur të tubave metalikë që nuk i pëlqen. “Nëse një motor merr flakë”, shpjegon ai, “ne duam të sigurohemi që zjarri të mos përhapet në të gjithë demensionin”. Ka barriera midis motorëve për këtë qëllim, por ai nuk është i bindur se ato janë të mjaftueshme.

Musk ka një shtrëngim duarsh dhe një zë të butë që shpreh zemërim, gëzim dhe ambicie që të lë pa frymë në të njëjtin regjistër të qetë. Tesla mund të jetë burimi kryesor i pasurisë dhe famës së tij të jashtëzakonshme, si dhe ndikimi i tij më i madh në planet deri më sot. Por është hapësira që gjallëron ambiciet e tij më të egra, më ekstreme. Vogëlushi i Musk, X Æ A-Xii (shqiptohet “X”), së fundmi ka filluar ta thotë fjalën veturë, së cilës babai i tij i përgjigjet: “Raketë!”

“Qëllimi i përgjithshëm ka qenë ta bëjmë jetën shumëplanetare dhe t’i mundësojmë njerëzimit të bëhet një qytetërim hapësinor”, thotë Musk – jo sepse do të ishte fitimprurëse, por sepse do të ishte “eksituese”, të paktën për të.

“Dhe gjëja tjetër me të vërtetë e madhe është ndërtimi i një qyteti të vetë-qëndrueshëm në Mars dhe sjellja e kafshëve dhe krijesave të Tokës atje. Disi si një arkë futuriste e Noas. Ne do të sjellim më shumë se dy, megjithatë – është pak e çuditshme nëse ka vetëm dy”.

Se si Musk mund të besojë diçka kaq të pamundur është më e lehtë për t’u kuptuar kur mëson se sa i pamundur ka qenë suksesi i tij aktual në hapësirë. Përpara se të ishte pasaporta e Amerikës për sistemin diellor, SpaceX pothuajse e falimentoi Musk-un. Raketa e saj e parë, Falcon, dështoi tri herë përpara se të arrinte në orbitë në vitin 2008. Kompania vazhdoi të krijonte Falcon 9 dhe më pas Falcon Heavy, i cili ka tri grupe me nëntë motorë. Paketimi i motorëve më parë konsiderohej një ide e keqe për shkak të numrit të pjesëve lëvizëse që mund të shkojnë keq në mënyrë shpërthyese – një nga shumë supozimet që Musk i përmbysi.

“Kur shikova për herë të parë grupimin e motorëve në Falcon 9, u ndjeva i befasuar”, thotë Scott Pace, drejtor i Institutit të Politikave Hapësinore të Universitetit George Washington.

“Por kjo është arsyeja pse Elon Musk është më i zgjuar se unë”.

Raketat gjithashtu nuk duhej të fluturonin më shumë se një herë. Për dekada, skenat e harxhuara të raketave u braktisën në det.

“Askush nuk ka bërë ndonjëherë një raketë orbitale plotësisht të ripërdorshme të çfarëdo lloji”, thotë Musk.

“Ne thjesht jetojmë në një planet ku kjo është një punë jashtëzakonisht e vështirë”. Ai e përshkruan sfidën me kënaqësi evidente.

“Duket sikur, nëse kjo ishte një lojë video, cilësimi është në maksimum, por jo i pamundur”.

Në gjashtë vitet e fundit, SpaceX ka ulur me sukses fazën e parë të 90 raketave të saj Falcon 9 dhe ka rifluturuar 72 prej tyre. Musk nuk e ka arritur ende ripërdorimin e plotë duke fluturuar në të dy fazat e raketës.

Përpara Musk, industria hapësinore e Amerikës po venitej. Në vitin 2011, NASA anuloi anijen e fundit kozmike, pasi nënshkroi një marrëveshje me SpaceX për të kryer furnizimin e ngarkesave pa ekuipazh në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës (ISS). SpaceX bëri udhëtimin e parë të tillë në vitin 2012, dy vjet përpara konkursit, dhe në vitin 2014, NASA përdori kompaninë dhe gjigantin Boeing për të fluturuar ekuipazhet në ISS. SpaceX nisi ekuipazhin e tij të parë në ISS në bordin e një anije kozmike Dragon në maj të vitit 2020. Boeing, i vonuar nga problemet e zhvillimit, nuk po planifikon as një fluturim provë pa ekuipazh deri vitin e ardhshëm.

Për Dragonin, Musk fshiu panelet e instrumenteve të shkollës së vjetër dhe i zëvendësoi ato me tri ekrane me prekje të mëdha. Nuk ka shkop kontrolli; qëndrimi i anijes kozmike, orbita dhe motorët e rihyrjes drejtohen të gjitha nga ekranet (touchscreen). Astronauti Doug Hurley, komandanti i fluturimit të parë të ekuipazhit të Dragonit, ishte i shqetësuar se ekranet do të vononin kohën e reagimit, por SpaceX e zgjidhi këtë duke e bërë Dragonin një anije të automatizuar.

“Nuk ka plane për të bërë më shumë fluturime manuale, sigurisht në misionet e NASA-s”, thotë Hurley, “përveç nëse ka nevojë për këtë nga një lloj skenari i dështimit të sistemeve”.

Suksesi nuk e ka zbehur oreksin e Musk për rrezikun. Pasi të jetë ngritur në hapësirë nga një Falcon Super Heavy, raketa e tij e ardhshme, Starship, do të ndizet për në Hënë, do të ulet atje, do të ngrihet dhe do të kthehet në Tokë, pa asnjë etapë të shpenzuar në udhëtimin hënor. Ky i ashtuquajtur model me një fazë në orbitë ka qenë obsesioni i paarritshëm i projektuesve të raketave për gjenerata të tëra. Në fluturimet testuese, katër prototipe të Starships shpërthyen gjatë aterrimit përpara një testi të suksesshëm majin e kaluar. Për NASA-n dhe shumicën e kompanive private të hapësirës ajrore, një përplasje e vetme është një pengesë nga e cila mund të duhen vite për t’u rikuperuar. SpaceX funksionon më shumë si një startup i Silicon Valley, ku qëllimi është të dështojë shpejtë dhe të përsëritet. Kjo ka një kosto të madhe dhe të shpejtë. Gjatë Ditës së Falënderimeve, Musk u dërgoi një e-mail punonjësve se motori i ri Raptor i Starship po përballej me një “krizë prodhimi” që mund të falimentonte SpaceX nëse nuk arrinte një “normë fluturimi Starship të paktën një herë në dy javë vitin e ardhshëm”. Në një “situatë të rastit më të keq”, thotë ai për TIME, “falimentimi nuk përjashtohet, jo se ka gjasa”. Qëllimi, thotë ai, ishte t’ia përkujtonte stafit se “ne nuk mund të humbasim avantazhin tonë ose të vetëkënaqemi”.

Me programin e tij Starlink, SpaceX shpreson të nisë një plejadë prej 42,000 satelitësh për të ofruar shërbimin e internetit për botën. Por kjo lloj tufe orbitale bën kërdi në qiell.

“Sa gjëra dëshironi të vendosni atje?” pyet Neal Lane, bashkëpunëtor i lartë në shkencë dhe teknologji në Universitetin Rajs.

“Astronomët po bëjnë zhurmë në mënyrë të përshtatshme për ndërhyrjen në aftësinë e tyre për të vëzhguar”. (Gwynne Shotwell, presidentja e SpaceX, i thotë TIME se kompania po përballet me problemin).

Në muajin prill, NASA zgjodhi SpaceX për të ndërtuar tokëzuesin hënor për programin Artemis, pjesërisht falë një oferte prej 2.9 miliardë dollarësh. Një ofertë nga Blue Origin e Jeff Bezos u bë në më shumë se dyfishin e kësaj shume. Bezos ngriti padi, duke e akuzuar Muskun për nënvlerësim të konkurrencës. Musk shfrytëzoi rastin për ta shijuar fitoren e tij përballë njeriut të dytë më të pasur në botë: “Nëse lobimi dhe avokatët do të mund ta dërgonin dikë në orbitë, Bezos do të ishte në Pluton”, shkroi ai në Twitter. Në nëntor, gjykata federale e kërkesave vendosi në favor të Musk.

Diku në një ose dy muajt e ardhshëm, Musk shpreson ta lansojë Starship në orbitë për herë të parë, i mundësuar nga 33 motorë në bazën e një gjigande 70 metërshe, tub çeliku që përmban rreth 7.5 milionë paund lëndë djegëse të lëngshme të superftohur.

“Unë mendoj se ne mund ta bëjmë një harkore rreth hënës ndoshta në vitin 2023”, thotë ai dhe të zbresim në sipërfaqen e hënës brenda tri viteve.

SpaceX është një kompani private, andaj nuk dihet publikisht nëse është fitimprurëse. (Shënim: Bashkëpronarët e TIME, Marc dhe Lynne Benioff, kanë investuar në kompani të lidhura me eksplorimin e hapësirës, duke përfshirë SpaceX. Ata nuk kanë asnjë përfshirje në vendimet editoriale të TIME.) Por kjo nuk është çështja, thotë Musk. Një ditë, ai shpreson, raketat do të transportojnë 100 njerëz në të njëjtën kohë në Mars, ku anijet mund të rimbushen me karburant të prodhuar në Planetin e Kuq dhe të kthehen përsëri në Tokë. I pyetur se kur e sheh këtë duke ndodhur, Musk ndalon për një moment të gjatë, sikur po llogarit të gjitha variablat – rregulloret federale dhe oraret e prodhimit, objektivat e fluturimeve testuese.

“Do të habitem nëse nuk do të aterojmë në Mars brenda pesë viteve”, thotë ai në fund.

Çfarë do të bëjnë njerëzit atje dhe për sa kohë? Ne kemi pasur pak informacion për Hënën që nga zbritja atje 50 vjet më parë. Musk argumenton se jeta ndërplanetare është kërcimi tjetër i madh i evolucionit, si shfaqja e organizmave shumëqelizorë, dhe gjithashtu se Marsi mund të sigurojë një shtëpi për njerëzimin nëse Toka bëhet e pabanueshme. Ekspertët nuk janë aq të sigurtë.

“Kam dyshime të vërteta për qëndrueshmërinë e një vendbanimi të madh në Mars”, thotë John Logsdon, themeluesi i Institutit të Politikave Hapësinore.

“Çfarë do të bënin njerëzit atje për të fituar jetesën? Cila do të ishte baza e një ekonomie të Marsit?”

Musk nuk dekurajohet. Duke luajtur bixhoz rreth pllakës së betonit të mbushur me makina masive të krijimtarisë së tij, Musk pranon se raketa e tij e fundit mund të shkojë në të njëjtën rrugën sikurse tri raketat e tij të para.

“Unë nuk do të thosha se shanset tona për të arritur në orbitë herën e parë janë të mëdha”, thotë ai.

“Unë do të thosha me optimizëm se është 50%”. Sipërfaqja e errët e Gjirit shtrihet mbi supin e tij; Celularët këtu marrin sinjale nga Meksika, shumë larg. Si do të ndiheshe kur të mendosh për raketën më të fuqishme të ndërtuar ndonjëherë duke shpërthyer në meteor miliarda dollarësh? “Mjaft e frikshme!” thotë ai duke buzëqeshur. “Pra, eksitim i garantuar në ditën e nisjes!”

Pastaj turneu ka mbaruar. Musk kthehet, i fishkëllen Marvinit dhe ecën me hapa të shpejtë drejt Teslës së tij në pritje.

Veturat elektrike, sikurse raketat e bëra vetë, ishin një varrezë e investimeve me qëllime të mira përpara se Musk të futej në një industri në të cilën ai nuk kishte trajnim akademik. Për dekada, prodhuesit e vjetër të automjeteve kishin penguar zhvillimin e automjeteve elektrike, duke lobuar kundër standardeve të efikasitetit të karburantit dhe duke ngritur padi kundër mandateve shtetërore për të zhvilluar makinat. Biznesi i Teslës u mbështet pjesërisht nga mbështetja bujare nga qeveria federale, megjithëse kompania u ngrit përpara se të bëhej e disponueshme. Një kredi federale prej 465 milionë dollarësh në vitin 2010, i dha mbështetje Tesla-s në një moment vendimtar dhe klientët e saj kanë përfituar nga stimuj të mëdhenj tatimorë.

Musk besonte që në fillim se përparimet në teknologjinë e baterive litium-jon e kanë mundësuar prodhimin e automjeteve elektrike me rreze të gjatë. Në praktikë, nuk ishte aq e lehtë. Dekada e parë e Teslës u rrënua nga afate të paplotësuara, pengesa teknike dhe tejkalime të kostove. Gjatë krizës financiare të 2008-ës, paratë e gatshme ishin aq të pakta saqë kompania u përball brenda disa ditësh me mungesë të listës së pagave. Me një pasuri në rënie, Musk mori hua 20 milionë dollarë nga SpaceX për ta huazuar kompaninë, fitoi 20 milionë dollarë të tjerë nga investitorët dhe rriti çmimin e makinës sportive debutuese të kompanisë për të mbijetuar.

Tesla u shfaq në publik në vitin 2010, por për vite me radhë mbeti në gjendje krize. Me prodhimin pas planit dhe kompaninë në rrezik të mbarimit të parave, Musk kaloi pjesën më të madhe të prillit 2018 duke fjetur në dyshemenë e fabrikës ndërsa përpiqej të zgjidhte problemet e linjës së montimit.

“Ai zgjohej, shikonte monitorët në mur dhe shkonte ta ndiqte kufizimin”, thotë këshilltari i Musk, Omead Afshar, i cili flinte në një krevat fëmijësh.

“Ai rrinte atje duke rishikuar sistemin, duke ribërë kodin vetë, duke zgjidhur problemet, duke kërcyer nga stacioni në stacion. Ai e duronte dhimbjen më të madhe për të dhënë shembull, dhe të gjithë ne që ishim përreth tij nuk mund të ankoheshim kur nuk po punonim aq shumë”. Për ditëlindjen e 47-të të Musk në qershor, ai ndaloi shkurtimisht për të ngrënë një copë të tortës në dyqanet ushqimore dhe më pas u kthye në tunelin e bojës.

Më në fund veturat Tesla dolën nga linja, por shumë shpejt, Musk e qëlloi veten në këmbë. Në gusht të vitit 2018, ai postoi në Twitter se kishte fonde për ta marrë kompaninë private për 420 dollarë për aksion. Komisioni i Letrave me Vlerë e paditi atë, duke pretenduar se kishte kryer mashtrim me letrat me vlerë. Zgjidhja që rezultoi i kushtoi atij pozicionin si kryetar i bordit të Teslës, megjithëse ai ishte në gjendje të mbante titullin e CEO. Mbikëqyrja e të rriturve shtrihet vetëm në një pikë. Tre muaj më vonë, Tesla dërgoi një përditësim të softuerit që i mundësoi makinës të bënte zhurma pordhe me telekomandë. (“Ju lutem vendosni” pordhën e shpikur të makinës “në gurin tim të varrit”, shkroi Musk në Twitter.) Por me gjithë papjekurinë, profili i tij publik ka edhe një avantazh.

“Ne nuk shpenzojmë para për reklama”, thotë kryetarja e bordit të Tesla, Robyn Denholm.

“Aftësia e tij për të komunikuar me një gamë shumë të gjerë njerëzish në mbarë botën përmes mediave sociale, mendoj se ka qenë një pasuri e madhe për kompaninë – ju e dini, në përgjithësi”.

Miku i tij prej kohësh Bill Lee, i cili i sheh memet dhe trollingun e tij “simpatik”, thotë se ishte ai që e bindi Musk-un t’i bashkohej Twitter-it.

“Më kujtohet kur ai kishte zero ndjekës”, kujton Lee. “Ai është ndoshta ndikuesi social më viral ndonjëherë”.

Sot, kryesisht falë ritmit të Musk-ut, kompanitë e makinave nga VW deri tek Nissan po përpiqen të investojnë miliarda në automjete elektrike. Politikat e tyre po ndryshojnë teksa po udhëhiqen më pak nga altruizmi se sa nga një vetëkuptueshmëri se Musk po del fitues në raport me ta.

“Musk dhe Tesla e detyruan ndryshimin”, thotë Michelle Krebs, analiste në Cox Automotive. “Ai vërtetoi se kishte një treg për vetura elektrike (EV)”.

Kjo e ka bërë Musk-un padyshim kontribuuesin më të madh privat në luftën kundër ndryshimeve klimatike. Nëse 800,000 Tesla të shitura vitin e kaluar do të ishin makina me gaz, ato do të kishin emetuar më shumë se 40 milionë tonë metrikë CO₂ gjatë jetës së tyre – e barabartë me emetimet vjetore të Finlandës. Por në fund të fundit, veturat elektrike mund të jenë më pak të rëndësishme për luftën klimatike sesa inovacioni qendror që i bëri të mundur: bateritë. Tesla ka ripërdorur qelizat e lehta dhe me energji të dendur që fuqizojnë makinat e saj për bateri të mëdha në shkallë rrjeti që ofrojnë rezervë thelbësore për burimet e rinovueshme. Kërkesa për Powerwall-in më të vogël në selinë e Tesla-s, i cili mund të ruajë energjinë elektrike nga sistemet diellore në çati, është rritur teksa konsumatorët kërkojnë alternativa ndaj rrjetit, e nxitur nga gjithçka, nga mungesa e energjisë elektrike në Teksas në shkurt e deri te rreziku i zjarrit në Kaliforni që ka rezultuar me mbyllje të energjisë elektrike. Në disa zona, softueri u mundëson ndërmarrjeve të shfrytëzojnë rezervat e energjisë së shtëpisë kur rrjeti është i tendosur, në vend që të ndezin gjeneratorët e gatishmërisë me ndotje të lartë. Gerry Hawkes, pylltar 72-vjeçar nga Woodstock, Vt., ka marrë pjesë në një program të tillë që nga viti 2017, duke lejuar ndërmarrjen e tij lokale të marrë energji nga një palë bateri rezervë Tesla në bodrumin e tij.

“Kjo ka logjikë për rezervimin e energjisë dhe ka logjikë për ndryshimin e klimës”, thotë Hawkes.

Disa nga nismat e Musk kanë provokuar më shumë polemika. Përpjekja e tij për të prodhuar dhe shitur pllaka solare për kulme ka ngecur. Boring Co., të cilën Musk e filloi në vitin 2016, parashtroi një plan për ta lehtësuar bllokimin urban duke ndërtuar kilometra tunelesh nëntokësore për të lëvizur makinat me më shumë se 100 k/h., por kritikët thonë se metrotë e thjeshta të vjetra do të ishin më efikase dhe më të drejta. Lëvizja e Musk për ta pranuar Bitcoin si pagesë për Teslat këtë pranverë nxiti akuza për hipokrizi; Operacionet llogaritëse të “minimit” të kriptomonedhës janë një katastrofë klimatike, duke tërhequr sasi gjigante të energjisë elektrike për të përpunuar transaksionet. Musk më pas e anuloi planin.

Njoftimi në janar i Musk për një çmim prej 100 milionë dollarësh për klimën, i renditur nga disa ambientalistë për shkak të përfshirjes së propozimeve për kapjen e karbonit direkt nga ajri – makina gjigante për të thithur dioksidin e karbonit nga atmosfera. Ndërsa disa ekspertë thonë se kërkimi teknologjik është i nevojshëm, të tjerë e shohin atë si një shpërqendrim të kushtueshëm.

“Kapja e drejtpërdrejtë në ajër është një mashtrim”, thotë Mark Jacobson, drejtor i programit Atmosphere/Energy të Stanford.

“Ne nuk mund të humbim kohën dhe paratë tona për gjëra që thjesht nuk funksionojnë shumë mirë”.

Qasja e pakompromis e Tesla-s gjithashtu ka ngritur shqetësime. Në maj të vitit 2020, Musk rihapi fabrikën e tij në Fremont, Kaliforni, në kundërshtimme urdhrat lokalë të shëndetit publik.

“Të bën të pyesësh nëse jeta jote vlen 20 dollarë në orë”, tha një punonjës anonim i Tesla për SF Weekly.

Musk thotë se rregullatorët kanë gabuar. Në mars, Bordi Kombëtar i Marrëdhënieve të Punës vendosi se një postim i Musk në vitin 2018 kishte thyer ligjet e punës, ashtu si edhe përjashtimi i një aktivisti sindikal nga kompania. Tesla e ka apeluar vendimin.

Këtë verë, Administrata Kombëtare e Sigurisë në Trafikun e Autostradave hapi një provë në sistemin Autopilot të Tesla-s, i cili është përfshirë në 11 përplasje me automjete të parkuara emergjence që nga viti 2018, duke lënë 17 persona të plagosur dhe një të vdekur. Musk është akuzuar për mbivlerësim dhe keqinterpretim të aftësive të sistemit, duke filluar me emrin: pavarësisht premtimeve për një të ardhme të afërt pa ngasës, drejtuesit e Teslas ende duhet ta ngasin këtë makinë përmes timonit.

“Ne kemi ende shumë punë për të bërë”, thotë Musk për automjetet vërtet autonome, megjithëse ai këmbëngul se softueri aktual është i sigurt. Softueri më i ri beta autonom i Tesla-s tashmë është fajësuar për të paktën një aksident që nga publikimi i tij i gjerë në shtator, dhe videot që tregojnë makinat që bëjnë gabime të rrezikshme janë shpërndarë në internet. Një ish-punonjës i nivelit të lartë në programin e zhvillimit autonom të Tesla-s thotë për TIME se emri i sistemit të ri, “Full Self-Driving”, është i papërgjegjshëm.

Në vitin 2018, qeveria kineze shfuqizoi një ligj kundër pronësisë së huaj për të lejuar Musk të ndërtojë një fabrikë në Shangai. Tani Tesla duket se prodhon rreth gjysmën e makinave të saj në Kinë, por rrezikon të humbasë kontrollin e saj në tregun më të madh të makinave në botë pasi ky shtet monopartiak kthehet në favor të rivalëve vendas si NIO dhe BYD. Musk është përballur me kritika për përkujdesjen ndaj rivalit autoritar gjithnjë e më të sigurt të Amerikës.

“Në përgjithësi, Tesla ka një marrëdhënie të mirë me Kinën”, tha Musk në një konferencë biznesi me 6 dhjetor.

“Unë nuk do të doja ta miratoj gjithçka që bën Kina”.

Pavarësisht mungesës së zinxhirit të furnizimit, Tesla dorëzoi 241,300 automjete në tremujorin e fundit, një rekord për prodhuesin e makinave. Kapaciteti i kombinuar i tregut të Ford dhe GM është më pak se një e pesta e Tesla-s, edhe pse së bashku ata shitën tri herë e gjysmë më shumë automjete. Tesla Model 3 u bë automjeti më i shitur në Evropë në shtator dhe kompania është e mbingarkuar nga porositë e reja. Me rritjen e kërkesës, Musk po e zgjeron prodhimin, duke u përgatitur ta dyfishojë prodhimin e tij me faktorë të rinj në Gjermani dhe Teksas.

Fitimet e Tesla-s kanë frymëzuar investitorët që të derdhin miliarda dollarë në startup-et e veturave elektrike si Rivian dhe Fisker. Një prej rivalëve, Lucid Motors, udhëhiqet nga një ish-inxhinier i Tesla-s i cili ndihmoi në krijimin e Model S. Sedani Lucid Air, model ky që kohëve të fundit u emërua Makina e Vitit MotorTrend. Ford dhe GM kanë shpenzuar para për të penguar zgjerimin e Tesla-s në kamionçinë, segmenti më fitimprurës i tregut vendas. Por Musk thotë se ai nuk është i shqetësuar në rast se mbetet jashtë konkurrencës.

“Nëse dikush prodhon makina më të mira se ne, dhe më pas shesin më shumë se ne, mendoj se është krejtësisht mirë”, thotë ai.

“Qëllimi ynë me Teslën ka qenë gjithmonë që ne do të shërbenim si shembull për industrinë e makinave dhe shpresojmë që ata të prodhojnë gjithashtu makina elektrike, në mënyrë që ne të mund të përshpejtojmë kalimin drejt teknologjisë së qëndrueshme”.

Nëna e Musk ishte një modele dhe babai i tij ishte një përbindësh. I lindur në Pretoria në vitin 1971, Elon ishte i prirur ndaj heshtjeve të gjata dhe leximit të shpejtë të enciklopedisë. Kur ishte 12 vjeç, ai shkroi kodin për një videolojë të quajtur Blastar, të cilën ia shiti një reviste kompjuterike për 500 dollarë.

“Ai ishte gjithmonë ndryshe. Ai ishte djali im i vogël gjenial”, thotë nëna e tij, Maye Musk, për TIME.

“Që kur ishte 3 vjeç, ne e quanim atë – Djalë gjenial”.

Prindërit e tij u divorcuan kur Musk ishte 9 vjeç. Pas divorcit, Elon dhe vëllai Kimbal shkuan të jetonin me babanë e tyre. Errol Musk ishte një inxhinier dhe sipërmarrës i shkëlqyer; ai ishte gjithashtu, sipas Elon-it, një burrë “i keq” që e mundonte psikologjikisht djalin në mënyra që Musk e konsideron ende të dhimbshme për t’u diskutuar. Errol Musk i tha Rolling Stone se një herë qëlloi dhe vrau tre grabitës të armatosur që hynë në shtëpinë e tij. Në vitin 2017, Errol më vonë pranoi se ai lindi një fëmijë me ish-njerkën e tij. Musk ka deklaruar të mos ketë më kontakte me babanë e tij.

Shkolla ishte po aq e keqe sa një institucion për një fëmijë me zhvillim të parakohshëm. Bandat e egra të ngacmuesve e vunë Musk-un në shënjestër pamëshirshëm, në një moment duke e rrahur aq keq saqë u hospitalizua derisa pati një rritje të shpejtë në shkollën e mesme dhe filloi të reagonte me grushte. Gjyshi i nënës së Musk ishte zhvendosur nga Kanadaja në Afrikën e Jugut në vitin 1950, duke arritur atje gjatë viteve të para të aparteidit. Kur Musk ishte 17 vjeç, ai bëri udhëtimin në anën e kundërt, pjesërisht për të shmangur draftin ushtarak të regjimit. Ai u nis për në Kanada, duke u regjistruar në Universitetin e Mbretëreshës në Ontario.

Musk më vonë u transferua në Universitetin e Pensilvanisë, nga i cili u diplomua me një drejtim të dyfishtë në fizikë dhe ekonomi. I pranuar në programin për doktoraturë në Universitetin Stanford, ai u transferua në Kaliforni, por u largua pas dy ditësh. Në vend të kësaj, Elon dhe Kimbal vendosën të futen në lulëzimin e sapolindur të internetit. Ata morën me qira një zyrë të vogël në Palo Alto, flinin në dysheme, bënin dush në YMCA, piratuan një linjë interneti nga një fqinj dhe jetuan në Jack in the Box. Ndërkohë që Kimbal bënte përpjekje të mëdha për biznesin, Elon shkruante kode pa pushim.

Kompania e tyre e parë, Zip2, ishte shërbimi i parë i i navigimit me harta në internet, duke përdorur të dhënat GPS për të ndihmuar konsumatorët të gjenin biznese në lagjen e tyre – një pararendës i MapQuest. Në vitin 1999, Compaq bleu këtë kompani dhe Musk fitoi 22 milionë dollarë për pjesën e tij. Për aktin e tij të radhës, Musk vendosi ta riimagjinojë sistemin bankar global. Kompania e tij, X.com, përfundimisht u bë pjesë e PayPal, e cila u ble nga eBay në vitin 2002. Musk u largua me rreth 180 milionë dollarë. Por në vend që të gëzohet për ditën e tij të pagës, Musk dukej ende i inatosur që këto kompani të hershme nuk e përmbushën kurrë potencialin e tyre siç e pa. Nëse PayPal “sapo do ta kishte ekzekutuar planin e produktit që shkrova në korrik 2000”, tha ai në një podcast vitin e kaluar, mund ta kishte nxjerrë jashtë biznesit të gjithë industrinë bankare.

Në moshën 30-vjeçare, Musk ishte jashtëzakonisht i pasur, por nuk i pëlqente t’i kalonte ditët e tij në një jaht luksoz. Pas një sulmi të rëndë të malaries i cili për pak sa nuk e mbyti atë në vitin 2001, thonë ata afër tij, ai dukej se ndjente një urgjencë për të shpenzuar më shumë nga koha e tij në Tokë. Rreth asaj kohe, ai u trondit kur zbuloi se NASA nuk kishte plane të shkonte në Mars. Zubrin, nga Shoqëria Mars, e prezantoi Musk-un me komunitetin e njerëzve seriozë të hapësirës, edhe pse ai ishte skeptik për një paradë të fundit djemsh të pasur me astrofetishe. Një inxhinier global i quajtur Jim Cantrell i huazoi Musk-ut librat e tij të raketave të kolegjit, të cilat Musk i gëlltiti, dhe ra dakord ta çonte në Rusi, ku Musk shpresonte të blinte një raketë balistike ndërkontinentale sovjetike dhe ta kthente atë në një raketë lëshuese.

“Ai nuk u duk aq i besueshëm”, kujton Cantrell. “Kush është ky sharlatan? Ky djalë është i çmendur; ai nuk do ta bëjë një raketë”.

Pas disa udhëtimesh, Musk arriti në përfundimin se rusët po përpiqeshin ta mashtronin atë – dhe se raketat e tyre nuk ishin aq shumë të mira. Ai mblodhi gjërat dhe fluturoi në shtëpi nga Moska me Cantrell dhe Mike Griffin, të cilët do të vazhdonin të shërbenin si administrator i NASA-s nën Presidentin George W. Bush dhe nënsekretar i mbrojtjes nën Presidentin Donald Trump.

“Unë dhe Griffin jemi kthyer në trajner duke pirë uiski dhe Majk thotë: “Çfarë mendon se po bën ai idiot shkencëtari atje lartë?” me zë të lartë që të gjithë ta dëgjojnë,” kujton Cantrell.

“Elon është ulur në rreshtin përpara nesh. Dhe ai kthehet dhe thotë: “Hej djema, mendoj se mund ta ndërtojmë vetë këtë raketë. Unë kam ca të dhëna për këtë”. ‘Ne fillojmë të shikojmë tabelën, si: ‘Elon, ku e gjete këtë?’ Unë ende përdor diçka të ngjashme për të modeluar një raketë sot. Sapo kishte shkuar dhe e kuptoi”.

Përafërsisht në të njëjtën kohë, Musk takoi një inxhinier të trajnuar në Stanford, të quajtur JB Straubel, i cili po përpiqej të shndërronte Porshe të vjetra në vetura elektrike. Ruajtja e energjisë ka qenë gjithmonë pengesa më e madhe – një bateri konvencionale do të duhej të ishte aq e madhe dhe e rëndë sa makina do të shpenzonte pjesën më të madhe të fuqisë së saj duke tërhequr peshën e saj përreth. Straubel besonte se përparimet e fundit në bateritë litium-jon do të mundësonin qeliza shumë më të dendura dhe më të lehta, nëse dikush do t’i jepte paratë për ta vërtetuar këtë. Shumica e investitorëve që ai takoi e hodhën poshtë idenë e tij. Musk bëri llogaritë dhe arriti në përfundimin se Straubel kishte të drejtë. Disa muaj më vonë, Musk premtoi 6.5 milionë dollarë për një startup makinash litium-jon të quajtur Tesla, duke u bërë investitori i saj më i madh dhe përfundimisht duke e marrë përsipër atë.

“Kam parë shumë shembuj njerëzish që kishin pasuri të madhe dhe ishin krejtësisht të kujdesshëm”, thotë Straubel. “Tek Eloni, unë pashë një mendim krejtësisht të kundërt”.

Musk kishte marrë vendimin tepër të rrezikshëm për ta lëruar pasurinë e tij në startup të njëkohshëm në industri me kosto të larta, afatgjata në kohë zhvillimi dhe barriera masive për qasje. Startup-i i fundit i suksesshëm në industrinë amerikane të automobilave, Chrysler, u themelua në vitin 1925.

“Unë thashë, vetëm zgjidhni një: diellore ose vetura ose raketa”, kujton Maye Musk. “Natyrisht, ai nuk dëgjoi”.

Deri në vitin 2008, shkalla e sfidimit u bë e qartë. Tesla kishte marrë depozita deri në 60,000 dollarë nga mbi 1,000 entuziastë të veturave elektrike, por ende nuk kishte dorëzuar më shumë se disa makina mostër. Një blog automobilistik po ekzekutonte një veçori të rregullt “Tesla Death Watch”. SpaceX ishte përpjekur të lëshonte tri raketa Falcon me një motor nga një atoll i largët (ishull) në Paqësor dhe të gjitha kishin shpërthyer. Më pas kriza financiare u shfaq.

“Bota u duk se u shkatërrua. GM dhe Chrysler falimentuan. Ne nuk donim që Tesla të falimentonte”, kujton Kimbal Musk.

“Më kujtohet që më thirri në muajin tetor dhe më pyeti nëse kisha para. Nuk kisha para – gjithçka ishte zhdukur, përveç rreth 1 milion dollarëve që po kurseja për t’i mbijetuar recesionit. Ia dërgova atë milion për ta investuar në Tesla. I thashë, nëse gjithçka shkon në ferr, të paktën do të jemi në ferr së bashku. Musk grumbulloi së bashku 8 milionë dollarë nga paratë e tij për të mbuluar listën e pagave për një javë.

Pastaj, më në fund, raketa e katërt bëri një lansim të suksesshëm. Dhe dy ditë para Krishtlindjeve, NASA mori vendimin tronditës për t’i dhënë SpaceX 1.6 miliardë dollarë për 12 fluturime në ISS.

“Ndonjëherë pyes veten nëse njerëzit e tjerë e kanë më të lehtë të ndërtojnë biznese sepse të gjitha bizneset tona kanë qenë vërtet të vështira”, thotë Kimbal Musk.

“Diçka në lidhje me edukimin tonë na bën vazhdimisht të dëshirojmë të jemi në avantazh”.

Musk ka qenë i njohur për t’i diskutuar emocionet e tij po aq sinqerisht dhe në mënyrë analitike siç bën kalkulimet, por ai mund të jetë jashtëzakonisht emocional në publik. “Nëse nuk jam i dashuruar, nëse nuk jam me një shoqërues afatgjatë, nuk mund të jem i lumtur”, rrëfeu ai një herë. Ai ka qarë në disa intervista dhe e ka bërë publike në Saturday Night Live se ka Asperger, një çrregullim i spektrit të autizmit. Musk e shqiptoi këtë zbulim intim në mënyrë kaq të sikletshme saqë shumë shikues e morën atë si një shaka.

Martesa e tij e parë ishte me të dashurën e tij nga kolegji, Justine Miller, një shkrimtare. “Unë jam alfa në këtë marrëdhënie”, i tha ai ndërsa të sapomartuarit vallëzonin në dasmën e tyre, sipas një eseje të vitit 2010 që ajo shkroi në Marie Claire. Tragjedia ndodhi dy vjet më vonë kur djali i tyre 10-javësh Nevada pushoi së marruri frymë në krevatin e tij. Të shqetësuar, çifti filloi trajtimet e Fertilizimit In Vitro dhe Justine solli në jetë binjakë dhe trenjakë, të gjithë djem. Siç e tha më vonë Justine, Elon e braktisi atë për t’u kujdesur për kompanitë e tij, ndërsa ajo u fut në depresion brenda një banese në Los Angeles që u bë një kafaz i praruar. Elon parashtroi kërkesën për divorc në pranverën e vitit 2008 dhe gjashtë javë më vonë e bëri publike fejesën e tij me aktoren britanike Talulah Riley. Ai dhe Riley u martuan, më pas u divorcuan, më pas u martuan përsëri, pastaj u divorcuan përsëri në vitin 2016.

Në vitin 2018, Musk filloi të takohej me muzikanten Claire Boucher, emri skenik i së cilës është Grimes. Djali i tyre, X, lindi në maj të vitit 2020. Këtë shtator, çifti njoftoi se lidhja e tyre kishte marrë fund. Grimes publikoi së fundmi një këngë të re, “Player of Games”: “Sail away to the cold expanse of space”, këndon ajo. “Even love couldn’t keep you in your place/ But can’t you love me like that?”

Musk e shpjegon ndarjen si një çështje logjistike.

“Unë dhe Grimes jemi, do të thosha, ndoshta gjysmë të ndarë”, thotë Musk për TIME në Teksas.

“Ne nuk po e shihnim njëri-tjetrin dhe aq shumë, dhe unë mendoj se kjo është deri diku një gjë afatgjatë, sepse ajo që ajo duhet të bëj është kryesisht në L.A. ose turne, dhe puna ime është kryesisht në vende të largëta si kjo”. Ai thotë se janë ende miq të mirë dhe nuk ka një të dashur të re.

“Ky vend është në thelb si një manastir teknologjie, e dini. Këtu ka disa gra, por jo shumë. Dhe është i largët”.

“Ai do të ndjehej më i lumtur me një partnere”, thotë Kimbal. “Por ai është gjithashtu një person shumë i vështirë për t’u bërë partner”. Familja dhe miqtë thonë se Musk është i ndjeshëm dhe se ofendimet/sulmet i merr si personale, veçanërisht sulmet ndaj pasurisë së tij dhe raportet e mediave që ai i sheh si të padrejta. Pasi u zotua në Twitter këtë vit se nuk do ta zotëronte më një banesë, Musk ka shitur shtatë shtëpitë e tij dhe e konsideron shtëpinë e tij kryesore një të marrë me qira pranë faqes Starbase në Boca Chica, Teksas.

X është me babin e tij sot në Teksas dhe një dado e sjell fëmijën te Musk ndërmjet aranzhimeve. Vogëlushi ka lëkurën prej porcelani të babait të tij dhe një mane me flokë bionde kashte, të rruar anash në të njëjtin stil flokësh fauxhak të adoptuar së fundmi nga Musk. Musk e çon atë në një pjesë të AstroTurf përballë restorantit të punonjësve të Starbase (“Astropub”), i cili ka një tendë të bërë nga llamba raketash. X vozit për disa minuta ndërsa Musk shikon përreth me krahët e tij të kryqëzuar. Pastaj është koha për t’u larguar, Marvin largohet me Musk ndërsa X shkon me dadon e tij.

Në një botë të së ardhmes të cilën e parashikon Musk, askush nuk ju thotë se çfarë të bëni. Robotët kryejnë të gjithë punën, dhe mallrat dhe shërbimet janë të bollshme, kështu që njerëzit punojnë vetëm nëse duan të punojnë.

“Ka, për shembull, shumëçka për të gjithë”, thotë ai. “Nuk ka nevojë domosdoshmërisht që dikush të jetë shefi juaj. Nuk dua të sugjeroj kaos, por përkundrazi që nuk do të jesh nën diktatin e askujt. Kështu që do ta keni lirinë për të bërë gjithçka që dëshironi të bëni, me kusht që kjo të mos u shkaktojë dëm të tjerëve”.

Musk ka mohuar lidhjet politike dhe ka mbajtur marrëdhënie të mira me politikanët e të dyja palëve, duke përfshirë presidentët Obama dhe Trump, megjithëse u largua nga këshilli i biznesit të këtij të fundit pas vetëm disa muajsh për vendimin për t’u tërhequr nga marrëveshjet e Parisit për klimën. Për Presidentin Joe Biden, ai thotë: “Unë nuk mendoj se po bën një punë të mrekullueshme, por nuk e di – është e vështirë të thuhet”. Ai ka një pasion të zjarrtë në disa nga zonat më të këqija të së djathtës ekstreme, por Musk pretendon se kur postoi në Twitter “Merrni pilulën e kuqe” vitin e kaluar, ai nuk e kishte idenë se “pilula e kuqe” ishte një lloj kodi i fshehtë politik i krahut të djathtë. “Unë thjesht po i referohesha The Matrix”, filmi nga i cili rrjedh kjo meme.

Ndryshe nga disa tekno-libertarianë, Musk nuk parashikon një të ardhme të zymtë të konkurrencës për burime në të cilat mbizotërojnë vetëm të talentuarit nga natyra. Por ai hedh poshtë idenë se madhësia e pasurisë së tij përbën një problem politik në vetvete, ose se ai është moralisht i detyruar të paguajë një pjesë të saj në taksa. Një hetim i fundit i ProPublica zbuloi se Musk dhe shumë të tjerë në grupin e tij tatimor nuk paguanin asnjë taksë federale individuale deri në vitin 2018, sepse ata nuk kishin të ardhura, por vetëm asete. Në tetor, demokratët e Senatit konsideruan vendosjen e një “takse miliarderësh” mbi pasurinë. Kur senatori demokrat Ron Wyden nga Oregon postoi në Twitter në mbështetje të kësaj takse, Musk reagoi me një fyerje vulgare lidhur me imazhin e Wyden në foton e tij të profilit.

Kur tema e qeverisë shfaqet në intervistën e TIME, Musk zbavitet për pak kohë duke kënduar hitin hip-hop të viteve ’90 të reperit Warren G “Regulate”.

“Ata në thelb po thonë se duan kontrollin e aseteve”, thotë ai. “Kjo në fakt nuk rezulton në të mirën e njerëzve. Ju dëshironi që ata që e menaxhojnë kapitalin të jenë kujdestarë të mirë të kapitalit. Dhe unë mendoj se qeveria nuk është në esencë një administrues i mirë i kapitalit”.

Në një intervistë, Wyden u pajtua me interpretimin e Musk për pozicionin e tij, të paktën pjesërisht: qëllimi i një takse të tillë është të marrë asetet nga duart private për përdorim publik. Qeveria, argumenton ai, është në fakt një administrues më i përgjegjshëm i burimeve se çdo individ, dhe është i autorizuar të sigurojë që e gjithë shoqëria të përfitojë nga fitimet që gjeneron një ekonomi dinamike.

“Në këtë vend, unë mendoj se ka një konsensus se ne duhet të paguajmë për prioritetet që na interesojnë vërtet dhe të gjithë duhet të paguajnë pjesën e tyre të drejtë”, thotë Wyden.

James Pethokoukis, analist ekonomik me Institutin Amerikan të Ndërmarrjeve me prirje konservatore, mendon se Musk ka një politikë koherente, pavarësisht nëse ai e artikulon atë apo jo.

“Arsyeja pse është konfuze është se nuk është në spektrin tradicional majtas-djathtas”, thotë ai. “Është një politikë progresi”. Në një kohë kur segmente të së djathtës dhe të majtës e përkrahin popullizmin proteksionist – nga armiqësia e senatorit republikan Josh Hawley ndaj tregtisë së lirë deri te rishpërndarja e Bernie Sanders – kjo e vë Musk-un në kundërshtim me të dyja.

“Është një pikëpamje që thotë se zgjidhja e problemeve të njeriut është rritja dhe progresi teknologjik dhe maksimizimi i potencialit njerëzor”, thotë Pethokoukis. “Nuk është një pikëpamje e përfaqësuar plotësisht nga asnjëra palë në këtë vend”.

Besimi i Musk në progres nuk është absolut. Ai ka qenë i hapur për përballje me atë që ai e sheh si rreziqet e inteligjencës artificiale jashtë kontrollit dhe bashkëthemeloi kompanitë e AI Neuralink dhe Open AI, për të çuar përpara këtë qëllim. Atij i duket interesante kriptomonedha dhe mund të flasë pafundësisht për konceptimin e parasë si “një sistem informacioni për shpërndarjen e burimeve”. Por ai dyshon se kripto-ja do të zëvendësojë monedhën fiat dhe mohon përgjegjësinë për mënyrën se si cicërimat e tij i kanë shpënë tregjet në një gjendje të keqe.

“Tregjet lëvizin gjatë gjithë kohës”, thotë ai, “bazuar në asgjë aq sa mund të them. Pra, deklaratat që bëj, janë materialisht të ndryshme nga lëvizjet e rastësishme të aksioneve që mund të ndodhin gjithsesi? Unë nuk mendoj kështu”.

Zubrin, nga Shoqëria Mars, beson se Musk-ut mund t’i përshtateshin tri cilësi: pakujdesia e tij në punë, pamaturia e tij ose një lloj mendjemadhësie e fituar. “Udhëheqësit e mëdhenj bëhen të paaftë për të dëgjuar kritika”, thotë ai. “Pse dështoi Napoleoni në Rusi? Sepse çdo herë më parë, ai ia kishte dalë. Shumë gjeneralë francezë thoshin: ‘Pse të mos e marrim Poloninë dhe të jemi të mirë?’ Por çdo herë në të kaluarën, njerëzit që kërkuan kujdes kishin gabuar”.

Sidoqoftë, Zubrin nuk do të vinte bast kundër mikut të tij të vjetër.

“Gjeniu është një fjalë që lidhet shpesh me Musk; urtësia nuk është”, thotë ai i mërzitur. “Por ka një kuptim në të cilin Musk, për mendimin tim, është shumë i mençur, e ajo është se ai e kupton se nuk e ka atë mençuri përgjithmonë”.

https://time.com/person-of-the-year-2021-elon-musk/