Cila do të jetë përbërja e Qeverisë së re të Malit të Zi?

Pavarësisht kundërshtimit të partnerëve amerikanë dhe evropianë, forcat e ish-Frontit Demokratik (DF), pro-rus do të jenë pjesë e qeverisë së re malazeze të Millojko Spajiqit.

Sipas marrëveshjes për formimin e qeverisë, DF-ja do ta mbështesë Qeverinë e pakicës në Parlament dhe në fund të vitit të ardhshëm, përmes ristrukturimit, zyrtarisht do të bëhet pjesë e saj. Në krye të Kuvendit do të jetë gjithashtu një nga liderët e FD-së, Andrija Mandiq. Partitë e DF-së mbështesin heqjen e sanksioneve ndaj Rusisë, nuk e njohin pavarësinë e Kosovës, janë kundërshtarë të anëtarësimit të Malit të Zi në NATO, mohojnë gjenocidin në Srebrenicë…

Së fundmi, Shtetet e Bashkuara të Amerikës (SHBA) njoftuan se janë shumë të shqetësuara që koalicioni i ri qeverisës në Mal të Zi do të formohet nga parti dhe liderë që janë aktivisht kundër vlerave euroatlantike. Mesazhe të ngjashme janë dërguar edhe nga Bashkimi Evropian.

Siç njoftuan mediat, seanca e Kuvendit, në të cilën duhet të zgjidhen kryetarët e Kuvendit dhe të Qeverisë duhet të mbahet më 26 tetor.

Nga Kuvendi i thanë Radios Evropa e Lirë se ende nuk ka ardhur iniciativa zyrtare për këtë seancë.

Vazhdimi i seancës pas tre muajsh

Seanca e parë e Kuvendit u mbajt një muaj e gjysmë pas zgjedhjeve parlamentare të qershorit, në të cilat “Lëvizja Evropa tani” mori më së shumti mandate, 24 nga 81, në bazë të të cilave lideri i tyre Millojko Spajiq më 10 gusht mori mandatin për të propozuar përbërjen e Qeverisë.

Prej atëherë Kuvendi nuk është mbledhur, sepse ishte në pritje të marrëveshjes për formimin e Qeverisë.

Spajiqit iu deshën më shumë se dy muaj për të arritur marrëveshje me partitë për ndarjen e funksioneve.

Një pjesë e ministrive i merr DF-ja

Qeveria do të ketë një kryeministër, katër zëvendëskryeministra dhe 18 ministra.

Lëvizja e Spajiqit “Evropa tani”, përveç postit të kryeministrit, do të drejtojë 10 ministri, duke përfshirë atë të Punëve të Jashtme, Çështjeve Evropiane, Drejtësisë, Financave, Shëndetësisë, Energjisë, Planifikimit Urban, Transportit, Arsimit dhe Mirëqenies Sociale.

Përveç dy posteve të nënkryetarëve, demokratët do të marrin gjithashtu katër ministri – atë për Punë të Brendshme, Mbrojtje, Turizëm dhe Ekologji, Kulturë dhe Media.

Partia Popullore Socialiste Pro-Serbe do të mbajë dy ministritë e Bujqësisë dhe Pylltarisë, si dhe Sportit dhe Rinisë, që e mbulon aktualisht në Qeverinë e Dritan Abazoviqit.

Edhe partitë shqiptare do t’i mbajnë dy ministritë që drejtojnë në Qeverinë aktuale, atë të të Drejtave të Njeriut dhe të Pakicave dhe Administratës Publike. Ato do të marrin edhe postin e zëvendëskryeministrit.

Partitë pro-ruse që në fillim përbënin Frontin Demokratik, nuk do të jenë pjesë e Qeverisë. Sipas marrëveshjes që kanë nënshkruar me mandatarin dhe partitë e tjera, ata do të hyjnë në qeveri më vonë, deri në fund të vitit të ardhshëm.

Atëherë do të marrin një post të zëvendëskryeministrit dhe katër poste ministrore – Transportin, Arsimin, Turizmin dhe Planifikim Urban.

Deri në marrjen e këtyre ministrive, DF-ja do të ketë sekretarë shtetërorë në to.
Jashtë qeverisë mbeten partitë pro-malazeze, Partia Demokratike e Socialistëve të Millo Gjukanoviqit, Socialdemokratët, Partia Liberale, partitë kombëtare të boshnjakëve dhe kroatëve, si dhe Lëvizja URA e Dritan Abazoviqit.

Çfarë thotë marrëveshja?

Partitë marrin përsipër të votojnë unanimisht zgjedhjen e Qeverisë dhe kryesisë së Kuvendit, buxhetin, seancat dëgjimore në Parlament dhe shqyrtimin e projektligjit.
Ata, gjithashtu, marrin përsipër të mos mbështesin akte që mund të “minojnë kohezionin e shoqërisë ose të shkaktojnë tensione të panevojshme”.

Pjesëmarrësit u zotuan se orientimi i politikës së jashtme të Qeverisë bazohet në përkushtimin e plotë për integrimin dhe procesin e përshpejtuar të anëtarësimit në BE, anëtarësimin në NATO dhe zhvillimin e bashkëpunimit miqësor me të gjitha vendet e njohura nga Mali i Zi.

“Qeveria do të mbetet e përkushtuar për harmonizimin e plotë të politikës së saj të jashtme me politikën e jashtme dhe të sigurisë të BE-së, duke respektuar të gjitha detyrimet dhe kontratat e marra ndërkombëtarisht”, thuhet në tekstin e propozimit.

Kjo duhet të garantojë se Qeveria nuk do të marrë vendime që do të vënë në pikëpyetje pavarësinë e Kosovës, sanksionet ndaj Rusisë për shkak të pushtimit të Ukrainës dhe detyrimet ndaj NATO-s.

Në të njëjtën ditë kur u nënshkrua Marrëveshja, u publikua edhe një anketë e Qendrës për Edukim Qytetar për qëndrimet e qytetarëve.

Bazuar në rezultatet e marra, drejtoresha e “Qendrës të së drejtës civile” Daliborka Ulareviq, konkludoi se qeveria e ardhshme do të dominohet nga partitë, përkrahësit e së cilave nuk e njohin pavarësinë e Kosovës, të cilët janë në anën e Rusisë në luftën kundër Ukrainës dhe janë kundër sanksioneve kundër Moskës.

Marrëveshja nënkupton gjithashtu se palët do të avokojnë për shtetin e së drejtës, reformat zgjedhore, barazinë dhe barazinë e qytetarëve dhe drejtësinë sociale.

Një nga pikat është se ata do të respektojnë Kushtetutën dhe vendimet e gjykatave.

Në një nga reagimet e para për përbërjen e qeverisë së re, kryetari i DPS-së opozitare, Danijel Zhivkoviq, vlerësoi se ishte një qeveri antievropiane dhe antimalazeze.

Përkatësisht, në Qeveri nuk ka përfaqësues të partive pro-malazeze.

“Qëllimi i kësaj strukture aktuale qeverisëse është që Mali i Zi të mos jetë më anëtar i BE-së apo NATO-s”.

Zhivkoviq e komentoi edhe pjesëmarrjen e partive shqiptare në Qeveri, të cilat prej vitesh kanë qenë partnerë tradicionalë të DPS-së së Gjukanoviqit.

Siç tha ai, pikërisht ato forca, me të cilat partitë shqiptare do të jenë tani në Qeveri kontribuuan në eksodin e shqiptarëve në vitet ‘90.

“Por, ky është vendimi i tyre politik, me të cilin do të duhet të përballen”.

Dhe një nga liderët e partive shqiptare, Nik Gjeloshaj, tha se vendimi i tyre për t’u bashkuar me qeverinë ishte “lehtësuar nga fryma demokratike, properëndimore e mandatarit Spajiq”.

Ai vuri në dukje se ka pasur dallime me disa forca politike, por koha i zbuti ato dhe e bëri të qartë domosdoshmërinë e veprimit të përbashkët për të forcuar bashkëjetesën në Mal të Zi.

Qeveria e Millojko Spajiqit do të jetë e treta që nga shkarkimi i qeverisë tredekadëshe të DPS-së në zgjedhjet parlamentare të vitit 2020.

Dy të mëparshmet e humbën besimin në Kuvend – Qeveria e Zdravko Krivokapiqit në shkurt 2022 dhe ajo e Dritan Abazoviqit në gusht të po atij viti./REL