Imagjinimi i një Gjermanie Post-Merkel

Evropa psherëtiu mbrëmjen e së dielën si lehtësim, kur u përhap lajmi se Partia Social Demokrate e Gjermanisë kishte rënë dakord të negociojë një koalicion tjetër me Kristian-Demokratët e kancelares, Angela Merkel. Që nga zgjedhjet kombëtare me rezultate jo-bindëse të mbajtura në shtator, ishte e paqartë se sa kohë vendi me ekonominë më të madhe në Bashkimin Evropian, dhe deri tani spiranca e stabilitetit të saj politik, do të duhej të formonte një qeveri të re.

Mbajeni frymën tuaj për disa muaj të tjerë. Lehtësimi është i parakohshëm.

Çfarëdo që mund të dalë nga bisedimet midis zonjës Merkel dhe Martin Schulz, udhëheqësit të Social-Demokratëve, në javët e ardhshme, qeveria që ata do të formojnë është e destinuar të jetë më e dobëta dhe më e paqëndrueshmja që Gjermania e ka pasur në dekada. Socialdemokratët e qendrës së majtë, për dikë, janë në mes të një krize ekzistenciale, dhe fraksionet e mëdha brenda partisë do të vazhdojnë të shqetësohen se një koalicion tjetër do t’i mbajë ata larg nga kërkimi shumë i nevojshëm i shpirtit.

E dyta, dhe më e rëndësishmja, udhëheqësja e pasigurisë është vetë kancelarja. Nëse fuqia përcaktohet nga aftësia për t’i bërë të tjerët të bëjnë atë që ata nuk do të donin, ajo po bëhet gjithnjë e më e qartë nga dita kur fuqia e saj po venitet.

Disa Kristian-Demokratë janë bërë rebelë në heshtje, ndërsa të tjerë publikisht marrin një qëndrim shumë më të ashpër sesa kancelarja për çështje si migracioni. Një anëtar i lartë i kabinetit, i cili donte të mos përmendet, u ka thënë gazetarëve se gara për pasardhësin e zonjës Merkel brenda radhëve tashmë ka filluar. (Për sa kohë vazhdojnë negociatat, Kristian-Demokratët mund ta zëvendësojnë zonjën Merkel si zgjedhjen e tyre për kancelare në çdo kohë.)

Sidomos për njerëzit jashtë Gjermanisë, të cilët ishin mësuar të flisnin për zonjën Merkel si “lidere e re e botës së lirë”, kjo mund të vijë si një tronditje. Edhe gjermanët e gjejnë ndryshimin e papritur si të habitshëm. Çfarë ndodhi?

Merkel ka kohë që ka qeverisur ngadalë, në heshtje dhe në mënyrë pragmatike, atë që gjermanët e quajnë “mënyra e Merkelit”. Por këto kohë bëjnë thirrje për iniciativë. Ajo po i mban kartat e saj pranë vetes, në një kohë kur bota mirëpret udhëheqësit, të cilët, nëse tregojnë më shumë se që duhet, por gjithashtu që kuptojnë se si të komunikojnë me një publik të hapur në 24 orë. Nuk ndihmon as që vitin e kaluar dy nga fqinjët e Gjermanisë, Austria dhe Franca, zgjodhën krerë të rinj të qeverisë, më ambiciozë dhe më karizmatikë.

Qetësia stoike është mbresëlënëse kur të tjerët rreth jush kanë tendencë për panikë, siç ishte rasti gjatë krizës së euros dhe konfliktit Rusi-Ukrainë. Libri i strategjive të Merkel-it punoi mirë: dëgjimi, marrja e fakteve, nxjerrja e analizave të matura, bindja me arsye. Por metoda e saj e pritjes dhe e shikimit filloi të përkeqësohej kur qindra mijëra refugjatë dhe emigrantë filluan të vijnë në Evropë në vitin 2015, duke shkaktuar një reagim të krahut të djathtë që e rriti një parti ekstreme në Bundestag. Merkel u tërhoq nga kriza e emigracionit, por ajo kurrë nuk e mori besimin e publikut që ajo do të vepronte me vendosmëri herën tjetër.

Pastaj erdhën negociatat pas zgjedhjeve të vitit të kaluar. Disa politikanë nga Partia e Gjelbër dhe Partia Liberale Pro-Biznes, me të cilët Kristian-Demokratët u përpoqën të formojnë një qeveri, ngritën pyetjet nëse Merkel ishte e përshtatshme për peizazhin politik të Gjermanisë që ka lëvizur me shpejtësi, në të cilin e vogla, që kërkon konsensus “Volksparteien” (Partia e Popullit) është në rënie dhe aleancat jo të zakonshme midis partive si të tyret janë e ardhmja.

Gjatë bisedimeve të koalicionit, një anëtar i shquar i Partisë së Gjelbër, Robert Habeck, i referohet një libri të ri: “Ka pasur një mungesë të mahnitshme të autoritetit.” Në vend që të trajtoheshin konfliktet, zonja Merkel lejoi negociatorët të binin në gjumë në vetëkënaqësi. “Në bisedimet vendimtare”, tha ai, “asgjë nuk u vendos.”

Ndoshta nuk ka të bëjë me të, ndoshta 12 vjet si kancelare është tepër periudhë e gjatë për të mos u bërë e vetëkënaqur, pavarësisht se kush je. Komenti i parë i Merkel pas ditës së zgjedhjeve, kur partia e saj doli e para, por gjithashtu pësoi rënien më të madhe të votave ndonjëherë, ishte se ajo nuk ishte “e zhgënjyer” dhe se ajo nuk mund të shihte se çfarë duhej të ndryshonte tani.

Nuk është çudi që publiku nuk është më i sigurt nëse zonja Merkel e di ende dallimin midis qetësisë dhe lodhjes. Nëse një evropian, në fund të fundit, ka arsye të jetë i lodhur, ajo është Merkel.

Ajo sigurisht ka qenë konfuze në dy gjëra për shumë kohë: qetësia dhe heshtja. Ndërsa dikush mund të mendoj se është mençuri që një udhëheqës i qeverisë të qëndrojë larg nga ngutshmëria e Twitter-it, të flasë rrallë për publikun është ekstremi tjetër. Me përjashtim të paraqitjeve televizive të detyruara gjatë fushatave zgjedhore, zonja Merkel flet aq pak për gjermanët sa duket se nuk ka asgjë për të thënë, ose nuk sheh ndonjë arsye për të shpjeguar veten ose nuk e sheh të nevojshme për të bindur askënd për aftësitë e saj.

E gjithë kjo shkrihet në përshtypjen se ajo e ndjen veten se e mishëron vendin, ngjashëm me një monark që e bën rrallë një shenjë autoriteti. Ajo transmeton një shenjë arrogance për t’u treguar gjermanëve, gjatë krizës së migracionit se, “ne do ta menaxhojmë këtë”, dhe pastaj të kthehet përsëri në heshtje në vend që të shpjegoj saktësisht se si do të menaxhohet “kjo”.

Se zonja nuk është për të folur është një zhgënjim i veçantë për gazetarët dhe politikanët që kanë komunikuar me të në prapaskenë, ku ajo është e hapur dhe simpatike. Sikur zonja Merkel të shfaqte më shumë talent, ajo mund t’ja kishte kursyer Gjermanisë një pjesë të mirë të rritjes së populizmit të krahut të djathtë.

Në kohë si këto, thjesht nuk mjafton që kancelari të jetë shërbëtori i parë civil në vend, veçanërisht jo kur elektorati bën thirrje për veprim. Kjo është ajo që ofrohet nga presidenti i Francës, Emmanuel Macron dhe kancelari i Austrisë, Sebastian Kurz. Cilado që mendon për qëllimet e tyre (dhe në rastin e zotit Kurz, të partnerit të tij të krahut të djathtë të koalicionit), të dyja arrijnë të shprehin ambicie. Gjatë një takimi të kohëve të fundit në Berlin, zoti Kurz dha më shumë ide të qarta mbi migrimin sesa Merkel në 24 muajt e fundit. Ju mund të merrni parasysh politikat e tij, të cilat janë më kufizuese sesa shumë gjermanë dëshirojnë, por të paktën ato janë të qarta.

Merkel ka humbur mesazhin e saj për shumë çështje. Nuk ka arsye për të besuar se kjo do të ndryshoj në një koalicion të lëkundur me social-demokratët, përveç nëse kancelarja planifikon ndonjë surprizë. Në fund të fundit, ajo ka treguar se ky është rrotullimi i saj i fundit në karuselin e Berlinit. Dhe askush nuk e di se si do të sillet, do të lirohet nga presioni për të fituar, ose do të humbë zgjedhje të tjera. Zonja nuk ishte për të folur. Por ndoshta, tani, për kthimin?/NYT

Jochen Bittner është redaktor politik për gazetën javore Die Zeit dhe një kontribues në rubrikën e mendimeve në The New York Times.