Marrëdhëniet izraelito-palestineze mund të tensionohen përsëri
Ekziston një shqetësim se një përshkallëzim i tretë mund të shpërthejë dhe se tensionet e përtërira do të përshkallëzohen në dhunë në shkallë të gjerë. Shtetet e Bashkuara kanë interes ta mbrojnë sigurinë e aleatit të tyre afatgjatë, Izraelit dhe të arrijnë një marrëveshje të qëndrueshme midis Izraelit dhe territoreve palestineze, marrëveshje kjo që do ta përmirësonte sigurinë rajonale.
Zhvillimet e fundit
Në tetor të vitit 2020, një gjykatë izraelite vendosi që disa familje palestineze që jetonin në Sheikh Jarrah – një lagje në Jerusalemin Lindor – duhet të dëbohen deri në maj të vitit 2021 dhe toka e tyre duhej dorëzuar familjeve hebreje. Në shkurt 2021, disa familje palestineze nga Sheikh Jarrah paraqitën një apel ndaj vendimit të gjykatës dhe nxitën protesta rreth seancave të apelit, betejës ligjore në vazhdim rreth pronësisë së pronave dhe duke kërkuar fundin e zhvendosjes me forcë të palestinezëve nga shtëpitë e tyre në Jerusalem.
Në fund të prillit 2021, palestinezët filluan të demonstrojnë në rrugët e Jeruzalemit për shkak të dëbimeve në pritje dhe banorët e Sheikh Jarrah-së bashku me aktivistët e tjerë- filluan të organizojnë protesta gjatë natës. Në fillim të majit, pasi një gjykatë vendosi në favor të dëbimeve, protestat u zgjeruan me policinë izraelite që vendosi forcë kundër demonstruesve. Më 7 maj, pas disa javësh të demonstratave të përditshme dhe rritjes së tensioneve midis protestuesve, kolonëve izraelitë dhe policisë gjatë muajit të Ramazanit, dhuna shpërtheu në kompleksin e xhamisë al-Aksa në Jerusalem. Në shenjë reagimi, policia izraelite përdori shok granata, plumba gome dhe topa uji në një përleshje me protestuesit duke lënë të plagosur qindra palestinezë.
Pas përleshjeve në Qytetin e Vjetër të Jerusalemit, tensionet u rritën në të gjithë Jerusalemin Lindor, të shtuara nga festimi i Ditës së Jeruzalemit. Më 10 maj, pas disa ditësh të njëpasnjëshme dhune në të gjithë Jerusalemin dhe përdorimit të forcës vdekjeprurëse dhe jovdekjeprurëse nga policia izraelite, Hamasi, grupi militant i cili qeveris Gazën dhe grupe të tjera militante palestineze lëshuan qindra raketa në territorin izraelit. Izraeli u përgjigj me sulme ajrore dhe më vonë bombardime artilerie kundër objektivave në Gaza, përfshirë nisjen e disa sulmeve ajrore duke i lënë të vranë më shumë se njëzet palestinezë. Ndërkohë që pretendonte se në shënjestër kishte Hamasin, militantët e tjerë dhe infrastrukturën e tyre – duke përfshirë tunele dhe raketahedhës – Izraeli e zgjeroi fushatën e tij ajrore dhe goditi objektiva duke përfshirë ndërtesat e banimit, selitë e mediave dhe objektet e refugjatëve dhe të kujdesit shëndetësor.
Më 21 maj 2021, Izraeli dhe Hamasi u pajtuan për një armëpushim, të ndërmjetësuar nga Egjipti, me të dyja palët që pretendonin fitoren dhe asnjë shkelje të raportuar. Më shumë se dyqind e pesëdhjetë palestinezë u vranë dhe afro dy mijë të tjerë u plagosën, dhe të paktën trembëdhjetë izraelitë u vranë gjatë njëmbëdhjetë ditëve të luftimeve. Autoritetet në Gaza vlerësojnë se janë shkaktuar dhjetëra milionë dollarë dëme, dhe Kombet e Bashkuara vlerësojnë se më shumë se 72,000 palestinezë u zhvendosën nga luftimet.
Qeveria e ekstremit më të djathtë dhe fetare në historinë e Izraelit u inaugurua në fund të dhjetorit 2022. Qeveria e koalicionit udhëhiqet nga Benjamin ‘Bibi’ Netanyahu dhe partia e tij Likud dhe përbëhet nga dy parti ultra-ortodokse dhe tri parti të ekstremit të djathtë, duke përfshirë fenë Partia sioniste, një fraksion ultranacionalist i lidhur me lëvizjen e kolonëve të Bregut Perëndimor. Për ta arritur një shumicë qeverisëse, Netanyahu bëri një sërë lëshimesh për partnerët e tij të ekstremit të djathtë. Kundërshtarët e kanë kritikuar prioritizimin e deklaruar të qeverisë për zgjerimin dhe zhvillimin e vendbanimeve izraelite në Bregun e pushtuar Perëndimor, gjë që do t’i gërryente ndjeshëm perspektivat për një zgjidhje me dy shtete. Netanyahu e emëroi Itamar Ben-Gvir, udhëheqësin e partisë Fuqia Hebraike, i cili u dënua për nxitje raciste kundër arabëve, si ministër të sigurisë kombëtare dhe Bezalel Smotrich, udhëheqësin e fraksionit të Zionizmit Fetar, në një post ministror që e mbikëqyr politikën e vendbanimeve në Bregun Perëndimor. Manifestet e koalicionit kanë miratuar gjithashtu diskriminimin ndaj personave LGBTQ+ mbi baza fetare dhe kanë propozuar një rishikim të gjyqësorit që do t’a reduktonte pavarësinë e tij.
Qeveria e re ka ardhur në pushtet në një moment të tensionuar, pasi viti 2022 shënoi vdekjet më të shumta të lidhura me konfliktin si për izraelitët ashtu edhe për palestinezët që nga viti 2015, sipas të dërguarit të OKB-së për Lindjen e Mesme. Nëse miratohen, politikat e qeverisë së ekstremit të djathtë mund t’i pengojnë rëndë marrëdhëniet me palestinezët, ta minojnë demokracinë liberale të Izraelit dhe t’i sfidojnë lidhjet e Izraelit me fqinjët e tij arabë, Shtetet e Bashkuara dhe Evropën./Council of Foreign Relations
Përgatiti: Nuhi Shala
