Forbes: Një shembull se si profesionistët e rinj të Kosovës mund ta transformojnë industrinë e teknologjisë
Kosova ka kohë që njihet për mikpritjen e saj, frymën properëndimore dhe jetën e bujshme të natës. Megjithatë, një gjë që zakonisht harrohet është shkalla e progresit që e ka bërë në 20 vitet e fundit dhe sasia e talentit, veçanërisht në teknologji, që ajo e prodhon.
Shatërvani i Rinisë së Kosovës
Kosova jo vetëm që është vendi më i ri në Evropë, pasi ka shpallur pavarësinë e saj në shkurt të vitit 2008, por është gjithashtu një vend i dominuar tërësisht nga të rinjtë e saj. Me një moshë mesatare prej 26 vjeç, ajo ka popullsinë më të re nga të gjitha vendet evropiane, me një mesatare prej rreth 40 vjeç.
Të jesh një vend rinor sigurisht që i ka përfitimet e veta. Në epokën dixhitale, një popullsi të re të jep një avantazh të konsiderueshëm; ndërkohë që fuqia punëtore e vendeve tuaja konkurrente plaket dhe ngadalësohet, popullsia është në vitet e saj më të mira të punës.
Megjithatë, deri vonë, të jesh i ri në Kosovë nënkuptonte të mbeteshe i bllokuar mes një fluksi ekonomik dhe politik dhe, në të njëjtën kohë, të ndiheshe i izoluar pas një muri vizash. Kjo gjendje e pasigurisë krijoi urgjencë për popullin e Kosovës për të krijuar vende të reja pune cilësore që e sigurojnë shfrytëzimin e mirë të talenteve të të rinjve.
Talent Multidimensional
Natyrisht, këto janë vështirësi që çdo vend në zhvillim duhet të mësohet t’i përballojë sipas mënyrës së vet. Për Kosovën, rinia e saj po dëshmohet se është zgjidhja. Vështirësitë me të cilat ballafaqohen të rinjtë kosovarë duket se po krijojnë një gjeneratë të ndërmarrësve që u është dashur ta ndërtojnë një vend të ri nga themelet. Këto vështirësi kanë rezultuar në një vendosmëri të pakrahasueshme për ta promovuar vlerën e tyre në një shkallë globale.
Kjo ka të ngjarë të jetë një nga arsyet pse Kosova, me një popullsi prej 1.8 milionë banorësh, gjeneron një numër të madh të talenteve të klasit botëror (përfshirë medalistët e artë olimpikë si Majlinda Kelmendi dhe të famshmit si Dua Lipa dhe Rita Ora). Kam vërejtur gjithashtu se edukimi i Teknologjisë Informative (TI-së) në Kosovë fillon që në moshë të re, me fëmijë deri në shtatë vjeç që marrin pjesë në kampe për robotikë, kodim dhe Inteligjencë Artificiale (IA), duke u dhënë atyre një fillim të mirë të karrierës së tyre në TI.
Gjendja e Sektorit Kosovar të TIK-ut
Interneti nuk ka kufij; nuk keni nevojë për vizë për t’u qasur në të, dhe mjafton vetëm një kompjuter dhe disa njohuri lehtësisht të arritshme mund t’ju gjejnë një punë. Kjo është ndoshta një nga arsyet pse Kosova ka shkallën më të lartë të përdoruesve të internetit në rajon, me 93% të popullsisë që kanë qasje në internet. Kjo ka bërë të mundur që sektori i TIK-ut të shënojë një progres kaq të madh. Sipas PwC, numri i përgjithshëm i kompanive të regjistruara në sektorin e TIK-ut në Kosovë është 982. Vetëm në vitin 2019 janë regjistruar 621 kompani të reja.
Dhe raporti i PwC thekson se sektori i TIK-ut në Kosovë ka dy përparësi të rëndësishme: qasjen në inkubatorë dhe përshpejtues dhe disponueshmërinë e hapësirës së punës të përballueshme. Ekosistemi ekzistues i TIK-ut në Kosovë është i gjerë, me laboratorë të shumtë, qendra inovative dhe hapësira pune (ICK, ITP, etj.) që u ofrojnë startup-eve mentorim, financim, inkubacion, trajnim dhe hapësira bashkëpunimi. Ky është një inkurajim i jashtëzakonshëm për startup-et, sepse u jep atyre një fillim, duke u mundësuar atyre të fokusohen në projektin e tyre dhe të mos shqetësohen për çështjet teknike.
Ajo që është vërtet e jashtëzakonshme në lidhje me këto startup-a është se ato ndonjëherë udhëhiqen nga sipërmarrës më të rinj se 20 vjeç, të cilët vijnë me një ide dhe angazhohen për të. Ata kanë një gatishmëri për të ndërmarrë rreziqe sipërmarrëse për t’i zgjidhur problemet dhe një aftësi të veçantë jo vetëm për të inovuar, por edhe për të përfituar nga risitë e të tjerëve.
Mësime nga Industria Teknologjike e Kosovës
Për sa kohë që ka njerëz me kreativitet, do të ketë gjithmonë risi. I takon çdo vendi dhe bizneseve të tij që ta pajisin rininë e tij me mjetet dhe burimet e duhura për t’i shndërruar idetë e tyre në realitet. Nëse po përpiqeni ta nxisni inovacionin, duhet marrë parasysh ofrimin e qasjes më të madhe në mjetet e duhura, fondet dhe grantet për qendrat e inovacionit, në mënyrë që t’i shtyni idetë përpara dhe t’i fuqizoni novatorët e rinj. Një ekosistem mbështetës është një domosdoshmëri për një industri të suksesshme TIK. Kosova është një shembull i shkëlqyer për këtë, pasi këto fonde dhe qendra inovative mund ta marrin pjesën më të madhe të kredisë për sektorin e lulëzuar të TIK-ut në Kosovë.
Mendoj se mund të mësosh shumë nga të rinjtë e përkushtuar në vende si Kosova, Estonia apo Izraeli dhe vullneti i tyre për t’i tejkaluar pengesat dhe për të krijuar një të ardhme më të mirë për vendet e tyre. Me vendosmërinë e tyre, ata e dëshmojnë se të vish nga një vend i vogël nuk nënkupton domosdoshmërisht të kesh një disavantazh. Në përvojën time, të jetuarit në afërsi të njëri-tjetrit stimulon bashkëpunimin dhe konkurrencën, dhe të dyja bashkë mund ta prodhojnë një popullatë novatorësh dhe të suksesshëm.
Fatos Ameti është Shef Ekzekutiv në Sonnecto, një kompani e udhëhequr nga teknologjia e specializuar në zgjidhjet e klientëve dhe softuerëve. /Forbes.com
