Miliarderi që donte të vdiste i varfër... tani zyrtarisht është i varfër

U deshën dekada, por Chuck Feeney, ish-themeluesi miliarder i gjigantit të tregtisë me pakicë në aeroport “Duty Free Shoppers” më në fund i ka dhënë të gjitha paratë e tij për bamirësi. Atij nuk i ka mbetur asgjë dhe për këtë nuk mund të ishte më i lumtur, raporton revista Forbes.

Charles “Chuck” Feeney, 89 vjeçar, i cili themeloi “Duty Free Shoppers” me Robert Miller në vitin 1960, bëri miliarda ndërsa jetonte një jetë me kursim të ngjashëm me murgjit. Si një filantrop, ai ishte pionier i idesë “jep para derisa je gjallë – shpenzo pjesën më të madhe të pasurisë tënde në bamirësi, në vend që të financosh një fondacion pas vdekjes. Meqenëse pasurinë nuk mund ta merrni me vete – pse të mos i jepni të gjitha, keni kontroll se ku shkon dhe i shikoni rezultatet me sytë tuaj?”

“Kemi mësuar shumë. Do t’i bënim disa gjëra ndryshe, por jam shumë i kënaqur. Ndihem shumë mirë që e plotësova këtë dëshirë dhe po e shoh me sytë e mi”, tha Feeney për Forbes. “Falënderimet e mia shkojnë për të gjithë ata që na u bashkuan në këtë udhëtim. Dhe për ata që pyesin për dhurimin e parave derisa je gjallë, provojeni do t’ju pëlqejnë”

Gjatë katër dekadave të fundit, Feeney ka dhuruar më shumë se 8 miliardë dollarë për bamirësi, universitete dhe fondacione në të gjithë botën përmes fondacionit të tij, Filantropitë e Atlantikut. Kur e takova për herë të parë në vitin 2012, ai vlerësoi se kishte lënë rreth 2 milionë dollarë për pensionin e tij dhe të gruas. Me fjalë të tjera, ai ka dhënë 375,000% më shumë para sesa vlera aktuale neto e pasurisë së tij. Dhe ai e dha atë në mënyrë anonime. Ndërsa shumë filantropë të pasur rekrutojnë një ushtri publicistësh për të trumbetuar donacionet e tyre, Feeney bëri shumë përpjekje për t’i mbajtur të fshehta donacionet e tij. Për shkak të fushatës së tij klandestine, Forbes e quajti atë James Bond të Filantropisë.

Por Feeney ka ardhur nga i ftohti. Njeriu që bëri pasuri duke shitur mallra luksoze tek turistët, dhe më vonë nisi centralin elektrik me kapital privat General Atlantic, jeton në një apartament në San Francisko që ka ashpërsinë e një dhome të studentëve të vitit të parë. Kur e vizitova disa vjet më parë, fotot e miqve dhe të familjes vareshin në muret mbi një tryezë të thjeshtë prej druri. Në tryezë ishte ulur një pllakë e vogël ku shkruhej: “Urime Chuck Feeney për 8 miliardë dollarë donacione filantropike”.

Ky është Feeney – profili i nënvlerësuar, ndikimi i madh. Nuk është më një sekret, bamirësia e tij ekstreme dhe donacionet e mëdha kanë kaluar sipërmarrësit dhe filantropët më me ndikim. Bujaria e tij dhe investimet e çoroditura ndikuan te Bill Gates dhe Warren Buffett kur në vitin 2010  filloi një fushatë agresive për të bindur më të pasurit e botës për të dhënë të paktën gjysmën e pasurive të tyre para vdekjes. “Chuck ishte një gur themeli për sa i përket frymëzimit për “Giving Pledge” [Betimin e Dhënies]”, thotë Warren Buffett. “Ai është një model për të gjithë ne. Do të më duhen 12 vjet pas vdekjes sime për të bërë atë që ai po bën gjatë jetës së tij.”

Feeney dha para për të zgjidhur problemet e mëdha – qoftë sjellja e paqes në Irlandën e Veriut, modernizimi i sistemit të kujdesit shëndetësor të Vietnamit, apo shpenzimi i 350 milionë dollarëve për ta kthyer Ishullin Roosevelt të neglizhuar prej kohësh në New York në një qendër teknologjie. Ai nuk priti të jepte donacione pas vdekjes ose të krijojë një fond të trashëguar që çdo vit hedh qindarka prej 10 dollarë në një problem. Ai ndiqte kauza ku mund të kishte një ndikim dramatik dhe jepte gjithçka.

Në vitin 2019, unë punova me Filantropitë e Atlantikut në një raport të titulluar “Zero Is the Hero”, i cili përmblodhi dekadat e donacioneve të Feeney-t. Ndërsa përmban qindra numra, statistika dhe të dhëna, Feeney përmblodhi misionin e tij në disa fjali. “Unë shoh pak arsye për të vonuar dhurimin e pasurisë kur kaq shumë të mira mund të arrihen përmes mbështetjes së kauzave të vlefshme. Përveç kësaj, është shumë më argëtuese të japësh derisa je gjallë sesa të japësh pasi ke vdekur. ”

Më 14 shtator të këtij viti Feeney përfundoi misionin e tij katër dekadash dhe nënshkroi dokumentet për mbylljen e Filantropitë e Atlantikut. Ceremonia, dhe cila u transmetua në platformën Zoom me bordin e Filantropive të Atlantikut, duke përfshirë video-mesazhe nga Bill Gates dhe ish-guvernatori i Kalifornisë, Jerry Brown. Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve në Shtetet e Bashkuara. Nancy Pelosi dërgoi një letër zyrtare nga Kongresi Amerikan duke falënderuar Feeney për veprën e tij.

Në kulmin e saj, Filantropitë e Atlantikut kishin 300 punonjës plus dhe dhjetë zyra të tjera nëpër botë të shpërndara në shtatë zona kohore. Specifikimi i datës së mbylljes ishte caktuar më parë si pjesë e planit të tij afatgjatë për të bërë donacione me rrezik të lartë, donacione me ndikim të madh duke caktuar një afat të fundit për të dhuruar të gjitha paratë e tij dhe për ta mbyllur atë.

Ai i dha kohë Filantropive të Atlantikut për të dokumentuar historinë e saj, për të reflektuar mbi fitimet dhe humbjet dhe për të krijuar një strategji për institucionet e tjera që duhet të ndjekin. Siç më tha Feeney në vitin 2019: “Dhurimi jonë bazohet në mundësi, jo në një plan për të qëndruar në biznes për një kohë gjatë”.

Ku shkuan 8 miliardë dollarë? Feeney dha 3.7 miliardë dollarë për arsimin, duke përfshirë gati 1 miliard dollarë për shkollën, Cornell. Më shumë se 870 milionë dollarë shkuan për të drejtat e njeriut dhe ndryshimet shoqërore, 62 milionë dollarë për heqjen e dënimit me vdekje në ShBA dhe 76 milionë dollarë për fushatat bazë që mbështesin Obamacare. Ai dha më shumë se 700 milionë dollarë dhurata për shëndetësinë duke filluar me një grant prej 270 milionë dollarë për të përmirësuar kujdesin shëndetësor publik në Vietnam dhe 176 milionë dollarë për Institutin Global të Shëndetit të Trurit në Universitetin e Kalifornisë, San Francisco.

Një nga donacionet e fundit të Feeney-t, 350 milionë dollarë për Cornell për të ndërtuar një kampus teknologjik në ishullin Roosevelt në New York, është një shembull klasik i filozofisë së tij të dhurimit. Ndërsa ishte jashtëzakonisht kursimtar në jetën e tij, Feeney ishte i gatshëm të shpenzonte shumë kur vlera dhe ndikimi i mundshëm e tejkalonin rrezikun.