“Buka më e vjetër në botë”, 8600 vjeçare, u zbulua në Turqi

Arkeologët në Turqi kanë zbuluar atë që besohet të jetë buka më e vjetër e njohur në botë, që daton 8600 vjet më parë, shkruan CNN.

Zbulimi i jashtëzakonshëm u gjet në lokacionin arkeologjik Çatalhöyük, i vendosur në provincën jugore turke të Konias. Mes rrënojave të shtëpive me tulla në një zonë të njohur si “Mekan 66”, studiuesit gjetën mbetjet e një strukture furre të shkatërruar kryesisht. Kjo furrë, e rrethuar nga mbetjet e grurit, elbit, farave të bizeles dhe një mbetje të veçantë sfungjerore në madhësinë e një palme, ka tërhequr vëmendjen e komunitetit arkeologjik.

Analizat e kryera nga ekspertët e Qendrës së Kërkimit dhe Aplikimit të Shkencës dhe Teknologjisë në Universitetin Necmettin Erbakan të Turqisë (BİTAM) zbuluan se mbetjet organike të gjetura pranë furrës ishin me të vërtetë bukë e lashtë, e paprekur nga zjarri dhe e lënë të fermentohej gjatë mijëvjeçarëve.

Sipas arkeologut Ali Umut Türkcan, udhëheqësi i Delegacionit të Gërmimeve dhe profesor i asociuar në Universitetin Anadolu, buka është një testament i praktikave të lashta të kuzhinës. Me një përshtypje të veçantë gishti në qendër, që tregon përgatitjen, mbijetesa e bukës me niseshtenë e saj të paprekur është e paprecedentë.

Ekzaminimi i mëtejshëm duke përdorur mikroskop elektronik skanues zbuloi hapësira ajrore brenda mostrës, duke e konfirmuar praninë e kokrrave të niseshtës dhe duke larguar çdo dyshim për origjinën e tij. 

Biologu Salih Kavak, pedagog në Universitetin e Gaziantepit, e vë theksin tek zbulimi i kimikateve me bazë bimore dhe treguesve të fermentimit, duke sugjeruar një proces të sofistikuar të prodhimit të bukës që përfshin një përzierje mielli dhe uji.

Ruajtja e furrës dhe vetë bukës u lehtësua nga një shtresë e hollë balte që mbulonte strukturën, siç shpjegoi Türkcan. Ky zbulim i jashtëzakonshëm i shtohet sixhadesë së pasur të zbulimeve në Çatalhöyük, një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s i njohur për njohuritë e tij në jetën bujqësore të banuar në fillim gjatë periudhës së neolitit.

Venbanim me rreth 8,000 banorë midis viteve 10,000 para Krishtit dhe 2000 pes, Çatalhöyük ofron një paraqitje të shkurtër në një nga vendbanimet më të hershme urbane të njerëzimit. Mbetjet e tij të ruajtura mirë kanë ofruar njohuri të paçmueshme në strukturat e lashta shoqërore dhe praktikat kulturore, duke e bërë atë një pikë qendrore për kërkimet arkeologjike.

Për Türkcan dhe ekipin e tij, zbulimi i bukës më të vjetër në botë në Çatalhöyük i shton një shtresë tjetër rëndësie historisë tashmë të jashtëzakonshme të Turqisë. Me çdo zbulim të ri, historia e qytetërimit të hershëm njerëzor vazhdon të shpaloset, duke pikturuar një pamje të gjallë të së kaluarës së përbashkët./CNN

Përgatiti: Nuhi Shala