Problemet e Zemrës Rrezikojnë Goditjen në Tru
Infarkti i trurit (goditja apo sulmi në tru) renditet në vendin e katërt të shkaqeve të vdekshmërisë. Paraqet njërën prej sëmundjeve që krijon barrë të rëndë personale, sociale dhe ekonomike. Rëndësi të veçantën në parandalimin e tij ka trajtimi i sëmundjeve të zemrës.
Bllokimi i ndonjërës prej arterieve që e furnizojnë me gjak trurin dhe pamundësia e asaj pjese të trurit për t’u furnizuar me oksigjen krijon mundësinë për zhvillimin e infarktit dhe humbjen e funksionit të asaj pjese të trurit. Kjo ndodh zakonisht në mënyrë të papritur, pra akute dhe manifestohet me një sërë simptomash, varësisht nga pjesa e prekur e trurit. Ndër simptomat më të shpeshta janë shkallë të ndryshme të humbjes së vetëdijes, çrregullimet e të parit dhe të të folurit, paralizat e njëanshme trupore, çrregullimet e drejtpeshimit dhe të ecjes.
Përveç faktorëve të zakonshëm dhe të mirënjohur që e shtojnë rrezikun për bllokimin e arterieve, siç janë hipertensioni, diabeti, yndyrat e larta në gjak, duhani apo alkooli, me rëndësi është edhe ekzaminimi i zemrës. Janë disa çrregullime të zemrës të cilat mund të shkaktojnë rrezik për krijimin e copëzave të vogla të gjakut (që në gjuhën mjekësore quhen trombe) që mund të kalojnë në qarkullimin e gjakut nga zemra (duke krijuar emboluse) dhe të bllokojnë ndër të tjera edhe ndonjë arterie të trurit.
Duhet t’u kushtojmë rëndësi dy gjendjeve të veçanta në zemër. Gjendja e parë është çrregullimi i ritmit të zemrës (aritmisë), përkatësisht prania e një lloji të veçantë të aritmisë i cili quhet fibrilacion atrial. Fibrilacioni atrial detektohet në një EKG. Mirëpo, në rastet kur në EKG nuk kemi çrregullim të ritmit, medoemos duhet të bëhet përcjellja e ritmit të zemrës për së paku 24 orë përmes aparatit të veçantë i cili quhet holter. Në këtë mënyrë, do ta shtojmë mundësinë e detektimit të aritmisë, qoftë nëse ajo shfaqet edhe për disa sekonda. Në këtë gjendje, zemra rreh në mënyrë të çrregullt, kjo e rrit mundësinë që një pjesë e gjakut të ndalet në hapësirat e zemrës, kjo ndalje shton rrezikun për mpiksjen e gjakut dhe copëzat e kësaj mpiksjeje në çdo pompim të zemrës mund të kalojnë në qarkullim duke shkuar madje deri në tru dhe bllokuar eventualisht ndonjë arterie të tij.
Gjendja e dytë që e shton rrezikun për krijimin e trombëve dhe kësisoj hap rrugë për infarktin e mundshëm në tru është mostkurrja e ndonjë pjese të murit të barkushes së majtë të zemrës. Ekokardiografia e realizuar nga kardiologu na ndihmon që ta detektojmë praninë eventuale të pjesëve të zemrës që nuk tkurren (segmente akinetike) dhe ndërmarrjen e masave përkatëse. Ngjashëm sikur me çrregullimin e ritmit, çdo pjesë e murit të zemrës që nuk tkurret krijon terren të përshtatshëm për ndaljen (stazën) e gjakut dhe krijimin e trombëve të rrezikshme.
Duhet të kemi parasysh se zbulimi i këtyre dy gjendjeve krijon mundësinë që me ndërmarrjen e masave përkatëse terapeutike të jemi në gjendje që ta parandalojmë një goditje të mundshme në tru. Prania e aritmisë apo e akinezisë e bën të domosdoshëm përdorimin e një grupi të barnave që njihen si “barna antikoaguluese”. Këto barna mundësojnë “shkrirjen” e trombëve në qarkullimin e gjakut duke u pamundësuar këtyre mbërritjen në ndonjë arterie të trurit dhe rrjedhimisht, bllokimin e tyre.
Deri vonë, në qarkullim ka qenë e pranishme vetëm varfarina, e cila krahas efektit të mirë mbrojtës ka edhe disa vështirësi gjatë përdorimit të saj. Ndër këto duhet numëruar kujdesin e madh që duhet kushtuar llojeve të ushqimit që konsumohen, si edhe përcjelljen e shpeshtë laboratorike të kohës së gjakderdhjes. Tanimë, edhe në kushtet tona, ekzistojnë opsione të reja terapeutike, siç janë Dabigatrani, Apiksabani dhe Rivaroksabani, të cilat nuk ndërveprojnë me ushqimin e përdorur dhe për të cilat nuk ka nevojë përcjellja laboratorike e kohës së gjakderdhjes. Mangësia qëndron në atë se janë më të kushtueshme se sa varfarina.
Duhet pasur parasysh se cilindo opsion që ta zgjedhim, efekti i tyre mbrojtës dhe profili i efekteve anësore janë të njëllojta, prandaj nuk kanë ndonjë përparësi apo mangësi në kuptimin terapeutik. Përparësia më e madhe është se me zbulimin me kohë të faktorëve të rrezikut dhe me ndërmarrjen e masave adekuate, jemi në gjendje që ta parandalojmë në masën deri në 70% një goditje trunore, e cila mund të jetë fatale për pacientin.
Blerim Myftiu
Neurolog, Spitali Amerikan
