Kina dhe historia e çuditshme e luftës me balona
Baloni ‘spiun’ i Kinës, (apo një balonë për kërkime meteorologjike ?), aktualisht po gjurmohet në të gjithë Amerikën. E ngritur mbi Ishujt Aleutian, ajo u vërejt nga avionët amerikanë mbi Montana dhe tani është nisur drejt lindjes. Pentagoni ka vendosur të mos e rrëzojë sepse nuk do që mbeturinat e saj të bien në mes të Amerikës. Kina këmbëngul se balona përdoret për kërkime meteorologjike dhe e ka ndryshuar kursin për shkak të motit të keq. Por incidenti në fjalë e ka shtyrë Sekretarin Amerikan të Shtetit Antony Blinken të shtyjë udhëtimin e tij në Kinë që ishte planifikuar për javën e ardhshme.
A është e frymëzuar balona nga perandori i Japonisë Hirohito? Duke filluar nga nëntori i vitit 1944, ushtria japoneze dërgoi bomba me balona Fu-Go (Operacioni Fu) në të gjithë Paqësorin nga vende të ndryshme përgjatë bregut lindor të ishullit kryesor të Japonisë, Honshu. Ideja ishte ndezja e zjarreve në pyje në shtetet veriore të Amerikës. Gjatë fushatës pesëmujore, rreth 9,300 bomba Fu-go u lëshuan nga të cilat rreth 385 mendohet se kanë arritur në SHBA. Këto balona bomba mbanin disa zjarrëvënës 11-lb dhe një bombë 33-lb.
Balonat ishin bërë nga Washi, letra e bukur nga shkurret e manit që Japonia e përdor ende sot, megjithëse për qëllime më artistike. Shiritat e Washi më pas u ngjitën nga vajzat e shkollave të mesme japoneze dhe balonat u sollën për montimin përfundimtar në Ryogoku Kokugikan, arena e mundjes sumo në Tokio.
Ato ishin një armë patetike e pasaktë. Balonat me bomba u gjetën larg njëra-tjetrës deri në Dakotën e Veriut dhe Haëaii. Njëra arriti deri në lindje deri në Michigan. Nuk pati raportime për zjarre në pyje, pavarësisht pretendimeve të propagandës japoneze. Por pati viktima. Elsie Mitchell, gruaja e një predikuesi, u vra së bashku me pesë fëmijë e sa të vegjël kur u përplasën me një nga bombat me balona gjatë një pikniku në Parkun Kombëtar Fremont në Oregon. Mendohet se një nga fëmijët e pati shkelmuar balonën bombë dhe të gjithë vdiqën në çast.
Megjithatë, njëra nga bombat shkaktoi dëme të konsiderueshme me një rëndësi strategjike. Për fat të jashtëzakonshëm dhe jo gjykim, një nga bombat e Hirohito-s u ul në linjat e energjisë elektrike që e furnizonin objektin Hanford Engineer ëorks të vendosur në shtetin Uashington. Ky objekt top-sekret, pjesë e Projektit Manhattan, po prodhonte plutoniumin e përdorur më vonë në Fat Man, bomba atomike e hedhur në Nagasaki në gusht të vitit 1945. Për fat të mirë për SHBA – edhe pse ndoshta jo për Japoninë – reaktorët mbetën të mbyllur vetëm për tr ditë.
Sidoqoftë, në përgjithësi, balonat e Hirohitos ishin një nga ato armët e padobishme të fantazisë që Japonia i përdori në dëshpërim për ta kthyer fatin e saj në Luftën e Paqësorit. Pse, atëherë, Pekini mund të jetë duke u kthyer në balona në përleshjen e tij të vazhdueshme me SHBA-në? Media shtetërore kineze po e ndjek nga afër fluturimin e balonës; “Nëse balonat nga vendet e tjera mund të hyjnë me të vërtetë pa probleme në kontinentin e SHBA-së, apo edhe të futen në qiell mbi shtete të caktuara, kjo vetëm dëshmon se sistemi i mbrojtjes ajrore të SHBA-së është tërësisht një dekor dhe nuk mund t’i besohet”, tha gazeta.
Çfarëdo që po ndodh, nuk është hera e parë që një balonë shihet aty: “ky lloj aktiviteti i balonave është vërejtur më parë gjatë disa viteve të fundit”, thotë një komunikatë nga Pentagoni. Predha aktuale kineze është episodi i fundit në historinë e gjatë të luftës me balona. Ato u përdorën për herë të parë si pajisje sinjalizuese ushtarake nga kancelari Zhuge Liang, një udhëheqës i famshëm i dinastisë Han në shekullin e 3-të. Ende festohet në Festivalin vjetor të Lantern të Kinës. Në Evropë, balonat e mëndafshit u përdorën në luftërat e Revolucionit Francez, megjithëse Napoleoni nuk mendoi shumë për to dhe e shpërndau brigadën e specializuar të balonave në vitin 1799.
Pesëdhjetë vjet pas kësaj, forcat austriake të Habsburgëve hodhën bomba nga balonat në Venecia gjatë Luftës së Parë Italiane për Pavarësi. Dymbëdhjetë vjet më vonë, Ushtria e Bashkimit e gjeneralit Irving McDoëell përdori një balonë për vëzhgimin e artilerisë në Betejën e Parë të Bull Run; ato u përdorën shpesh më pas nga Forcat e Bashkimit dhe të Konfederatës, duke përfshirë angazhimet në Sharpsburg dhe Fredericksburg.
Britania përdori balona për t’i mbështetur aventurat perandorake në Botswanan dhe Sudanin e ditëve të sotme; 15 vjet më vonë Ushtria Britanike i përdori ato në Luftën e Dytë Boer, veçanërisht në Rrethimin e Ladysmith në Provincën Natal.
E tillë ishte frika nga balonat saqë ato u ndaluan sipas nenit IV të Konventës së Hagës të vitit 1899, “Deklarata e predhave nga balonat”, e cila thoshte se “fuqitë kontraktuese bien dakord ta ndalojnë, për një afat prej pesë vjetësh, lëshimin e predhave dhe eksplozivëve nga balona ose me metoda të tjera të reja të një natyre të ngjashme.” Konventa bëri një ofertë në kohë për bombardime të qëndrueshme nga ajri. Studimet mbi fluturimin me njerëz tashmë po qarkullonin, megjithëse ishte katër më vonë, në vitin 1903, kur vllëzërit Wright e bënë fluturimin e tyre të parë me motor elektrik.
Pavarësisht nga përpjekjet më të mira të Hagës, përhapja e balonave, dhe më e rëndësishmja e avionëve ushtarakë, e dënoi ndalimin e bombardimeve. Më pas u bënë vetëm tentativa dëshpëruese. Çuditërisht ishte Hitleri ai që u përpoq t’i ndalonte bombardimet në një propozim për Britaninë dhe Francën në vitin 1936.
Dy vjet më vonë, në një takim në apartamentin e Hitlerit, Neville Chamberlain-it iu sugjerua se ideja e bombardimit të grave dhe fëmijëve ishte e neveritshme – edhe pse ishte Legjioni i Kondorit të Hitlerit, i komanduar nga ëolfram von Richthofen, ai që e bombardoi qytetin e lashtë bask të Guernicës mbi në emër të Gjeneralit të Frankos më 26 prill 1937 gjatë Luftës Civile Spanjolle. Më vonë, natyrisht, Britanisë së Madhe iu desh të përdorte blimps për ta mbrojtur Londrën nga raketat V2 të Hitlerit.
Në këtë episod të çuditshëm me balona, emri i Xi Jinping tani do t’i shtohet thirrjes së liderëve të poshtër që e kanë përdorur fuqinë e tyre frikësuese. Mirëpo, mos prisni bisedime për kufizimin e balonave në çdo kohë së shpejti./The Spectator
Përgatiti: Nuhi Shala
