QR CODE 25 - Çka pëshpëritën ata, në rrugën e tyre drejt të panjohurës? - Vullnet Jakupi

WHAT DID THEY WHISPER, ON THEIR WAY TO THE UNKNOWN ? – VULLNET JAKUPI
What is a miracle? 8100 homes become schools when the knowledge and the education of so many generations are at risk. That’s a miracle.

The first school that started teaching in school-houses was the “Xhevdet Doda” Gymnasium in Pristina, which started teaching on January 6, 1992. The “Xhevdet Doda” gymnasium was built at the beginning of the 20th century and served as a prison in the period between the two world wars. It housed various schools until it finally became the home of the “Xhevdet Doda” high school until 2007. Located in the heart of the city, during the 1990s, it was the only secondary school in the Albanian language that the Milosevic regime had allowed to remain on its premises. This was a propaganda maneuver by the regime claiming that the Albanians were leading normal lives.

“What did they whisper, on their way to the unknown?” is an installation that captures this quiet yet powerful rebellion. Suspended from the ceiling, it symbolizes the unyielding spirit of the youth who, despite the barriers, refused to let their thirst for knowledge be extinguished.

“Their feet never touched the ground”, yet their resolve was firmly rooted in their hearts and minds. Across Kosovo, in 8,100 school-houses, civilians opened their homes, shops, and basements to ensure education continued. These improvised classrooms became sanctuaries of learning and resilience. Civilians transformed their private spaces into public havens of knowledge, defying the regime’s attempt to stifle the future of an entire generation. These school-houses, born out of necessity and courage, are testament to the unwavering determination of a generation.

They walked through the shadows of oppression, along unknown roads, to keep the light of education alive. Their whispers were not just of despair, but of dreams and aspirations, of a future where knowledge could be freely sought and shared. This story, preserved in the delicate yet defiant nature of the installation, is a vital thread in the tapestry of Kosovo’s history. It is crucial that we tell these stories to future generations, to ensure that the sacrifices made are never forgotten. The resilience of these young people is a beacon of hope and an enduring reminder of the power of education and the human spirit.

As we look upon this installation, let us remember the whispers of those who walked through the unknown. Let us honor their journey by continuing to tell their story, by ensuring that the right to education is never again taken for granted, and by inspiring future generations to find strength and resilience in the face of adversity. This is not just a story of the past; it is a lesson for the future, a call to preserve the dignity and rights of every human being, and a reminder of the unyielding power of hope.

Çka është mrekullia? 8100 shtëpi bëhen shkolla kur njohuria dhe edukimi i kaq shumë gjeneratave janë në rrezik. Kjo është mrekullia.

Shkolla e parë që filloi mësimin në shtëpi-shkolla ishte Gjimnazi “Xhevdet Doda” në Prishtinë, që filloi mësimin më 6 janar 1992. Gjimnazi “Xhevdet Doda” u ndërtua në fillim të shekullit 20 dhe shërbeu si burg gjatë periudhës midis dy luftërave botërore. Objekti strehoi shkolla të ndryshme deri sa përfundimisht u bë shtëpia e gjimnazit “Xhevdet Doda” deri në vitin 2007. I vendosur në zemër të qytetit, gjatë viteve 1990, ishte shkolla e vetme e mesme në gjuhën shqipe që regjimi i Milosheviqit kishte lejuar të qëndronte në objektin e saj.

Kjo ishte një manovër propagandistike nga regjimi, duke pretenduar se shqiptarët po jetonin një jetë normale. “Çka pëshpëritën ata, në rrugën e tyre drejt të panjohurës?” është një instalacion që kap këtë rebelim të qetë, por të  fuqishëm. Të varur për tavani, simbolizojnë shpirtin e pathyeshëm të rinisë që, pavarësisht pengesave, refuzuan të lejonin që etja për njohuri të shuhej. “Këmbët e tyre kurrë nuk prekën tokën”, por vendosmëria e tyre ishte e rrënjosur fort në zemrat dhe mendjet e tyre. Në mbarë Kosovën, në 8100 shtëpi-shkolla, civilët hapën shtëpitë, dyqanet dhe bodrumet e tyre për të siguruar që arsimi të vazhdonte.

Këto klasa të improvizuara u bënë strehëza të dijes dhe qëndresës. Civilët shndërruan hapësirat e tyre private në oaza publike të dijes, duke sfiduar përpjekjet e regjimit për të mbytur të ardhmen e një gjenerate të tërë. Këto shtëpi-shkolla, të lindura nga nevoja dhe guximi, janë dëshmi e vendosmërisë së patundur të një gjenerate.

Ata ecën përmes hijeve të shtypjes, përgjatë rrugëve të panjohura, për të mbajtur gjallë dritën e edukimit.

Pëshpëritjet e tyre nuk ishin vetëm të dëshpërimit, por të ëndrrave dhe aspiratave, të një të ardhmeje ku njohuria mund të kërkohet dhe të ndahet lirshëm. Kjo histori, e ruajtur në natyrën delikate por sfiduese të instalacionit, është një fill i rëndësishëm në tapetin e historisë së Kosovës.

Është e rëndësishme që këto histori t’i tregojmë për brezat e ardhshëm, për të siguruar që sakrificat e bëra të mos harrohen kurrë. Qëndresa e këtyre të rinjve është një rreze shprese dhe një kujtesë e qëndrueshme për fuqinë e arsimit dhe shpirtit njerëzor.

Ndërsa shikojmë këtë instalacion, le të kujtojmë pëshpëritjet e atyre që ecën drejt të panjohurës.

Le të nderojmë  udhëtimin e tyre duke vazhduar të tregojmë historinë e tyre, duke siguruar që e drejta për arsim të mos merret më  kurrë si e mirëqenë dhe duke frymëzuar brezat e ardhshëm për të gjetur forcë dhe qëndresë përballë vështirësive.

Kjo nuk është vetëm një histori e së kaluarës; është një mësim për të ardhmen, një thirrje për të ruajtur dinjitetin dhe të drejtat e çdo qenie njerëzore dhe një kujtesë e fuqisë së pathyeshme të shpresës.