Serbi-Kosovë: Ku fqinjët nuk e pijnë as edhe një kafe bashkë

Është etniteti juaj që përcakton se ku do të pini kafe në qytetin serb të Bujanovcit, afër kufirit me Kosovën.

“Shqiptarët dhe serbët nuk përdorin të njëjtat bare”, thotë Valon Arifi, një shqiptar etnik, raporton BBC.

Popullsia e qytetit është me shumicë serbe, por në rajonin më të gjerë shqiptarët janë më të shumtë.

Kjo është arsyeja pse Lugina e Preshevës ka qenë në qendër të spekulimeve: a mund të jetë pjesë e marrëveshjes së shkëmbimit të territorit për t’i dhënë fund armiqësisë midis Serbisë dhe Kosovës?

“[Njerëzit këtu] vetëm pinë kafe së bashku nëse bëjnë biznes”, thotë Valoni. “Por duke pirë së bashku si shokë? Kjo nuk ndodhë”.

Dhe nëse porositë një ekspreso në kafene “të gabuar” në Bujanoc, së shpejti do ta merrni mesazhin.

“Ju mund të lexoni fjalëkalimin e wi-fi-së diçka si, “shqiptarët nuk janë të mirëpritur këtu” dhe në bare shqiptare, mund të jetë diçka e tillë kundër serbëve”, thotë ai.

Ndarja etnike është gjëja e jetës në Luginën e Preshevës, një cep i varfër i Serbisë.

Ku jetoni, shkolla që ndjekin fëmijët tuaj, gjuha që flisni dhe nëse shkoni në një kishë apo xhami do të reflektojnë të gjithë origjinën tuaj.

Pse shkëmbim i territorit?

Që kur Serbia dhe Kosova luftuan në një luftë të përgjakshme që përfundoi në 1999, marrëdhëniet kanë mbetur të tensionuara. Serbia kurrë nuk e njohu pavarësinë e Kosovës, e cila u deklarua në vitin 2008.

Por Bashkimi Evropian do që Serbia të arrijë një strehim me fqinjin e saj përpara se të lëvizë në anëtarësimin e Beogradit në BE. Ndërkohë, Kosova kërkon njohje zyrtare në OKB e cila është bllokuar nga aleati i Serbisë, Rusia.

Një dramë – disa thonë e paimagjinueshme, zgjidhja për t’i dhënë fund ndarjes, mund të jetë një shkëmbim territori përgjatë vijave etnike.

Kosova do të fitonte Luginën e Preshevës dhe rajoni më i madh serb i veriut të Kosovës do të bëhej pjesë e Serbisë.

Por asgjë nuk është vendosur dhe askush nuk e di se ku mund të nxirren kufij të rinj.

Ndërsa bisedimet kanë ngecur në Bruksel, tensionet janë rritur – Kosova ka goditur me 100 % tarifë për mallrat serbe.

Tani ka presion nga Uashingtoni. Presidenti Donald Trump ka bërë një apel të drejtpërdrejtë ndaj krerëve të Serbisë dhe Kosovës, duke u bërë thirrje atyre të bëjnë paqe.

Në veri-perëndim të Bujanocit, edhe më afër kufirit me Kosovën, komuniteti i Tërnovacit është ekskluzivisht shqiptar.

Propozimi që Lugina e Preshevës të bashkohet me Kosovën nuk është e re. Pas luftës, Trnovac u bë një qendër për një forcë paraushtarake që luftoi Serbinë deri në vitin 2001 me qëllim që të arrinte pikërisht atë.

Edhe Aridona Shabani do të donte këtë,e  cila është kthyer në shtëpi për pushime  nga shkolla mjekësore e kryeqytetit shqiptar Tirana.

Duke u rritur, ajo kurrë nuk kishte ndonjë shok serb dhe flet pak serbisht.

“Nuk më pëlqen gjuha”, thotë ajo. “Nuk është interesante si anglishtja apo frëngjishtja.”

Nëna e saj Xhevahirja, nuk mund të pijë kafe me serbët që i njeh dhe ajo gjithashtu nuk e di gjuhën.

“Kemi jetuar në ish-Jugosllavi kur serbët dhe shqiptarët duhej të ishin të unifikuar”, thekson ajo.

“Ky brez u rrit në një kohë lufte, kur u nxit urrejtja. Këto përvoja të ashpra i kanë bërë të rinjtë të largohen nga njëri-tjetri”.

Pak kilometra në lindje, Rakovac është shtrirë përgjatë një rruge të kufizuar nga fushat e lakrave.

“Rakovaç është një fshat shumë i vjetër serb, nuk duam të jemi pjesë e Kosovës”, thotë Vukasin, i cili është 20 vjeç dhe nuk dëshiron që emri i tij të bëhet publik.

Nëse kufiri do të ridrejtohej dhe Rakovaci do të bëhej pjesë e Kosovës, a do të kishte rrezik të dhunës?

“Kjo mund të ndodhë”, thotë Dragoslav, i cili si shumë këtu është i papunë dhe që jetojnë nga prerja dhe shitja e drurëve.

I lodhur nga politika, Stojko Janic shpreh keqardhje për hendekun e rritur mes komuniteteve.

“Kam punuar me shqiptarët për 17 vjet”, kujton ai. “Kam pasur miq më të mirë mes tyre sesa ka pasur në mesin e serbëve. Ata ende duan të jenë miqtë e mi, por kanë frikë të shihen me mua, sepse do të shihen si tradhtarë të komunitetit të tyre”.

Në një arenë, së paku, lidhjet janë ende të falsifikuara përgjatë ndarjes në Luginën e Preshevës.

Në gjykatën e basketbollit në Play 017 në Bujanoc, të rinjtë me origjinë serbe, shqiptare dhe rome trajnohen së bashku.

“Kur isha duke u rritur ne të gjithë kemi luajtur së bashku, por gjërat ndryshuan këtu për shkak të luftës”, thotë themeluesi i klubit Nenad Stajiç, i cili është serb.

“Unë kam një filozofi: kudo në botë, fëmijët qajnë për të njëjtën gjë, nuk ka dallim midis tyre. Të rinjtë këtu mësojnë të jetojnë së bashku, të punojnë së bashku dhe të bëjnë miq”.

Hevzi Imeri, etnikisht shqiptar dhe Danilo Dabetic i cili është serb, janë të dy lojtarë aspirantë profesionistë dhe miq të mirë.

“Danilo është si miqtë e mi shqiptarë, vetëm se ai flet një gjuhë tjetër”, thotë Hevzi, i cili flet mirë serbisht.

Dhe ky është një partneritet që sfidon ndarjen e madhe të kafesë dhe kulturës në Bujanoc.

“Ne po shkojmë të pimë kafe, dalim, shkojmë së bashku në ditëlindje”, thotë Danilo.

Por gjithçka mund të ndryshojë nëse kufijtë e Luginës së Preshevës do të reduktohen.

Përgatiti:Emirjeta Vllahiu