Çfarë dimë për ndikimin e Covid-it në tru?

Ne nuk e kuptojmë plotësisht ndikimin e virusit në tru. Është jetike që ta mirëmbajmë një respekt të lartë për paparashikueshmërinë edhe të infeksioneve të lehta.

Një nga studimet më të rëndësishme në pandemi – studimi i ndikimit të mundshëm të Covid-it në tru – është publikuar tash së fundmi. Gjetjet kryesore të humbjes së lëndës gri, zvogëlimit të madhësisë së trurit dhe rënies njohëse janë shqetësuese dhe duhet të vendosen në kontekst.

Nëse doni ta përcaktoni nëse virusi SARS-CoV-2 mund ta dëmtojë trurin, në mënyrë ideale do të duhej ta bëni një skanim të trurit MRI para dhe pas infeksionit Covid dhe një grup kontrolli të përshtatshëm (për moshën dhe gjininë, historinë mjekësore) të njerëzve pa infeksioni  cili gjithashtu kishin dy grupe fotografish (skanime) të trurit. Kështu ndodhi që në Mbretërinë e Bashkuar mbi dhjetëra mijëra njerëz të regjistruar në Biobankën e tyre në Mbretërinë e Bashkuar i ishin nënshtruar një skanimi të trurit përpara pandemisë dhe një nëngrup prej tyre u kthyen mesatarisht tri vjet më vonë, me apo pa Covid. Ata gjithashtu kishin testimin bazë kognitiv – një lloj testi lidhës – me skanimet e trurit të tyre.

Kishte rreth 400 pjesëmarrës në secilin grup, të moshës midis 47 dhe 80 vjeç, mesatarisht 59, në kohën e skanimit të tyre bazë. Ka pasur mungesë diversiteti me 97% të të dy grupeve të përkatësisë etnike të bardhë. Të gjithë, përveç 15 personave në grupin Covid, kishin Covid të lehtë deri të moderuar, që nuk kërkonin hospitalizim dhe rezultatet nuk u ndikuan nga fshirja e këtij numri të vogël të njerëzve që kërkonin hospitalizimin nga analiza. E rëndësishmja, në kontekst, studimi u përket të rriturve të bardhë të moshuar me Covid kryesisht të butë.

Ndërkohë që plakemi, zakonisht ka një humbje të lëndës gri prej rreth 0.2% çdo vit, gjë që u pa edhe në grupin e të kontrolluarve. Në të kundërt, njerëzit me Covid në këtë studim, katër muaj pas infektimit të tyre, patën më shumë humbje të lëndës gri sesa grupi i të kontrolluarve, disa deri në dhjetëfish më shumë. Veçanërisht, dëmtimi i trurit – humbja e lëndës gri – ishte kryesisht në rajonet që lidhen me nuhatjen. Përtej ndryshimeve strukturore të trurit, pati një rënie në testin kognitiv midis grupit të infektuar, duke marrë më shumë kohë për ta kryer detyrën. Më vete, nuk kishte asnjë ndryshim në rezultatet e testimit të kujtesës midis dy grupeve.

Tani, çfarë do të thotë e gjithë kjo? Është një dizajn unik studimi që është i vështirë për t’u përsëritur, por përsëritja e pavarur është e rëndësishme. Ne nuk e kemi këtë ende, kështu që nuk mund t’i marrim në konsiderim rezultatet finale, edhe pse ato janë vërtet shqetësuese. Pasiguritë e mëtejshme përfshijnë mungesën e njohurive për simptomat në grupin Covid, si humbja e nuhatjes, dhe mbështetja për klasifikimin (Covid kundër Covid) në teste të ndryshme Covid, disa prej të cilave nuk kanë saktësi të lartë. A ishin të balancuara të dyja grupet? U vu re se kishte “një model delikate të aftësive më të ulëta njohëse te pjesëmarrësit që vazhdonin të infektoheshin”. Ndërkohë që kjo nuk do të ndikojë në rezultatet e testimit serial, ose krahasimin me kontrollet, ai flet për disa çekuilibër në veçoritë midis grupeve Covid dhe kontrollit. Edhe pse është studimi më i madh i skanimit të trurit Covid, madhësia e tij nuk parandalon dallime të shumta të vogla midis grupeve, që kumulativisht mund të kenë ndikuar në gjetjet.

Mekanizmi për ndryshimet strukturore të trurit është i pasigurt, por ndoshta përfshin inflamacion që ka origjinën nga infeksioni i hundës. Shumica e studimeve të Covid-it dhe trurit mbështesin inflamacionin e shkaktuar nga virusi, në vend të infeksionit të drejtpërdrejtë të neuroneve, si një rrugë drejt dëmtimit të trurit.  Rajonet e trurit më të prekura në grupin Covid lidhen me shqisën e nuhatjes, sistemin limbik, duke inkriminuar këtë portë hyrëse të hundës. Nëse procesi ishte specifik për këtë virus u ekzaminua në studimin aktual duke krahasuar skanimet e trurit Covid me një numër të vogël njerëzish me grip ose pneumoni, dhe duke mos parë një ngjashmëri në model.

Është e rëndësishme të theksohet se ky nuk ishte një studim i gjatë i Covid. Simptoma e mjegullës së trurit që raportohet zakonisht tek njerëzit që vuajnë nga Covid-i afatgjatë dhe që është krahasuar me terapinë e kancerit “chemo tru” me inflamacion të trurit që përfshin kryesisht lëndën e bardhë, nuk lidhet me raportin aktual. Grupi Covid u vlerësua vetëm një herë pas infektimit, rreth katër muaj më vonë, kujtesa nuk ishte e dëmtuar dhe detajet e simptomave mungonin. Vlerësimi i vetëm ngre gjithashtu pyetjen nëse ndryshimet strukturore dhe më shumë gjasa rënia kognitive, mund të kenë njëfarë kthyeshmërie. Ndërkohë që qelizat e trurit nuk kanë një aftësi të lartë për t’u rigjeneruar, ato kanë një plasticitet të jashtëzakonshëm për të formuar dhe riorganizuar lidhjet sinaptike – për ta ruajtur funksionin. Ana e kundërt është gjithashtu një mundësi. Atrofia e sistemit limbik, shkalla modeste e së cilës u pa në grupin Covid, është një nga modelet klasike të çamjeve të trurit të sëmundjes Alzheimer. Për këto arsye, skanimi i mëpasshëm i trurit për ta përcaktuar rikuperimin ose përparimin e mundshëm është tejet me rëndësi.

Një pyetje tjetër lidhet nëse gjetjet vlejnë për të rriturit dhe fëmijët. Në studimin aktual, provat rudimentare të rënies njohëse ndodhën kryesisht te njerëzit më të vjetër se 70 vjeç. Nëse Covid mund të ndikojë në ndryshimet strukturore ose funksionale të trurit tek të rinjtë, ende nuk është përcaktuar. Kjo ngre gjithashtu çështjen shkak-pasojë, pasi dëshmia e ndikimit të trurit duhet të konsiderohet si një lidhje, pasi prova e shkakësisë së Covid-it, megjithëse e mundshme, nuk është absolute ose e sigurt.

Në kontekst, studimi kishte të bënte me variantet para Omicron, lloji ultra i transmetueshëm që mendohet se ka infektuar potencialisht 40% ose më shumë të amerikanëve dhe evropianëve në muajt e fundit. Është e rëndësishme të theksohet se humbja e nuhatjes ishte dukshëm më e vogël me Omicron sesa Delta dhe variantet e mëparshme, në disa studime një e dhjeta më e mundshme. Kjo sugjeron që përgjegjësia për efektet e trurit të Covid do të ishte shumë më pak e mundshme me Omicron. Çdo variant mund të ketë një afinitet të ndryshëm, të njohur si tropizëm, ndaj indeve dhe organeve brenda trupit; për arsye ende të pashpjegueshme, Omicron ka më pak tropizëm ndaj llambës nuhatëse, neuronet në bazën e trurit të specializuar në nuhatje.

Përgjatë dy viteve, ne kemi bërë një rrugë të gjatë nga konsiderimi i pneumonisë së rëndë Covid si shqetësim i veçantë. Ndërkohë që lista e pasigurive në lidhje me ndikimin e dëmshëm të Covid në tru është e gjatë dhe e pazgjidhur, është jetike që ne ta mirëmbajmë një konsideratë të madhe për përgjegjësinë e mundshme dhe paparashikueshmërinë edhe të infeksioneve të lehta./The Guardian

Përgatiti: Nuhi Shala