Foto: IKShPK

A mund të shkaktojnë probleme shëndetësore afatgjata vaksinat kundër COVID-19?

Shumë njerëz shpesh mbeten në mëdyshje lidhur me vaksinimin kundër COVID-19, sepse kanë frikë nga komplikimet e mundshme afatgjata shëndetësore nga vaksinat. Por a mund të ketë komplikime të tilla? 

Në një intervistë të fundit me transmetuesin Sky Sport, ylli i futbollit të Gjermanisë dhe mesfushori i FC Bayern, Joshua Kimmich tha se ai kishte ende rezerva për vaksinat e COVID-19 për shkak të mungesës së studimeve afatgjata për efektet e tyre. Është një argument që dëgjohet shpesh nga ata që nuk janë regjistruar ende për t’i marrë dozat fotografitë – në Gjermani, kjo është një në katër persona.

Disa njerëz e justifikojnë hezitimin e tyre duke thënë se kanë frikë nga efektet e mundshme afatgjata të vaksinave. Në rrjetin social Twitter, disa skeptikë vaksinash kanë vënë në dukje shembuj të vaksinave të tjera, për shembull kundër gripit të derrit, ku dyshohet se ka pasur komplikime afatgjata. Por a është në fakt kjo e vërtetë? Më poshtë po japim përgjigjet për pyetjet më të rëndësishme.

Reagimet, efektet anësore dhe efektet afatgjata. Cilat janë dallimet?

Reagimet ndaj një vaksine zakonisht ndodhin menjëherë pas vaksinimit dhe mund të zgjasin për disa ditë. Në rastin e vaksinave të COVID-19, këto mund të përfshijnë dhimbje ose butësi në vendin e injektimit – me fjalë të tjera, dhimbje krahu – ose dhimbje koke. Këto simptoma tregojnë se sistemi imunitar i trupit po merret me vaksinën.

Ato që mund të quhen “efekte anësore” janë reagimet më të forta ndaj një vaksine. Ato janë “një reagim i padëshirueshëm i trupit ndaj vaksinës që ndodh përveç reagimit krejtësisht normal të vaksinimit”, tha Christine Falk, presidente e Shoqatës Gjermane për Imunologjinë dhe profesore në Institutin për Imunologjinë e Transplanteve në Hannover, në një intervistë me DW.

Ato janë reagime më serioze se zakonisht dhe, në rastet më ekstreme, mund të çojnë në dëmtime që kanë një ndikim afatgjatë në shëndet. Efektet anësore shumë të rralla si tromboza e sinusit venoz cerebral ose inflamacioni i muskujve të zemrës janë raportuar tashmë me vaksinat kundër COVID-19.

Termi i përdorur zakonisht “efektet afatgjata” nuk mund të ndahet nga efektet anësore në lidhje me vaksinat. Ato janë vetëm efekte anësore, lidhja e të cilave me vaksinën bëhet e dukshme vetëm pasi të ketë kaluar një kohë. Për shembull, nëse një efekt anësor ndodh vetëm në një në një milion njerëz, lidhja është e dukshme vetëm kur disa milionë njerëz janë inokuluar.

E mira e vaksinave kundër COVID-19 është se deri më tani janë administruar më shumë se 7.2 miliardë doza në mbarë botën, duke lejuar që efektet anësore të rralla të identifikohen shpejt.

“Për shkak se kaq shumë njerëz tashmë janë vaksinuar dhe për shkak se kanë kaluar shumë muaj që nga vaksinimi i shumë njerëzve, tani mund të jemi shumë të sigurt për efektet anësore të mundshme”, shpjegoi imunologu Förster.

Po rastet e trombozës të lidhura me AstraZeneca?

Ky është një efekt anësor i rrallë që u zbulua nga zyrtarët shëndetësorë vetëm pasi u prezantua vaksina AstraZeneca, konfirmoi Förster. Ka pasur disa raste të rënda me mpiksje gjaku në vende të ndryshme ose të pazakonta (për shembull, në tru si trombozë e sinusit venoz cerebral).

 “Studimet klinike mund t’i shfaqin reagimet më të zakonshme ndaj vaksinës, por për fat të keq jo ato të rralla për shkak të numrit relativisht të vogël të rasteve”, shpjegoi imunologu Falk. Kjo është arsyeja pse ky efekt anësor nuk u zbulua deri pas miratimit të vaksinës, tha ajo.

Sipas autoriteteve shëndetësore australiane, tromboza shfaqet vetëm në një maksimum prej katër deri në gjashtë persona nga 1 milion që janë të vaksinuar me AstraZeneca.

Sipas Qendrës Federale të Gjermanisë për Edukimin Shëndetësor, shumica e rasteve të trombozës zakonisht ndodhin dy deri në tri javë pas vaksinimit, kryesisht te njerëzit nën moshën 60 vjeç. Kjo është arsyeja pse, që nga 1 prilli, Gjermania rekomandon vetëm vaksinimin e personave 60 vjeç e lart me AstraZeneca. Nëse efekti anësor zbulohet mjaft herët, ai mund të trajtohet.

Sa kohë nevijitet që vaksina të pastrohet nga trupi?

Ekzistojnë dy lloje të ndryshme vaksinash të miratuara në BE: vaksinat mRNA nga BioNTech-Pfizer ose Moderna, dhe vaksinat vektoriale si ato nga AstraZeneca ose Johnson & Johnson.

Për të dyja llojet e vaksinave, “po flasim për disa ditë dhe javë përpara se vaksinat të shpërbëhen plotësisht dhe të mos jenë më të pranishme në trupin tonë”, tha imunologia Christine Falk.

Vaksinat mRNA përmbajnë projektin, si të thuash, për një komponent specifik të virusit – pasi ato injektohen, sistemi imunitar stimulohet dhe prodhohen antitrupa kundër kësaj pjese të vogël. Më pas, mRNA zbërthehet plotësisht përsëri, sipas BioNTech-Pfizer – dhe kështu nuk mund të shkaktojë ndonjë efekt afatgjatë me fillim të vonshëm. “Nuk ka asnjë provë që reagimet mund të ndodhin në një fazë të mëvonshme”, tha Reinhold Förster.

Vaksinat vektoriale përmbajnë gjithashtu një shabllon gjenetik për proteinën e mostrës dhe e stimulojnë sistemin imunitar për të prodhuar antitrupa. Sipas Qendrës Federale për Edukimin Shëndetësor, vektorët e vaksinës shpërbëhen pas një kohe të shkurtër – dhe kështu nuk mund të shkaktojnë një reagim në trup edhe pas një periudhe të gjatë kohore.

A u zbuluan vite më vonë efektet anësore të lidhura me vaksinat e tjera?

Me vaksinën Pandemrix kundër gripit të derrit, një efekt anësor shumë i rrallë – narkolepsia, një çrregullim i gjumit – nuk u vu re vetëm shumë kohë pasi u prezantua vaksina. Fillimisht, relativisht pak njerëz u vaksinuan, kështu që efekti anësor nuk iu atribuua vaksinës vetëm disa muaj më vonë, pasi shumë njerëz ishin vaksinuar.

“Fakti që mund të zbulohej fare nuk kishte të bënte me faktin se të vaksinuarit duhej të vëzhgoheshin për një kohë veçanërisht të gjatë derisa të ndodhte ky efekt anësor, por përkundrazi që shumë njerëz ishin vaksinuar”, shpjegoi imunologu Förster. Efektet anësore shumë të rralla mund të shihen vetëm kur ka një grup të madh personash të vaksinuar.

Ky efekt anësor i vaksinës Pandemrix ndodhi në mënyrë sporadike brenda disa javësh tek fëmijët nga mosha katër deri në 19 vjeç. Bazuar në studimet epidemiologjike, priten dy deri në gjashtë raste të tjera të narkolepsisë për 100,000 doza të administruara tek fëmijët dhe adoleshentët. Aktualisht, vaksina nuk përdoret më në BE.

Çfarë efektesh anësore janë raportuar pas vaksinave kundër COVID-19?

Në raportin e tij të sigurisë, Instituti Paul Ehrlich, një agjenci shëndetësore federale gjermane që rregullon dhe hulumton vaksinat dhe biomjekësitë, liston efektet anësore të njohura, por shumë të rralla të vaksinave të COVID-19. Ato përfshijnë, për shembull, miokarditin, një inflamacion i muskujve të zemrës dhe perikarditin, një inflamacion i perikardit, ku lidhja shkakësore nuk është sqaruar ende përfundimisht në rastet e raportuara deri më sot.

Megjithatë, Komiteti i Përhershëm i Vaksinimit (STIKO) rekomandoi më 10 nëntor që personat nën 30 vjeç nuk duhet të vaksinohen më me vaksinën Moderna – pasi perikarditi ishte raportuar më shpesh sesa me vaksinën BioNTech.

Për më tepër, janë raportuar reaksione anafilaktike, tromboza të sinusit venoz cerebral, sindroma Guillain-Barré dhe trombocitopeni ose trombocitopeni imune. Instituti lëshon gjithashtu raporte vaksinash, të cilat përditësohen çdo muaj dhe përfshijnë informacione për shpeshtësinë e efekteve anësore.

Nuk ka probleme shëndetësore afatgjata të ndërlidhura me vaksinat kundër COVID-19

Ekspertët kryesorë të imunologjisë në Gjermani përjashtojnë në masë të madhe mundësinë që njerëzit të sëmuren vite më vonë si rezultat i vaksinimeve kundër COVID-19. Trupi i njeriut reagon ndaj vaksinës menjëherë pas marrjes së vaksinës ose disa javë më vonë – dhe më pas mund të zhvillojë reaksione vaksine ose simptoma më të rënda.

Në rastet më të këqija – të cilat janë, megjithatë, shumë të rralla – këto mund të jenë trombozë të sinusit venoz cerebral ose inflamacion të muskujve të zemrës, për shembull, të cilat gjithashtu mund të kenë një efekt afatgjatë në shëndetin e një personi. Meqenëse më shumë se 7 miliardë doza vaksinash janë administruar tashmë në mbarë botën, janë zbuluar edhe efekte anësore shumë të rralla. Studimet shkencore mbi efektet e mundshme afatgjata nuk janë ende të disponueshme.

Por efektet afatgjata ose të vona që nuk shfaqen për herë të parë deri në vite pas inokulimit, siç kanë frikë disa skeptikë vaksinash, sipas imunologëve që intervistuam nuk janë të mundshme dhe gjithashtu nuk dihen nga vaksinat e tjera.

Kjo ndodh për shkak se vaksinat shpërbëhen me shpejtësi në trup dhe kështu nuk mund ta shkaktojnë ndonjë reagim të qëndrueshëm./DW

Përgatiti: Nuhi Shala