Si realizohet në Kosovë 'tumor markeri" analiza që i shfaqë sinjalet e para të kancerit

“Tumor markerët” është një analizë e thjeshtë dhe e lehtë e cila zbulon prezencën e mundshme të kancerit në trupin e njeriut.

Tumor markerët janë proteina, antigjene apo edhe hormone qe gjenden ne gjak, urine dhe lëngje tjera trupore e qe rritja e tyre mbi vlerat normale na bene të dyshojmë për praninë e një neoplazie.

Analiza zakonisht nuk përdoret për të diagnostikuar kancerin ose për të kontrolluar njerëzit me rrezik të ulët të sëmundjes. Pas sinjaleve të para të tumor markerëve analizat e tjera do konstatojnë nëse ju jeni të prekur nga sëmundja.

Testi i “Tumor Markerëve” përdoret edhe në situata të tjera tek të sëmurët me kancer.

Këto teste bëhen më shpesh te personat e diagnostikuar tashmë me kancer. Markuesit e tumorit mund të ndihmojnë në:

Zbulimin nëse tumori juaj është përhapur.
Nëse trajtimi juaj po funksionon
Nëse sëmundja e juaj (Neoplazia) është rikthyer pasi të keni mbaruar trajtimin
Nëse keni një rrezik të lartë për t’u prekur nga kanceri për shkak të historisë familjare ose arsyeve të tjera.

Llojet e tumor markereve:

AFP (alfa-fetoproteina)

Alfa fetoproteina AFP është një shënues tumori që përdoret për të ndihmuar në diagnostikimin dhe monitorimin e trajtimit të sëmundjeve malinje të mëlçisë, testikujve dhe vezoreve, si dhe pjesë e diagnozës prenatale (së bashku me HCG).

Pse përcaktohet dhe kur duhet të përcaktohet?

Alfa-fetoproteina AFP përcaktohet te njerëzit që kanë shenja dhe simptoma të sëmundjeve malinje të mëlçisë, testikujve ose vezoreve. Periodikisht, pacientet e diagnostikuar me sëmundje malinje (mëlçia, testikujt ose vezoret) duhet të monitorohen , njerëzit me sëmundje kronike të mëlçisë që mund të shndërrohen në malinje (hepatit kronik ose cirrozë) dhe gratë shtatzëna si pjesë e shqyrtimit prenatal (trizomi) 18 dhe 21 kromozome, defekt i tubit nervor).

CEA (Antigjeni karcinoembrional)

Markeri tumoral CEA i përket llojit të shënuesve tumoralë të përgjithshëm. Vlerat e shumta të ngritura në gjak të markerit tumoral CEA tregojnë praninë e një sëmundjeje malinje në trup, por jo lokalizimin e organit ku ndodh ndryshimi malinj.

Rritja e vlerës së tumor marker CEA mund të konstatohet në 70% të rasteve të sëmundjeve malinje të organeve të tretjes, kancerit të mushkërive, gjirit, vezoreve, pankreasit, disa sëmundjeve të tjera si: cirroza e mëlçisë, hepatiti, koliti ulceroz, polip rektal, infeksionet e mushkërive

Përcaktimi i përqendrimit të shënuesve të tumorit mund të bëhet në momentin e diagnozës; para, gjatë ose pas terapisë; dhe në fund periodikisht për të zbuluar rishfaqjen e mundshme të tumorit. Nëse një marker tumoral përcaktohet për të përcaktuar suksesin e terapisë ose për të parë nëse ka një përkeqësim të sëmundjes themelore dhe rikthim të tumorit, përqendrimi i tij duhet të përcaktohet periodikisht në intervale (për të parë nëse ka një rritje ose ulje të përqendrimit të e njëjta).

CA 15-3

CA 15-3 është një shënues tumoral i gjirit. CA 15-3 ka rëndësinë e tij më të madhe në kontrollin e ecurisë së sëmundjes te pacientët me kancer gjiri (sepse vlerat e rritura ose të pakësuara lidhen me progresin ose regresionin e sëmundjes). Niveli i vlerës lidhet kryesisht me aktivitetin e sëmundjes dhe mund të përdoret për të dalluar nga sëmundjet beninje të gjirit tek gratë.

Rritja e vlerave të tumorit të shënuesit të gjirit CA 15-3 mund të ndodhë tek personat që nuk kanë sëmundje malinje si cirroza, hepatiti, sëmundjet autoimune dhe sëmundjet beninje të vezoreve dhe gjirit. Vlerat e CA 15-3 mund të rriten në disa sëmundje të tjera malinje, p.sh. mushkëritë, zorra e trashë, mëlçia (kryesisht), vezoret, qafa e mitrës dhe endometriumi.

Çfarë është një tumor shënues CA 19-9?

Markeri i tumorit CA 19-9 është shënuesi kryesor tumoral i organeve të tretjes (ezofag, stomak, zorrë) për kancerin e pankreasit dhe të traktit biliar.

Pse përcaktohet dhe kur duhet të përcaktohet?

CA 19-9 përdoret për të ndihmuar në monitorimin e përgjigjeve ndaj terapisë së tumorit pankreatik dhe në zbulimin e përsëritjes së sëmundjes. CA 19-9 përcaktohet në personat e diagnostikuar me një tumor invaziv të pankreasit.

Çfarë është CA 125?

CA 125 është një shënues i tumorit ovarian. Markeri i tumorit ovarian dhe vlerat e testit CA 125 janë të dobishme për monitorimin e sëmundjes në pacientët me karcinomë të qelizave epiteliale të vezoreve. Rritja e vazhdueshme e vlerave të CA 125 shoqërohet me malinje dhe përgjigje të dobët ndaj terapisë, ndërsa ulja e këtyre vlerave tregon një përgjigje të favorshme ndaj terapisë së aplikuar. Rritje të vlerave të CA 125 u konstatuan në rreth 1-2% të njerëzve të shëndetshëm, te personat me sëmundje jo malinje si: cirroza, hepatiti, endometrioza, tremujori i parë i shtatzënisë, cistet ovarian, sëmundje inflamatore të legenit. Një rritje në CA 125 u gjet gjithashtu gjatë ciklit menstrual. Sëmundjet në të cilat vlerat e testit CA 125 janë rritur, por që nuk lidhen me vezoret janë kanceret e mëlçisë, pankreasit, mushkërive, zorrës së trashë, stomakut, traktit biliar, mitrës, tubave fallopiane, gjirit dhe kancerit të endometrit.

HE 4 – Human epididymis protein 4 (tumor marker)

Përcaktohet për personat e diagnostikuar me tumor epitelial ovarian përpara fillimit të terapisë dhe periodikisht për të monitoruar suksesin e terapisë. Nuk rekomandohet për gratë asimptomatike.

Indeksi Roma (Algoritmi i rrezikut të malinjitetit të vezoreve) përcakton probabilitetin e gjetjes së kancerit të epitelit ovarian te gratë që kanë masë pelvike të padiagnostikuar. Indeksi i romëve përdor vlerat e CA 125 dhe HE 4, si dhe statusin e menopauzës.

CA 72-4 (shënuesi i tumorit gastrik)

Përcaktohet në individë të diagnostikuar me tumor invaziv të stomakut, por edhe në disa forma të tumoreve të mushkërive, vezoreve dhe zorrës së trashë para dhe periodikisht pas terapisë për të vlerësuar përgjigjen ndaj terapisë.

Markeri i tumorit NSE (Enolaza neuronale specifike)

Përcaktohet si një ndihmë në monitorimin e përgjigjes ndaj tumoreve sekretuese të NSE (karcinoideve, neuroblastomave dhe tumoreve endokrine të pankreasit), në zbulimin e përsëritjes së sëmundjes, si një ndihmë në diagnostikimin e tumoreve mikroqelizore të mushkërive.

NSE përcaktohet për pacientet që janë diagnostikuar me kancer mikroqelizor të mushkërive ose tumor sekretues të NSE (karcinoid, neuroblastoma, tumoret endokrine të pankreasit).

Kromogranina A përcaktohet si një ndihmë në diagnostikimin, si dhe për monitorimin e përgjigjes ndaj terapisë së tumoreve karcinoid dhe neuroendokrine. Kromogranina A përcaktohet për njerëzit që kanë shenja dhe simptoma të karcinoideve (skuqje të fytyrës, diarre ose probleme me frymëmarrjen) ose tumore neuroendokrine.

Lloji i mostrës dhe koha e marrjes për markuesit tumoral:

Mostra: Serum (gjak venoz)

Nuk kërkohet përgatitje e veçantë.

Është e dëshirueshme që marrja e mostrave të mos bëhet menjëherë pas vaktit.

SHËNIM: Markuesit e tumorit nuk duhet të interpretohen kurrë vetëm, por gjithmonë në lidhje me gjetjet e tjera laboratorike, procedurat e tjera diagnostikuese dhe pamjen e përgjithshme klinike.

Në vitin 2005 dr. Merita përfundoi studimet si Mjeke e Përgjithshme në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Prishtinës, dhe më pas në vitin 2014 mori titullin Specialiste e Biokimisë Klinike në QKUK, Insititutin e Biokimisë Klinike në Prishtinë.

Për ta kontaktuar doktoreshën ndiqni këtë link https://www.facebook.com/avicenaks

Lexoni edhe: