'New York Times' prezanton restorantin shqiptar në Bronx të Nju Jorkut
“Çka ka qellu” quhet restoranti shqiptar që gjendet në Bronx të New Yorkut për të cilën e përditshmja amerikane ‘New York Times’ i ka kushtuar një artikull të gjatë duke promovuar çdo detaj nga ky restorant, ushqimet dhe dizajni i brendshëm që e bënë të veçantë me elemente tipike shqiptare.
Rruga për të shkuar në ‘Cka ka qellu’ nis nga rruga Arthur Avenue, përgjatë rrugës afër dyqaneve të peshkut, në një rrugë jo shumë të errët në Bronx, përtej ndërtesës së quajtur ‘Hughes Avenue’, kthehu në të djathtë dhe është derë me një rrotë shumë të vjetër, hapeni atë dhe hyni brenda.
Ajo rrotë del të jet֝ë vetëm një pjesë e koleksionit të veglave antike, instrumenteve me tela, kunjat, mullinj prej bronzi, makina shkrimi me dorë, pjata metalike me çekiç dhe kostume të qëndisura në ‘Cka ka qellu’ që pronari, Ramiz Kukaj, e ka sjell nga vendi i tij. Ai thotë se disa i takojnë shekullit të 18-të. Dyshemetë dhe muret duket sikur janë transportuar nga një shtëpi apo fermë shqiptare dhe mikpritësit luajnë meloditë popullore me insttirumentet tradicionale, larg nga ato moderne dhe globale te grupit ‘Fanfara Tirana’. Ky restorant është i zhytur në nostalgji, raporton New York Times.
Arsyeja tjetër pse duhet të kalosh përgjatë rrugës Arthur Avenue, është se ajo përmbledh një model që përsëritet në të gjitha lagjet, ku shenjat dhe minutë përballë rrugës janë të shkruara në italisht, por shumë prej këtyre njerëzve mbrapa këtyre dyqaneve janë shqiptarë duke përgatit salcice dhe bifteka.
Këtu këta shqiptarë kanë sjellë pak nga kuzhina e tyre brenda bizneseve italiane. Kuzhina nuk përqendrohet në ushqimet e bregdetit të Adriatikut në Shqipëri, apo kuzhina më me intensitet greke dhe turke, e cila arrin në jug. Përkundrazi, ajo favorizon shumë veriun. Ashtu sikurse në Shqipëri, përgatitet kafe e zezë e fortë.
Në kuzhinën e tyre, kos dhe krem janë kudo, së bashku me gjizë të djathit të freskët dhe trekëndëshat e fetës të butë. Një pjesë e mirë e menusë mund të përshkruhet si gjëra në një salcë të bardhë të butë. Një pjesë tjetër, krejtësisht e ndryshme mund të përshkruhet si salcë e bardhë e butë me gjërat në të.
Të përfshira në grupin e dytë janë pothuajse të detyrueshme në fillim të përvojës suaj Cka Ka Qellu: tarator, jogurt me kastravecat e grirë, hudhra dhe majdanoz, të ngjashëm me tzatziki, por pothuajse me gëzof si krem për pjekje; kremë me copa të suxhukut për t’i dhënë asaj një ngjyrë të kuqërremtë dhe një sugjerim për erëz; dhe kajmak , të cilin serveri ynë e përshkroi si “si gjalpë për bukë” dhe unë do të thosha se ishte si creme fraîche e përzier me djathë krem dhe gjalpë. (Në një pjesë të Shqipërisë, do të bëhej me qumësht të papërpunuar nga uji i buallit.)
Kam gjetur veten duke zhytur salcice, perime dhe kajmak, por është jashtëzakonisht e mirë me një fetë të ngrohtë të bukës që Cka Ka Qellu e pjek në furrë të picës që është gjëja e parë që shihni kur hyn. Menyja e përkufizon kaçamakun si “krem me polenta”, kremu në fjalë është kajmak, i nxitur në një masë të hollë, pothuajse të bardhë, të qumështit që merr cilësinë e lehtë të patate të pjekura me të vërtetë të bollshme.
Ndonjëherë ka një salcë të butë, ku ju nuk e prisni. Çdo fetë e leqenikut, një bukë misri me spinaq dhe gjizë vjen në tryezë nën një lugë kajmak. Versioni i restorantit të Fli-së, i ngrirë, shumë i shtresuar, është shërbyer si një pykë e gjatë dhe e ngushtë, megjithëse është disi më pak se tërësisht i butë dhe me lagështi që shoqërohet me kos.
Mantia, janë në formë rrumbullake nga brumi i pjekur mbushur me mish viçi dhe qepë, do të duket e vështirë dhe e thatë. E njëjta manti e gatuar me kos në një pjatë do të duket e përsosur.
A ka ndonjë restorant tjetër në Nju Jork që përdor mish të viçit, dhe pak nga çdo mish tjetër, si Cka Ka Qellu? Është përbërësi kryesor në qofte të restorantit, të përzier me qepë dhe piper të kuq; dhe në qebapin e saj, salcice e butë pjekur në skarë. (Suxhukët do të quheshin cevapi në skajet e tjera të Ballkanit, ku ata mund të bëhen nga qengji ose viçi.)
Secila prej sallameve të Çka Ka Qellu duket të përbëhet nga tranguj, domate, qepë të kuqe dhe djathë të ndryshme. Nëse perimet ishin të freskët, ju do të keni turp t’i hani ato në publik. Përbërësi i ‘befasishme’ nga ullinj dhe e njëjta të ofron një shumëllojshmëri ekstra.
Ashtu si bukët, embelsirat janë të përgatitura, sikurse bakllava me shurup, një tortë me arra të quajtur haxhimak, një ëmbëlsirë me sheqer dhe me arra të shtrydhur mbi, emri i të cilit është sheqerpare. Më pëlqen të shoqërojë me kafe të zier në një kupë bronzi e shërbyer në tabakë e llojit të njëjtë, të dyja të gdhendura me dizajnë të lashta që është e zakonshme.
Përgatiti: Xheneta Murtezaj
