Organizata 'Human Rights Watch', thirrje institucioneve të Kosovës që të lejohen martesat mes gjinisë së njëjtë

Organizata ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, “Human Rights Watch” (HRW) iu ka dërguar letër presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani, kryeministrit Albin Kurti, ministres së Drejtësisë Albulena Haxhiu dhe deputetëve të Kuvendit, duke iu bërë thirrje që t’i japin fund përjashtimit nga martesa të çifteve të së njëjtës gjini.

“Përderisa ligjvënësit në Kosovë vazhdojnë të nxjerrin ligje në këtë fushë, ne u bëjmë thirrje atyre t’i japin fund përjashtimit të çifteve të të njëjtit seks nga martesa, në vend që të krijojnë një regjim të ri ligjor”, thuhet në letrën e siguruar nga KALLX.O.com.

Sipas HRW-së, pasiguria rreth fushëveprimit të bashkimeve civile i vë në rrezik çiftet e të së njëjtës gjini dhe familjet e tyre në Kosovë.

Në letër, organizata i është referuar Kushtetutës së Kosovës, e cila përcakton se të gjithë kanë të drejtë të martohen dhe të drejtën për të pasur familje siç parashikohet me ligj.

“Megjithatë, Kodi Civil i Kosovës, i miratuar vitin e kaluar, kufizon në mënyrë diskriminuese martesën në ‘një bashkim të regjistruar ligjërisht të dy bashkëshortëve të gjinive të ndryshme’, duke përjashtuar çiftet e të njëjtës gjini nga institucioni”, thuhet në letrën e HRW.

Organizata HRW tutje shkruan se shpreson që Qeveria e Kosovës do të punojë për të siguruar që çiftet e të njëjtës gjini të kenë të njëjtat të drejta si çiftet e tjera dhe për të çrrënjosur diskriminimin e bazuar në orientimin seksual dhe identitetin gjinor në ligjin familjar.

“Ne jemi të gatshëm të ofrojmë informacion e këshilla dhe presim me padurim legjislacionin që t’i jap fund diskriminimit në ligjin familjar dhe ofrojë mbrojtjen më të fortë të mundshme për çiftet e të njëjtit seks dhe familjet e tyre”, shkruan tutje “Human Rights Watch”.

Projektkodi Civil nuk ka kaluar në lexim të parë në Kuvendin e Kosovës të mërkurë, pasi 29 vota ishin kundër, 28 për dhe katër deputetë kanë abstenuar. Në sallë, në momentin e votimit ishin 77 deputetë nga 120 deputetë, por 16 prej tyre nuk morën pjesë në votim.

Pika që deputetët kishin mospajtime gjatë seancës të së mërkurës ishte neni i cili do të mundësonte hartimin e një ligji të posaçëm, përmes të cilit do të lejohej regjistrimi i “bashkësive civile” ndërmjet personave me gjini të njëjtë.

Ndërsa, të enjten në Prishtinë, Organizata për Barazi dhe Liri, Cel Kosova ka protestuar para Kuvendit të Kosovës “për neglizhencën dhe refuzimin që të shtyhen përpara proceset për të drejtat e njeriut”, me moton “Homofob s’ki vend në Kuvend”, duke i kundërshtuar qëndrimet e disa deputetëve kosovarë rreth martesës mes personave me gjini të njejtë.

Kjo organizatë nuk e përkrahë Projektkodin Civil të Kosovës në gjendjen aktuale, për shkak se siç thonë ata, nuk garanton barazi në të drejtën në martesë.

Sipas tyre, alternativa e ofruar në formën e partneritetit civil krijon paqartësi dhe nuk ofron zgjidhje për garantimin e të drejtës për jetë familjarë të komuniteteve LGBTIQ+.

Letra e plotë e “Human Rights Watch” drejtuar institucioneve të Kosovës:

Të nderuar Presidente Osmani, Kryeministër Kurti, Ministre Haxhiu dhe deputetë të Kuvendit,

Po ju shkruajmë në lidhje me hapat e fundit për miratimin e bashkimit civil për partnerët e të njëjtit seks në Kodin e ri Civil të Kosovës. Përvoja nga vendet e tjera tregon se mënyra më e mirë për të siguruar që çiftet e të njëjtit seks të gëzojnë të njëjtat mbrojtje si çiftet e tjera, pa diskriminim, është t’u jepet atyre qasje në të njëjtat institucione në të cilat mund të hyjnë çiftet e tjera, duke përfshirë edhe vetë martesën. Ndërsa ligjvënësit në Kosovë vazhdojnë të nxjerrin ligje në këtë fushë, ne u bëjmë thirrje atyre që t’i japin fund përjashtimit të çifteve të të njëjtit seks nga martesa, në vend që të krijojnë një regjim të ri ligjor.

Pasiguria rreth fushëveprimit të bashkimeve civile i vë në rrezik çiftet e të njëjtit seks dhe familjet e tyre në Kosovë. Kushtetuta e Kosovës nuk parasheh kufizime gjinore në lirinë e martesës; neni 37 i Kushtetutës së Kosovës njeh se çdokush ka të drejtën të martohet dhe të drejtën për të pasur familje siç parashihet me ligj. Megjithatë, Kodi Civil i Kosovës, i miratuar vitin e kaluar, kufizon në mënyrë diskriminuese martesën në “një bashkim të regjistruar ligjërisht të dy. bashkëshortët e gjinive të ndryshme”, duke përjashtuar çiftet e të njëjtit seks nga institucioni. Kodi Civil vazhdon të thotë se “bashkimet civile të regjistruara ndërmjet personave të të njëjtit seks lejohen”, por nuk parashikon asnjë mekanizëm për regjistrimin apo njohjen e këtyre bashkimeve, duke deklaruar vetëm se “kushtet dhe procedurat janë rregullohet me ligj të posaçëm.” Ky ligj ende nuk është hartuar apo miratuar. Si rezultat, ndërkohë që Kodi Civil pretendon se “të martuarit dhe partnerët në sindikatat civile gëzojnë të drejta dhe detyra të ndërsjella sipas këtij Kodi”, ata nuk gëzojnë akses të barabartë në të drejta dhe detyra në praktikë.

Ky regjim i pabarabartë i vendos çiftet e të njëjtit seks dhe familjet e tyre në baza më të dobëta sesa homologët e tyre heteroseksualë. Parashikojnë dispozita të tjera kushtetuese dhe legjislative qartë se Kosova synon të refuzojë diskriminimin në bazë të orientimit seksual dhe identitetit gjinor. Neni 24 i Kushtetutës së Kosovës ndalon diskriminimin në bazë të gjinisë, orientimit seksual ose statusit tjetër personal, ndër të tjera. Ligji për Mbrojtjen nga Diskriminimi në mënyrë të ngjashme ndalon diskriminimin në bazë të seksit, gjinisë, identitetit gjinor, orientimit seksual ose ndonjë tjetër.Mënyra më e qartë për të siguruar që çiftet e të njëjtit seks dhe familjet e tyre të mbrohen nga diskriminimi është t’u lejohet atyre akses në të njëjtat institucione në të cilat çiftet heteroseksuale dhe familjet e tyre mund të kenë akses.

Përvojat e vendeve të tjera, duke përfshirë Evropën, tregojnë se mekanizmat e veçantë të krijuar për çiftet e të njëjtit seks si një alternativë ndaj martesës priren të mos kenë mbrojtjen ligjore dhe sociale që mund të sigurojë martesa. Shumica e vendeve që prezantoi bashkimin civil për çiftet e të njëjtit seks si një alternativë ndaj martesës, më pas vazhdoi të zgjeronte lirinë për t’u martuar, zakonisht në përgjigje të mangësive që lindnin nga diskriminimi i përjetuar nga ata në bashkimet civile në lidhje me çështje të tilla si transportueshmëria, qartësia dhe sigurinë dhe presionin rezultues të publikut për të ofruar barazi të plotë. Në juridiksione të tjera, gjykatat kanë arritur në përfundimin se krijimi i një regjimi të veçantë të partneriteteve civile nuk është një zëvendësim i mjaftueshëm për aksesin e barabartë në martesën civile.

Ne besojmë se zgjatja e martesës me çiftet e të njëjtit seks është opsioni më i respektueshëm i të drejtave për të ndjekur Kosovën. Njohja e partneritetit është një hap përpara, çdo mbrojtje është më mirë se asnjë, por bashkimi civil nuk ka gjasa të mbrojë të drejtat e njerëzve në të njëjtën masë si martesa e barabartë, dhe në të vërtetë, mund të sinjalizojë pabarazi të vazhdueshme.

Edhe kur kornizat ligjore parashikojnë mbrojtje të krahasueshme, martesa mbartë një peshë sociale, familjare dhe kulturore që çiftet në partneritete civile nuk e gëzojnë domosdoshmërisht. Në masën që bashkimet civile ofrojnë ndonjë avantazh ndaj martesës – për shembull, në të qenit më fleksibël ose vendosja e më pak detyrave për çiftet – këto avantazhe duhet të jenë të disponueshme për të gjithë çiftet që i dëshirojnë ato.

Shpresojmë që Qeveria e Kosovës do të punojë për të siguruar që çiftet e të njëjtit seks të kenë të njëjtat të drejta si çiftet e tjera dhe për të çrrënjosur diskriminimin e bazuar në orientimin seksual dhe identitetin gjinor në ligjin familjar. Ne jemi të gatshëm të ofrojmë informacion dhe këshilla – dhe pres me padurim legjislacionin që i jep fund diskriminimit në ligjin familjar dhe ofron mbrojtjen më të fortë të mundshme për çiftet e të njëjtit seks dhe familjet e tyre.

Ju falënderojmë për vëmendjen tuaj dhe presim përgjigjen tuaj sa më të hershme.