Një jetë e re nisë mes rrënojave të një qyteti sirian
Një foshnjë e shpëtuar nga rrënojat e tërmetit u quajt Aya. Emri i saj do të thotë “shenjë e ekzistencës së Zotit”. Por ç’jetë e pret Ayan?
Është një djalë, thanë ata, kur doli për herë të parë nga rrënojat. Videoja e shpëtimit të tij e shfaq një burrë me një kafije kuq-bardhë (një lloj shamie) në gurët e rrënuar me një krijesë të butë dhe të zhveshur të shtypur në pjesën e përparme të trupit të tij. Disa sekonda më vonë, një burrë tjetër vrapon pas tij dhe hedh një batanije jeshile. Është shumë vonë. Batanija i bie shkurt. Varet dhe lëkundet, është e padobishme, nga skaji i një automjeti shpëtimi.
Është vajzë, thanë ata, kur paniku dhe konfuzioni rreth shpëtimit të saj ishte qetësuar. Ajo nuk ishte turke, por siriane. Ajo nuk ka lindur në Aleppo, siç kishin raportuar fillimisht disa nga gazetat, por në Jindires, një qytet i kontrolluar nga rebelët që ka qenë vendi i disa prej luftimeve më vdekjeprurëse dhe më të zgjatura të luftës civile siriane.
Këto korrigjime u lëshuan me indinjatë morale sikur korrigjimet të ishin indikatorë të fshirjes më të madhe të krizës së refugjatëve, gjë që fare mirë mund të kenë qenë; Fakti që ajo u shpëtua, duke pasur parasysh mungesën e infrastrukturës dhe dhunën në atë zonë, ishte vetë befasues. Mirëpo askush nuk e vuri në dukje se sa e pakuptimtë ishte të luftosh për kombësinë e një foshnje, nëna, babai dhe katër vëllezërit e motrat e së cilës kishin vdekur kur pallati pesëkatësh ku ata jetonin ishte shembur. Në kuptimin e zakonshëm, ajo nuk përkiste askund dhe nuk i përkiste askujt.
Vazhdoj të përpiqem ta imagjinoj lindjen dhe dështimin. Ka shumë pyetje që janë të vështira për t’u bërë dhe ndoshta e pamundur për t’u përgjigjur. A i ndjeu nëna e saj kontraktimet e para apo pasi gjithçka filloi të dridhej? Ku ishin fëmijët e saj të tjerë? Kur, në orët e gjata dhe të dhimbshme të lindjes, ishin afërsisht shtatëdhjetë e pesë sekondat që shkatërruan shtëpinë e saj dhe e vranë familjen e saj? A ishte gjallë kur lindi vajza e saj? A mund të lindin të vdekurit?
Fotografia që qarkulloi kur foshnja u shpëtua ka të njëjtën pamje nga afër dhe cilësi të dekontekstualizuar me fotografitë përkujtimore të bëra të të porsalindurve në spitalet në të gjithë Shtetet e Bashkuara. Ndërkohë që ato fotografi janë të renditura mjeshtërisht, me duar të palosura poshtë mjekrës dhe kapele me kënd të mirë, kjo është e çrregullt dhe apokaliptike. Fytyra e vogël e foshnjës është e jashtëzakonshme, e gërvishtur dhe medituese. Ka një prerje në dorë më afër thjerrëzës. Koka e saj, e mbuluar me flokë të errët e të trashë që duket sikur të jetë huazuar nga një fëmijë më i madh, është e gjakosur. Fotografia nuk zbulon asgjë për gruan e quajtur Afraa, foshnja e së cilës ishte ende e lidhur për të kur u gjetën. Nuk jep asnjë të dhënë se kush e nxori nga trupi i nënës së saj, ose kush ia preu kordonin e kërthizës, ose kush e mbështjelli me një batanije hiri trupin e saj të prerë dhe të mavijosur. U befasova që nuk ndjeva habi që dikush do ta fotografonte para se të sigurohej se ajo ishte në duar të sigurta.
Në spital, foshnjën e posagjetur e quajtën Aya, që në arabisht do të thotë “një shenjë e ekzistencës së Zotit”. E vendosën në një inkubator dhe aty njerëzit shkrepën më shumë fotografi: Aya duke fjetur, Aya duke bërtitur, Aya zgjuar dhe në dukje e heshtur, duke i ngulur sytë në lentet e kamerës me sy të mëdhenj dhe me bojë. Një video e tregon një nga mjekët duke mbajtur radiografinë nga një rreze X deri në dritë për ekzaminim nga afër. Aya u zbulua se kishte mavijosje të thella përgjatë kafkës dhe shtyllës kurrizore – gjë që i shpjegoi krizat që i kishte pasur. Por kujdesi ndaj saj ishte aq i madh, ndoshta një kujdes të tillë të mirë nuk do ta kishte pasur asnjëherë. Menaxheri i spitalit, Khalid Attiah, u tha me krenari gazetarëve se gruaja e tij kishte filluar ta ushqente me gji së bashku me vajzën e tyre të mitur. Nuk do të lejonte askënd ta merrte Ayan, tha ai.
Xhaxhai i madh i Aya-s, Salah al-Badran, u zotua se do ta bëntë Ayan me shtëpi, por meqenëse shtëpia e tij ishte shkatërruar gjithashtu, gjithçka që mund t’i ofronte për momentin ishte një hapësirë në tendën që ndante me njëmbëdhjetë anëtarë të tjerë të familjes së tij. Ata nuk do të kishin ngrohtësi të mjaftueshme në dimër, ndërkohë që reshjet e borës po i shembin tendat, ose në pranverë kur shirat e dendur i përmbysin kampet. Nuk ka ujë të mjaftueshëm, ushqim ose ushqim të veçantë për foshnja. Pa shkollim adekuat dhe punë jo të mjaftueshme ligjore, veçanërisht jo për gratë. Dikush i sheh fotografitë e mbipopulluara të fëmijëve duke buzëqeshur.
Në mediat sociale, mijëra njerëz ishin ofruar ta birësonin Ayan. Xhaxhai i saj Attiah tha se kishte marrë dhjetëra telefonata. Dyshoj se ata i shikuan fotot duke dalë nga spitali dhe panë të njëjtën gjë që panë mjekët kur e shpallën lindjen e saj një mrekulli. Ata panë dy sy të mëdhenj, të zinj, të mprehtë, duke e vështruar kamerën me një pëlqim absolut. Ata panë jetën të rrënuar nga rrënojat. E shoh edhe unë. Por shoh edhe pasqyrimin e rrënojave të tashme por edhe të rrënojave që pritet të vijnë./Newyorker
Përgatiti: Nuhi Shala
