Konfirmohen deklaratat e Jusuf Buxhovit për rolin e Xhafer Devës në shpëtimin e hebrenjve
Historiani Jusuf Buxhovi ka deklaruar gjatë intervistës në emisionin “Kallxo Përnime” se Xhafer Deva nuk ka urdhëruar apo ka qenë i përfshirë në deportimin dhe vrasjen e hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore.
“Xhafer Deva jo që nuk ka lejuar deportimin dhe ndjekjen e hebrenjve, por i ka mbrojtur ata. Këto janë fakte historike”, ka thënë ai gjatë intervistës në “Kallxo Përnime”.
Deklaratat e Buxhovit mund të konfirmohen edhe nga një recension i Jay Weinstein botuar në 2008 në Revistën e Sociologëve të Miçigenit (Michigan Sociologal Review) në ShBA, mbi studimin shkencor të Harvey Sarner “Shpëtimi në Shqipëri: 100 për qind e hebrenjve në Shqipëri shpëtuan nga Holokausti”.
Studuesi Weinstein e bën një kritikë të librit “Shpëtimi në Shqipëri: 100 për qind e hebrenjve në Shqipëri shpëtuan nga Holokausti” të botuar nga Harvey Sarner. Në këtë shkrim studiuesi shkruan se kur në pranverën e vitit 1944 nazistët i kërkuan zyrtarisht Qeverisë shqiptare një listë të plotë të hebrenjve dhe kërkuan që të mblidheshin në një vend, Deva, atëherë ministër i Brendshëm, refuzoi.
“Në fund të vitit 1943, gjermanët kërkuan një listë të të gjithë hebrenjve që jetonin në Shqipëri, dhe në pranverën e vitit 1944, nazistët i kërkuan zyrtarisht regjencës një listë të ngjashme dhe kërkuan që hebrenjtë të mblidheshin në një vend. Mbi bazën e ankesave të liderëve hebrenj, ministri i Brendshëm Xhafer Deva refuzoi kërkesën e gjermanëve, duke argumentuar se një veprim i tillë do të përbënte ndërhyrje në punët e Shqipërisë”, thuhet në faqen 143 të studimit.
Qasja në punimin e Sarnerit mund të arrihet duke regjistruar të dhënat në ueb-faqe dhe një kërkim të thjeshtë.
Xhafer Deva, ishte ministër i Brendshëm në Qeverinë e Rexhep Mitrovicës, gjatë viteve 1943/44, në kohën e pushtimit gjerman të Shqipërisë.
Ditëve të fundit në Kosovë ka shpërthyer një debat rreth rolit të Xhafer Devës në përndjekjen apo shpëtimin e hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Gjithçka nisi pas një reagimi në Twitter të ambasadori gjerman në Prishtinë, Jorn Rohde, i cili shprehu shqetësimin e tij rreth planit të Ministrisë së Kulturës për restaurimin e shtëpisë së Xhafer Devës në Mitrovicë.
Ai kërkon nga autoritetet të zbardhin të vërtetën dhe të mos harrohen krimet që janë kryer nga nazistët dhe bashkëpunëtorët e tyre.
“Shumë i shqetësuar për planet e restaurimit të shtëpisë së Xhafer Devës, një bashkëpunëtor/protagonist i njohur nazist i SS famëkeq Skanderbeg Div. Asnjë zbardhje e historisë! Mos e shtrembëroni të vërtetën në lidhje me Holokaustin ose krimet e luftës të kryera nga nazistët dhe bashkëpunëtorët vendas #MbroFaktet”, ka shkruar në Twitter, ambasadori Rohde.
Pas reagimeve lidhur me këtë çështje është suspenduar projekti për restaurimin e shtëpisë së Xhafer Devës.
Ndërsa, për figurën e Xhafer Devës mbrëmë ka dhënë hollësi historiani Jusuf Buxhovi.
Xhafer Deva nga Mitrovica, njihet si bashkëpunëtor i ngushtë i nazistëve gjermanë gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Në fillim të këtij muaji, Ministria e Kulturës njoftoi për fillimin e restaurimeve të shtëpisë së Xhafer Devës. Shtëpia e Xhafer Devës është monument në mbrojtje të përkohshme.
