Ditari i Gazës, pjesa e tretë: "Tani po shkruaj mesazhe ngushëllimi"

Ziad, një palestinez 35-vjeçar, i rrëfen ditët e fundit në Gaza, të jetuarit në shtëpinë e miqve të tij, frikën dhe problemet e shumta që përjeton bashkë me shumë banorë të zhvendosur e të pastrehë.  

E diel, 15 Tetor

Ora 12.30. Motra ime pranon një telefonatë nga shoqja e saj që jeton jashtë vendit. Me lidhjen e dobët të internetit, të dashurit tanë po bëjnë telefonata ndërkombëtare vetëm për të na kontrolluar. Biseduan për gati një orë, të dy duke qarë. Biseda e tyre ka të bëjë kryesisht me fajin që ndjen shoqja e motrës sime për shkak të largimit prej saj, dhe motra ime i thotë se sa më e fortë ndihet për shkak të mbështetjes së saj.

Për 15 minutat e para, ndjej dhembshuri dhe jam mirënjohës që motra ime ka miq të mrekullueshëm gjatë këtyre kohërave. Për 15 minutat e dytë, filloj të reflektoj mbi përvojën time dhe miqtë e mrekullueshëm që kam. Pas gjysmë ore të qara të vazhdueshme, po lutem që kjo festë trishtimi të marrë fund. Dua t’i mbyll sytë dhe të fle pak.

Sapo motra mbaron së biseduari me telefon, ndihet ende shumë e trishtuar. Pa asnjë arsye, shikoj lart dhe vërej dritën e tavanit. “Kjo është drita më e shëmtuar e tavanit që kam parë ndonjëherë në jetën time”- them unë.

Motra ime fillon të qeshë, po ashtu edhe unë.

Ora 6 e mëngjesit. Kemi fjetur vetëm disa minuta kur kemi dëgjuar një shpërthim të madh. Një shtëpi aty pranë është bombarduar. Zgjohemi të tmerruar, i vendosim macet në bartëset e tyre dhe i vendosim shpejt çantat pranë derës për t’u larguar menjëherë nëse duhet.

Përgjatë dy orëve të ardhshme nuk pushova së dridhuri. Ndiej aq shumë të ftohtë sa mbulohem me batanijen e rëndë që na dha familja, të cilën e lashë mënjanë duke menduar se nuk do ta përdorja. Dua të vjell, por përpiqem të qëndroj i qetë.

Asnjë vend nuk është i sigurt dhe askush nuk është i sigurt. Megjithatë, pak minuta pas bombardimit, gjyshja na përgatit kafe dhe çaj dhe pyet nëse kemi nevojë për biskota.

Ora 8 e mëngjesit. Lidhja me internetin është vërtet e keqe. Një herë në tri ose katër orë, marr disa njoftime dhe mesazhe në WhatsApp. Asnjë platformë tjetër sociale nuk po hapet (Facebook, video, etj). Shoh një njoftim nga një aplikacion i quajtur Anghami (versioni arab i Spotify) që më thotë se mixtape-i im javor është gati! Ky është një koleksion i këngëve të rekomanduara bazuar në këngët që janë luajtur tashmë. Buzëqesh me sarkazëm dhe mendoj se në ditët e sotme po dëgjoj një kolonë tjetër zanore: bombardimin.

Ora 9 e mëngjesit. Dhoma që ndajmë unë dhe motra ime është një dhomë e vogël ndenjeje, me divane dhe tavolina të vogla. Natën familja na sjell një dyshek, disa jastëkë dhe dy mbulesa, në rast se dikush do të donte të flinte në dysheme. Dhoma është ngjitur me një ballkon të vogël që rrallë e hapim: Shtëpitë këtu janë aq afër njëra-tjetrës saqë përdorimi i saj do të ndihej si një shkelje e privatësisë së tyre. Dhe sigurisht, të qëndrosh në ballkone është e rrezikshme.

Herë pas here hapim derën e ballkonit për ajrim. Sot në mëngjes, macja më e re vrapoi në ballkon pas një insekti, para se unë të mund ta ndaloja. Duke dalë jashtë për ta kapur, e ndjej diellin në lëkurën time për herë të parë pas një kohe të gjatë.

Nuk jam një person veror. E urrej diellin dhe për tre muajt e fundit, kam përdorur krem kundër diellit. Megjithatë, këtë herë mbajta macen dhe anova fytyrën për të shijuar sa më shumë rrezet e diellit. Ndihej si një përqafim.

Ora 10 e mëngjesit. Radwa, mbesa më e madhe, hyn në dhomë. E pyes si po kalon dhe vërej se duket e zbehtë. Pyes veten nëse është e sëmurë, por ajo përgjigjet, me shikim përtokë, e turpëruar: “Jo, kam frikë”. Përgjigjem menjëherë: “Edhe unë kam frikë”. Ajo më shikon, e habitur. Jam i sigurt se ajo mund të thotë se të rriturit rreth saj kanë frikë, por të gjithë sillen sikur nuk janë. Unë vazhdoj: “Po kalojmë një periudhë shumë të vështirë. Është në rregull të ndihesh i frikësuar”. Ajo më buzëqesh në atë që unë mendoj se është një mënyrë mirënjohëse.

Më vonë mësova se gjyshja e saj kryen diçka që ne e quajmë teknika e “prerjes së frikës” në arabisht, mbi nipërit e saj. Prerja e frikës është një masazh me vaj ulliri që bëhet në pjesë të caktuara të trupit ku besohet se frika absorbohet. Qëllimi është t’i heqësh qafe të gjitha nyjet e krijuara nga frika. Njerëzit e të gjitha moshave e përdorin atë.

Ora 2 pasdite. Fëmija më i vogël (jo nipi) është 16 vjet më i vogël se vëllai i tij më i madh (babai i tre fëmijëve). Ai është një fëmijë shumë i mirë. Kur mbërritëm për herë të parë, më dëgjoi duke folur për leximin dhe filloi të më pyeste për librat që dua të lexoj dhe nëse mund t’i rekomandoja disa shkrimtarë.

Më herët sot vura re se ai ishte në ankth dhe ishte i veshur plotësisht. Zakonisht, në kohë si këto, gratë veshin rroba për lutje sepse janë më të lehta për t’u zhvendosur, dhe burrat qëndrojnë me pizhame. Edhe vëllai i tij i mesëm ishte i veshur. E pyeta se ku po shkonin dhe ai tha: “Shoku i tij i shkollës është në spital. Prindërit dhe një nga motrat e tij kanë vdekur. Vëllai im është i tmerruar dhe dëshiron ta vizitojë mikun e tij”.

Kur kthehen, disa orë më vonë, adoleshenti vjen dhe ulet i qetë në dhomë. Unë dhe motra ime përpiqemi ta hapim një bisedë dhe të pyesim se si ndihet shoku i tij. Ai thotë: “Po ia del shumë mirë. Ka disa plagë, por mjeku thotë se gjithçka do të jetë në rregull”. Dua që ai t’i shprehë ndjenjat e tij, andaj unë i tregoj atij për ndjenjat e mia sepse duket i shqetësuar. Ai thotë: “Ka diçka. Ai nuk e di që prindërit dhe motra e tij kanë vdekur. Mjeku na kërkoi që të mos e ia tregojmë këtë lajm, në mënyrë që gjendja e tij shëndetësore të mos përkeqësohet”.

Ora 6 pasdite. Po i humbas gjurmët e kohës. Herë pas here, më duhet të pyes dikë se çfarë dite apo datë është. Shumicën e kohës personi tjetër do të duhet të kontrollojë telefonin e tij përpara se të përgjigjet. Nuk mund të besoj se ka kaluar më shumë se një javë nga fillimi i përshkallëzimit.

Njëri nga djemtë më tërheq vëmendjen për faktin se do ta marr të njëjtin ilaç për herë të tretë brenda dy orëve.

Ora 9 pasdite. Me miqtë dhe anëtarët e familjes që jetonin jashtë Gazës, shkëmbyem mesazhe të gjata dhe telefonata të detajuara. Sidoqoftë, për miqtë në Gaza, shumica e komunikimit kufizohet në një ose dy fjalë:

“Në rregull?” – “Po”.

“Përditësime ju lutem” – “Ne jemi mirë. Ti?”.

E kështu me radhë.

Në një farë mënyre, mendoj se gjithçka që duhet të dimë është nëse personi tjetër është ende gjallë apo jo.

E hënë, 16 Tetor

Ora 6 e mëngjesit. Disa familje të Gaza që njoh kanë vendosur të kthehen në veri. Disa prej tyre nuk mund të duronin të qëndronin larg shtëpive të tyre, të tjerët nuk mund t’i përballonin rrethanat e vështira në të cilat duhej të jetonin. Ne vendosëm të qëndronim; nuk kishte ende siguri. Një djalë që njoh vendosi të largohej vetëm pasi familja e tij refuzoi të shkonte.

Ora 8 e mëngjesit. Muskujt e mi janë të dobët; më dhembin nyjet dhe gjunjët. Gjumi për periudha të shkurtra të jep energji të mjaftueshme për t’u zgjuar, por mbetesh të lodhur gjatë gjithë ditës, nuk je në gjendje të flesh përsëri ose të mendosh siç duhet.

Ora 10 e mëngjesit. “A keni nevojë që t’ju dërgojmë para?”. Që nga fillimi i përshkallëzimit, kjo është pyetja më e shpeshtë që kemi bërë. Për fat të mirë, nuk kemi nevojë Ajo që na duhet është që e gjithë kjo të përfundojë, që ne të shkojmë në shtëpitë tona dhe të flemë në shtretërit tanë. Djali i mesëm i familjes nikoqire, i cili studion në universitet, thotë: “Nëse kjo situatë mbaron, do të shkoj çdo ditë në universitet pa u ankuar”.

Më bën të kuptoj se sa me fat jam. Fakti që në këto kohë nuk kemi nevojë për para tregon se sa më mirë jemi në një pozicion kur kaq shumë njerëz nuk mund të përballojnë me plotësimin e nevojave të tyre bazë.

Mesditë. Situata është relativisht e qetë, ndaj vendosim të dalim për të marrë disa gjëra për shtëpinë. Ndihem i habitur kur shoh radhën e gjatë për të blerë bukë. Nuk kemi nevojë për bukë pasi gjyshja pjek bukë në shtëpi duke përdorur një furrë balte. Në dyqane nuk ka mbetur asnjë shishe uji.

Gjatë kthimit, shoh një burrë që mbante një mace nga rruga. Kam frikë se mund ta lëndojë atë. Ai e çon macen në një karrige në trotuarin ku është ulur, dhe nga një qese plastike nxjerr pak mortadella dhe e ushqen macen. Përveç kësaj, shumë dyqane i hapin dyert e tyre që njerëzit t’i karikojnë telefonat e tyre. Më vjen mirë që shoh këto akte të thjeshta mirësie.

Ora 2 pasdite. Një nga djemtë e familjes nikoqire më tregon për një sherr të madh që filloi në zonë. Pas një sulmi ajror, njerëzit shkuan për të ndihmuar në nxjerrjen e të plagosurve. Ata mbuluan menjëherë çdo trup të pajetë për respekt. Një burrë donte të zbulonte trupin e një vajze të re, koka e së cilës kishte shpërthyer për ta fotografuar. Njerëzit u kacafytën me të dhe ishin gati ta godisnin për atë që po bënte.

Nuk e kuptoj pse, kur ka një bombardim, njerëzit shkojnë të gjithë në një lokacion. Njerëzit duhet të ikin, jo të shkojnë drejt saj. Ndonjëherë ato mund të shkaktojnë më shumë dëm sesa të mira edhe nëse qëllimi është të ndihmojë.

Që nga përshkallëzimi i konfliktit, kam bërë çmos që të mos e kontrolloj internetin. Përveçse nuk kam një lidhje të mirë, nuk dua të prishet ajo pak që më ka mbetur nga shëndeti mendor. Fotografitë, historitë e tmerrshme dhe thashethemet e shpërndara në internet janë thjesht të tmerrshme. Sidoqoftë, pavarësisht se si përpiqem, shfaqen disa postime. Postimet që më thyejnë më shumë zemrën kanë të bëjnë me fëmijët. Një postim fliste për një nënë që po ikte me familjen e saj, ajo i kishte shkruar emrat dhe informatat mbi kontaktin në duart e fëmijëve të saj në rast se ata humbnin. Tjetri ishte më pak se pesë vjeç, të cilët u gjetën të humbur vetë. Besoj se përfundimisht ata do të bashkohen me familjen e tyre, ose të paktën do të identifikohen.

Një tjetër gjë torturuese janë njerëzit që ndodhen jashtë vendit ndërkohë që familjet e tyre janë në Gaza. Pashë një mesazh nga një mik në Gjermani që studionte për farmaci. Ai nuk kishte mundur ta takonte familjen e tij, e cila kishte ikur. Ishte në panik. I thashë që komunikimi është shumë i vështirë, madje edhe mes njerëzve në Gaza – duhet të telefonosh dikë 30 ose 40 herë që telefonata të kalojë. Vazhdova të përpiqesha derisa arrita tek familja e tij, u sigurova që ishin mirë dhe i  tregova.

Një grua që njoh mori një bursë për të studiuar në SHBA. Ajo e kishte ndarë një postim zemërthyes se si nëna e saj do ta qetësonte duke thënë se nuk është keq, edhe pse lajmet dhe të gjithë ata që ajo njeh thonë se ajo zonë është nën bombardime të forta.

Ora 4 pasdite. Nuk është çudi që çdo familje ka humbur të paktën një anëtar të familjes ose dikë që e njeh. E pazakonshme do të ishte që një person të mos e kishte humbur dikë të afërt. Në WhatsApp, platforma më e mirë për të komunikuar kur lidhja e internetit është e ulët, marr mesazhe për një kolege që ka humbur nipin; një tjetër që ka humbur një kushëri; dhe një mik, vëllai i të cilit humbi gruan.

Opsioni i plotësimit automatik në një telefon mobil sjell fjalë të mundshme bazuar në atë që shkruani zakonisht. Tani, nuk ka nevojë të shkruaj mesazh ngushëllimi: Gjithçka që bëj është të shkruaj fjalën e parë dhe më pas të filloj të klikoj mbi ato të mëposhtmet që shfaqen për ta përfunduar mesazhin.

Ora 7 pasdite. Në dhomën ku po rrinim na u bashkua e gjithë familja. Po flisnim dhe më pas djali i mesëm që më shoqëroi më herët thotë: “E kuptoj që janë hapur shumë dyqane për të shitur bukë dhe nevoja elementare. Por a mund ta imagjinoni që dyqani i luleve ishte i hapur!”.

Të gjithë buzëqeshin. Mendoj se sa e mrekullueshme do të ishte nëse dikush do të më dhuronte një buqetë me lule. Trëndafila rozë dhe kadife… ose edhe më mirë, tulipanët! Një gjë e tillë do të ishte e mahnitshme./The Guardian

Përgatiti: Nuhi Shala