Covid-19 mund të zhduket në vitin 2022

Pandemitë nuk vdesin – ato zhduken. Dhe kjo është ajo që pandemia Covid-19 ka të ngjarë ta bëjë në vitin 2022. Vërtetë, do të ketë epidemi lokale dhe sezonale, veçanërisht në vendet me vaksinim të ulët. Epidemiologët do të duhet gjithashtu të kenë kujdes për variante të reja që mund të jenë në gjendje ta mposhtin imunitetin e ofruar nga vaksinat. Megjithatë, siç shkruan The Economist, gjatë viteve të ardhshme, ndërsa Covid-19 vendoset në fatin e tij si një sëmundje endemike, si gripi apo ftohja e zakonshme, jeta në pjesën më të madhe të botës ka të ngjarë të kthehet në normalitet – të paktën, normalja pas pandemisë.

Pas kësaj perspektive fshihen si suksesi mahnitës ashtu edhe një dështim dëshpërues. Suksesi është se një numër shumë i madh njerëzish janë vaksinuar dhe se, në çdo fazë të infeksionit nga simptomat e lehta deri te kujdesi intensiv, ilaçet e reja tani mund ta reduktojnë shumë rrezikun nga vdekja. Është e lehtë të merret si e mirëqenë, por krijimi dhe licencimi i shpejtë i kaq shumë vaksinave dhe trajtimeve për një sëmundje të re është një triumf shkencor.

Vaksina e poliomielitit mori 20 vjet për të kaluar nga testet e hershme në licencën e saj të parë amerikane. Deri në fund të vitit 2021, vetëm dy vjet pasi Sars-Cov-2 u identifikua për herë të parë, bota po prodhonte afërsisht 1.5 miliardë doza të vaksinës kundër Covid-19 çdo muaj. Airfinity, një kompani e të dhënave për shkencat jetësore, parashikon se deri në fund të qershorit 2022 mund të ishin prodhuar gjithsej 25 miliardë doza. Në një samit në muajin shtator, presidenti Joe Biden bëri thirrje që 70% e botës të vaksinohen plotësisht brenda një viti. Furnizimi nuk duhet të jetë një kufizim.

Imuniteti është fituar me një kosto të tmerrshme

Megjithatë, vaksinat nuk ofrojnë mbrojtje të plotë, veçanërisht tek të moshuarit. Megjithatë, edhe këtu, shkenca mjekësore është përballur me sfida. Për shembull, simptomat e hershme mund të trajtohen me Molnupiravir, një pilulë antivirale dy herë në ditë që në prova përgjysmonte vdekjet dhe hospitalizimet. Të sëmurët rëndë mund të marrin Dexamethasone, një kortikosteroid i lirë, i cili ul rrezikun e vdekjes me 20-30%. Në mes janë ilaçet si Remdesivir dhe një koktej antitrupash i prodhuar nga Regeneron.

Do të thotë, bëhet kombinimi i vaksinimit dhe trajtimit si një seri muresh, secila prej të cilave bllokon një pjesë të sulmeve virale që të bëhen fatale. Ngritja e çdo muri të ri redukton më tej vdekshmërinë e Covid.

Megjithatë, krahas këtij suksesi është edhe dështimi. Një arsye tjetër pse Covid-19 do të bëjë më pak dëm në të ardhmen është se ai tashmë ka bërë kaq shumë në të kaluarën. Një numër shumë i madh njerëzish mbrohen nga variantet aktuale të Covid-19 vetëm sepse tashmë janë infektuar. Dhe shumë të tjera, veçanërisht në botën në zhvillim, do të mbeten të pambrojtur nga vaksinat ose ilaçet për një kohë të gjatë deri në vitin 2022.

Ky imunitet është fituar me një kosto të tmerrshme. The Economist ka gjurmuar vdekjet e tepërta gjatë pandemisë – vdekshmërinë mbi dhe përtej asaj që do të pritej në një vit normal. Vlerësimi ynë kryesor më 22 tetor ishte një total global prej 16.5 milionë vdekjesh (me një diapazon nga 10.2 milionë në 19.2 milionë), që ishte 3.3 herë më i madh se numri zyrtar. Kur kthehemi prapa duke përdorur supozimet për përqindjen e infeksioneve fatale, një vlerësim shumë i përafërt sugjeron se këto vdekje janë rezultat i 1.5 miliardë-3.6 miliardë infeksioneve – gjashtë deri në 15 herë më shumë se numri i regjistruar.

Kombinimi i infeksionit dhe vaksinimit shpjegon pse, të themi, në Britani të madhe në vjeshtë, mund të zbuloni antitrupa ndaj Covid-19 në 93% të të rriturve. Njerëzit janë të prirur ndaj ri-infektimit, siç tregon rasti Britanisë, por me çdo ekspozim ndaj virusit, sistemi imunitar trajnohet më mirë për ta zmbrapsur atë. Së bashku me trajtimet e reja dhe faktin se më shumë të rinj po infektohen, kjo shpjegon pse shkalla e vdekshmërisë në Britani të Madhe tani është vetëm një e dhjeta e asaj që ishte në fillim të vitit 2021. Edhe vende të tjera do të ndjekin atë trajektore në rrugën drejt endemisë.

E gjithë kjo ende mund të ndryshohet nga një variant i ri i rrezikshëm. Virusi po ndryshon vazhdimisht dhe sa më shumë të jetë në qarkullim, aq më e madhe është mundësia që të shfaqet një lloj i ri infektiv. Megjithatë, edhe nëse variantet Omicron dhe Rho godasin, ato mund të mos jenë më vdekjeprurëse se Delta. Përveç kësaj, trajtimet ekzistuese ka të ngjarë të mbeten efektive dhe vaksinat mund të modifikohen me shpejtësi për të marrë parasysh mutacionet e virusit.

Vetëm një sëmundje tjetër endemike

Prandaj, gjithnjë e më shumë, njerëzit do të vdesin nga Covid-19 sepse janë të moshuar ose të pafuqishëm, ose janë të pavaksinuar ose nuk mund të’i përballojnë ilaçet. Ndonjëherë njerëzit do të mbeten të pambrojtur sepse refuzojnë të vaksinohen kur u ofrohet një e tillë – një dështim i edukimit shëndetësor. Por dozat e vaksinave po grumbullohen gjithashtu nga vendet e pasura dhe vaksinimi në krahë në vende të varfra dhe të largëta është i vështirë. Mjetet e jetesës do të shkatërrohen dhe jetët do të humbasin për shkak të mungesës së një injeksioni të sigurt që kushton vetëm disa dollarë.

Covid-19 nuk ka përfunduar ende. Por deri në vitin 2023, ajo nuk do të jetë më një sëmundje kërcënuese për jetën për shumicën e njerëzve në botën e zhvilluar. Do të përbëjë ende një rrezik vdekjeprurës për miliarda njerëz në botën e varfër. Por e njëjta gjë, mjerisht, është e vërtetë për shumë kushte të tjera. Covid-19 do të jetë në rrugën e duhur për t’u bërë vetëm një sëmundje tjetër.