Çfarë është Nord Stream 2 dhe si ndërlidhet me krizën Rusi-Ukrainë?

Mes tensioneve midis Rusisë dhe Ukrainës, presioni mbi Gjermaninë po shtohet për ta stopuar projektin e gazsjellësit Nord Stream 2.

Është vetëm një nga sanksionet ekonomike që mund të zbatohen në rast se Rusia e pushton fqinjin e saj, Ukrainën.

Ditëve të fundit, Berlini e ka bërë të qartë se në rast të ndonjë agresioni do të diskutohen të gjitha opsionet, përfshirë gazsjellësin.

Dhe pas një periudhe të gjatë kufizimi, kancelari gjerman Olaf Scholz e ka ndjekur këtë linjë dhe ka përshkallëzuar mendimin e tij. Ashtu sikurse ministrja e jashtme Annalena Baerbock, ai tani po kërcënon Rusinë me “kosto të lartë” nëse e pushton Ukrainën.

Mbështetja vjen edhe nga SHBA, me Sekretarin e Shtetit, Anthony Blinken, duke thënë se “vlen të përmendet gjithashtu se asnjë gaz nuk po rrjedh ende përmes Nord Stream 2, që do të thotë se tubacioni është një mjet presioni për Gjermaninë, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët tanë, jo Rusia”.

Çka është Nord Stream 2?

Nord Stream 2 është projekti që synon t’i mundësojë Gjermanisë të veprojë në mënyrë më të pavarur në tregun e energjisë në Evropë.

Edhepse tubacioni i gazit natyror ndërmjet Rusisë dhe Gjermanisë është përfunduar zyrtarisht, ai ende nuk është funksional.

Nord Stream 2 shkon paralelisht me projektin Nord Stream 1, i cili ka qenë në funksion që nga viti 2011 në fund të Detit Baltik. Tubacioni shtrihet për rreth 1230 km dhe lidh Ust-Luga në Rusi me Greifswald në Gjermaninë verilindore.

Ndërtimi filloi në maj të vitit 2018 dhe përfundoi më 10 shtator të vitit 2021, një vit e gjysmë pas afatit.

Pronari i gazsjellësit është gjigandi shtetëror rus i energjisë Gazprom, i cili merr përsipër gjysmën e kostove të projektit prej 9.5 miliardë eurosh.

Kostot e mbetura u financuan nga një konsorcium evropian i kompanive duke përfshirë OMV (Austri), Wintershall Dea (Gjermani), Engie (Francë), Uniper (Gjermani) dhe Shell (MB).

Tubat supozohet të ofrojnë 55 miliardë metra kub gaz çdo vit – por projekti ka ende nevojë për certifikim nga autoritetet gjermane përpara se të fillojë me dërgimin e gazit.

Kush e përkrahë tubacionin Nord Stream 2?

Është e qartë se Rusia dhe Gjermania të dyja e mbështesin projektin, por në Berlin, veçanërisht në sfondin e qeverisë së sapoformuar të përbërë nga tri parti të ndryshme, ka pasur vazhdimisht pikëpamje të ndryshme nëse dhe kur duhet të nisë Nord Stream 2. Të Gjelbrit, për shembull, e refuzojnë projektin për arsye gjeostrategjike dhe të politikës klimatike. FDP liberale sheh nevojën për veprim.

Në parim, Gjermania mbështetet në gazin rus, që konsiderohet si lëndë djegëse tranzicioni në tranzicionin e gjelbër. Tubacioni do të ishte një mënyrë relativisht e lirë për ta marrë lëndën e parë dhe për t’i mbuluar nevojat e vendit për energji.

Moska do të përfitonte nga kjo, pasi mund ta shesë gazin e saj, gjë që do të sillte përfitime financiare. Rreth 55 miliardë metra kub gaz do të dërgohen nga Rusia në Gjermani përmes Detit Baltik çdo vit. Sipas kompanisë operuese, kjo mund t’i furnizojë 26 milionë familje.

Si e sheh këtë Brukseli

Brukseli nuk e mbështet tubacionin. Në një deklaratë të qershorit 2017, thuhet se Nord Stream 2 nuk kontribuon në qëllimet e Unionit të Energjisë. Gazsjellësi nuk duhet “të operohet në një vakum ligjor ose ekskluzivisht sipas ligjit të një vendi të tretë”.

Sipas mendimit të Komisionit Evropian, projekti Nord Stream 2 nuk kontribuon në objektivat e Unionit të Energjisë për hapjen e burimeve, rrugëve dhe furnizuesve të rinj të furnizimit, thotë ai.

“Përkundrazi, mund ta lehtësojë edhe një furnizues të vetëm që të forcojë më tej pozicionin e tij në tregun e gazit të BE-së dhe të shoqërohet nga një koncentrim i mëtejshëm i rrugëve të furnizimit”, deklaroi Komisioni në vitin 2017.

Aktualisht ekzistojnë infrastruktura të transportit të gazit që funksionojnë mirë që sigurojnë furnizimin me energji në Evropë. Megjithatë, rrugët ekzistuese të transportit – veçanërisht përmes Ukrainës – mund të rrezikohen potencialisht nga ndërtimi i Nord Stream 2.

Josep Borrell, shefi për politikë të jashtme të BE-së, tha se tubacioni nuk ishte një projekt evropian. Do të ishte “vetëm në duart e gjermanëve”.

Gjeopolitikisht e diskutueshme

BE nuk është e vetmja palë kritike ndaj projektit.

SHBA gjithashtu nuk dëshiron që tubacioni të bëhet operacional. Në kuadër të sanksioneve të vendosura ndaj Rusisë në vitin 2020, ndërtimi u ndërpre për gati një vit.

Dhe Uashingtoni ka frikë se Rusia mund ti përdorë furnizimet me gaz si një armë politike.

Në nëntor të vitit 2018, ish-ambasadori i SHBA-së në BE Gordon Sondland paralajmëroi se “varësia nga gazi rus për Evropën është gjeopolitikisht e gabuar”. Shtetet e Bashkuara nuk duan që “të fiket gazi në mes të dimrit kur shpërthen një krizë politike”, tha Sondland në atë kohë.

Andaj, ky projekt shihet si konkurrencë. SHBA, nga ana e saj, do të preferonte të bënte biznes me Evropën dhe të shesë gaz të lëngshëm, për shembull.

Kijevi i shqetësuar 

Ka edhe kritika të forta për Nord Stream 2 nga Polonia, e cila mendon se po injorohet si një vend tranzit për furnizimet me energji.

Projekti mund ta zvogëlojë statusin e tubacioneve që ekzistojnë tashmë në rrugën tokësore, dhe të ardhurat e rëndësishme të gjeneruara nga tarifat e tranzitit mund të humbasin. Përveç kësaj, ka frikë se Rusia mund të fitojë fuqi duke e bërë Evropën të varur nga gazi i saj.

Ekziston gjithashtu shqetësim në Ukrainë pasi vendi është i varur nga miliarda euro të ardhura nga tarifat e tranzitit.

Në historikun e konfliktit në Ukrainë, Kievi po jep paralajmërime kundër vënies në punë të projektit.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, e quajti atë një “armë të rrezikshme gjeopolitike të Kremlinit”. Një javë më parë, kompania shtetërore e energjisë e Ukrainës Naftogaz tha se ishte një çështje “sigurie kombëtare” për Ukrainën.

Duke marrë parasysh grumbullimin e trupave ruse në kufirin ukrainas, “do të ishte më e vështirë për presidentin rus Vladimir Putin të fillonte një luftë nëse gazi do të kalonte nëpër Ukrainë, pasi furnizimet me gaz më pas do të prekeshin,” tha shefi i Naftogaz Yuri Vitrenko. “Jam i sigurt: nëse Nord Stream 2 hyn në qarkullim, atëherë nuk do të dërgohet më gaz rus përmes Ukrainës në Evropë.”/EURONEWS