Banka Botërore: Pandemia mund të rrisë numrin e analfabetëve funksionalë
Pasojat e pandemisë COVID-19 do të kenë ndikim të madh edhe në sektorin e arsimit, ku kjo do të kontribuojë që hendeku i problemeve aktuale në këtë sektor të rritet.
Kjo është një nga të gjeturat e raportit të Bankës Botërore të publikuar këtë javë, për vlerësimin e ndikimit të pandemisë në shumë shtete, duke përfshirë edhe Kosovën.
Tutje në raport është theksuar se përqindja e personave në Ballkanin Perëndimor që nuk e zotërojnë nivelin elementar në lexim mund rritet nga 53 përqind në 61 përqind.
“Vlerësimet sugjerojnë që nxënësit nën aftësi themelore në lexim mund të rriten nga 53 përqind në 61 përqindja. Tronditjet nga pandemia e COVID-19 do të ndikojnë edhe në sistemin e arsimit, ku do të ketë ndikim negativ si afat shkurte por edhe afatgjate. Fitmet ekonomike mund të dobësohen, rritja e kapitalit njerëzor mund të bjerë ose të mbetet në ngërç dhe zbrazëtirat aktuale në arsim do të zgjerohen”, thuhet në raport.
Sipas Bankës Botërore, pandemia mund të ndikojë që një përqindje më e madhe nxënësish të kthehen në analfabetë funksionalë dhe ta braktisin shkollimin në përgjithësi, pavarësisht se vendet e Ballkanit Perëndimor kanë ofruar mësim nga distanca.
“Megjithatë, pavarësisht veprimeve të shpejta, humbja e mësimit do të jetë e pashmangshme dhe e konsiderueshme, duke prekur në mënyrë disproporcionale fëmijët me pak të drejta, që do të ndikojë që në një pjesë të madhe të nxënësve të bie analfabetizmi funksional dhe potencialisht braktisjen e shkollës në përgjithësi”, thuhet aty.
Sipas Bankës Botërore, vendet e Ballkanit Perëndimor duhet të shfrytëzojnë mundësinë për ta bërë arsimin më efektiv, gjithëpërfshirës dhe elastik.
“Përmirësimi dhe shkallëzimi i politikave të përgjigjes COVID-19 që kanë punuar, përfshirë uljen e ndarjes dixhitale dhe ndërtimin e aftësive dixhitale të mësuesve do të ndërtonin qëndrueshmëri të sistemit ndaj goditjeve të ardhshme”, theksohet aty.
“Për më tepër, përqendrimi në parandalimin e braktisjes, përmirësimin e arsimit të hershëm dhe shërbimet e përkujdesjes me fokus fëmijët e pafavorizuar, forcimin e aftësimit të mësuesve, përmirësimin e financimit të arsimit dhe monitorimin e performancës do të çojë në përmirësime të cilësisë së arsimit dhe barazisë në planin afatmesëm”, shtohet më tej.
Raporti ka përmendur edhe rezultatet e Testit PISA të vitit 2018, ku 78% e 15-vjeçarëve në Kosovë janë analfabetë funksionalë, derisa në Shqipëri, Maqedoni e Veriut, Mali i Zi kjo shkallë është më e ulët 50%, kurse në Serbi 38 përqind.
Efektet e mbylljes së shkollave
Banka Botërore në raportin për ndikimin e pandemisë në arsim po ashtu ka theksuar se nxënësit që vijnë nga shtresa më e varfër nuk do të mund të përfitojnë nga mësimi nga distanca.
“Hendeku i arritjeve midis studentëve më të varfër dhe më të pasur, i cili tashmë shkon nga 1.5 vjet shkollim në Shqipëri, BiH dhe Kosovë (66 pikë PISA) deri në mbi 2 vjet në Maqedoninë e Veriut (90 pikë PISA) do të rritet më tej pasi studentët me prejardhje më të varfër ka më pak të ngjarë të përfitojnë nga mënyrat e mësimit në distancë”, thuhet aty.
Sipas BB, nëse shkollat mbeten të mbyllura deri në qershor, hendeku mesatar i vlerësimit rajonal mes studentëve me të ardhura më të larta dhe ato në më të ulëta, pritet të rritet nga shkollimi mbi 1.5 vjet në gati 2 vjet.
“Para shpërthimit të pandemisë globale, sistemet e arsimit në Ballkanin Perëndimor tashmë u përballën me sfida serioze. Në shkallë të ndryshme, ato nuk japin aftësitë që i nevojiten tregut të punës. Një përmbledhje e pikëve të PISA 2018 sipas vendeve tregon se mesatarisht 53 përqind e studentëve nuk fitojnë aftësi themelore të nevojshme për të funksionuar në mënyrë efektive në një forcë moderne të punës, krahasuar me 23 përqind në vendet e OECD”, thekson raporti.
“Mbi 78 përqind e 15-vjeçarëve në Kosovë, dhe mbi 50 përqind në Shqipëri, Maqedoni e Veriut dhe Mali i Zi janë funksionalisht analfabetë (duke kryer nën nivelin 2 të aftësisë në PISA). Edhe në Serbi, interpretuesi më i mirë në Ballkanin Perëndimor , 38 përqind e studentëve janë funksionalisht analfabetë”, thuhet më tej.
Mbyllja e tanishme e shkollave pritet të rezultojë në humbje të konsiderueshme të mësimit.
Sipas Bankës Botërore, mos ndjekja e shkollës ka dy ndikime: nxënësit nuk mësojnë asgjë të re, dhe ata harrojnë atë që kishin mësuar tashmë.
“Përvoja nga kriza e mëparshme tregon se mbylljet e shkollave depresojnë mësimin dhe ndikojnë në mënyrë disproporcionale tek nxënësit e shtresës së varfër”, thuhet aty.
Cfarë duhet bërë më tej?
Raporti i Bankës Botërore për arsimin ka theksuar më tej se qeveritë e Ballkanit Perëndimor, duke specifikuar Kosovën dhe Shqipërinë, duhet ta marrin si prioritet çështjen e arsimit.
“Në shkallë të ndryshme, sistemet e arsimit në Ballkanin Perëndimor duhet të shpenzojnë më me efikasitet, por disa, si Shqipëria dhe Kosova, gjithashtu duhet të investojnë më shumë në sistemet e tyre. Sigurimi i një buxheti arsimor që është i mjaftueshëm për të siguruar kushte minimale për t’u marrë me kostot shtesë pas COVID-19 do të jetë thelbësore për të siguruar që nxënësit të mos mbesin mbrapa dhe të parandalohen pabarazitë e mëtejshme”, thuhet aty.
Tutje thuhet se në të njëjtën kohë, vendet mund të rivlerësojnë financimin aktual të shkollës, duke përfshirë formulat e financimit për të përmirësuar efikasitetin, dhe financimin plotësues për të kompensuar numrin mbizotërues të nxënësve në nevojë.
“Është e rëndësishme të ngushtoni hendekun midis pabarazive urbane dhe rurale që janë të përhapura në të gjithë rajonin”, thekson raporti.
BB shton se përpjeka për ri-regjistrim dhe fushtatat duhet të jenë të nevojshe për t’i rikthyer nxënësit në shkollë si dhe do të kërkohen masa të zgjeruara për t’u marrë me mësimin e humbur gjatë kohës kur shkollat ishin të mbyllura.
Banka thekson se bursat duhet të ofrohen për nxënësit pas pandemisë.
“Nxitje të tilla si transferi i parave të kushtëzuara dhe bursat duhet të identifikohen para kohe. Programet nga ana e furnizimit të shpërndara nëpër shkolla në disa raste do të jenë mënyra më efikase për të qetësuar krizën. Këto mund të përfshijnë bllokime të shkollave për të lehtësuar kufizimet financiare që ndikojnë negativisht në cilësinë e mësimit. Ato mund të jepen për shkollat publike që kanë një pjesë më të lartë të studentëve me prejardhje të pafavorshme, komunitetet rome, ose forma të tjera të cenueshmërisë”, thuhet në fund.
Institucionet arsimore në Kosovë janë mbyllur më 11 mars dhe deri tash janë hapur vetëm institucionet parashkollore, ndërsa është planifikuar që nga data 8 qershor deri më 19 qershor të bëhet kthimi klasëve të nënta nëpër shkolla dhe të organizohet testi i arritshmërisë i cili do të mbahet me 23 qershor.
Kurse, nga data 15 qershor deri më 30 qershor bëhet kthimi i klasëve të dymbëdhjeta nëpër shkolla dhe organizohet testi i maturës i cili do të mbahet me 4 korrik.
