Arsyetimi i Gjykatës Speciale Hagës për dënimin e Salih Mustafës

Dhomat e Specializuara të Hagës e kanë dënuar me 26 vjet burgim ish-komandantin e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, Salih Mustafa.

Mustafa u gjet fajtor për tri nga katër pikat e akuzës me të cilën e ngarkonte Prokuroria – torturë si krim lufte, ndalim arbitrar dhe vrasje e paligjshme.

Ai është shpallur i pafajshëm për trajtim mizor.

Lidhur me këtë vendim i cili është edhe i pari i Gjykatës Speciale për akuzat për krime lufte, është publikuar arsyetimi i plotë mbi dënimin.

Gjykata ka konstatuar se KPRSFJ-ja ishte ligji përkatës i zbatueshëm në Kosovë në kohën e kryerjes së krimeve në shqyrtim.

“Paneli interpreton formulimin “do të marrë parasysh” në nenin 44(2) të Ligji pasi kërkon që Paneli të marrë parasysh në caktimin e dënimit, dënimet e parapara për krimet sipas ligjit në fuqi në Kosovë në kohën e kryerjes së krimeve në shqyrtim dhe në veçanti, çdo të mëvonshme dënim më të butë. Megjithatë, Paneli nuk është i detyruar nga konsiderata të tilla, në kundërshtim me atë që pohon mbrojtja. Në lidhje me këtë, Paneli konstaton se KPRSFJ-ja ishte ligji përkatës i zbatueshëm në Kosovë në kohën e kryerjes së krimeve në shqyrtim”- thuhet në aktgjykim.

Në vendim, Gjykata ka sqaruar lartësinë e dënimit kundër Mustafës.

“Krimi i luftës kundër popullatës civile” parashikohej ose “burgim jo më pak se pesë vjet ose […] me vdekje dënim” dhe se neni 38 i KPRSFJ-së me titull “Burgimi” parashikonte se “dënimi me burgim nuk mund të jetë më i gjatë se 15 vjet” por se “një afat prej 20 vjetësh [mund të shqiptohet] për vepra penale të përshtatshme për dënim me vdekje”- thuhet në aktgjykim.

Me rastin e shqiptimi të dënimit Paneli ka identifikuar faktorët relevant në pajtim me nenin 44(5) të ligjit dhe Rregulli 163(1).

Sipas Gjykatës, faktorët në caktimin e dënimit janë pesha e veprës penale dhe pasojat e tij, kontributi personal i personit të dënuar në krim, rrethanat individuale të personit të dënuar si lehtësuese dhe rënduese dhe rrethanat që lidhen me këta faktorë.

Paneli mes tjerash ka theksuar se rëndësia e krimit dhe pasojat e tij janë kyçe në caktimin e dënimit.

Në këtë rast, Paneli ka theksuar se të paktën gjashtë persona u privuan nga liria nga Mustafa dhe vartësit e tij të BIA-s ndërmjet tyre afërsisht 1 prill 1999 dhe më ose rreth 19 prill 1999 në Zllash.

Sipas Gjykatës, të arrestuarit në Zllash u mbajtën në kushte çnjerëzore dhe degraduese të paraburgimit dhe janë sulmuar në mënyrë rutinore psikologjikisht dhe fizikisht.

“Ata mbaheshin në hambarë të përshtatshëm vetëm për kafshë; atyre nuk u siguruan asnjë shtrat dhe bërë për të fjetur në koritë të kafshëve ose në tokë – në pellgje uji, me bagëti jashtëqitjet e shtrira përreth; ata u mbajtën në errësirë; nuk u siguruan sasi të mjaftueshme të ushqimit dhe ujit; nuk u lejohej të laheshin ose ndërrojnë rrobat e tyre; atyre iu dha vetëm akses i kufizuar në një tualet, duke i detyruar ata ta bëjnë këtë – lehtësohen brenda hambarit, përballë njëri-tjetrit; atyre iu mohua mjekimi kujdes; dhe ata janë penguar të ndërveprojnë dhe të bisedojnë me njëri-tjetrin, nën kërcënim e vdekjes…”- theksohet në aktgjyim.

Në lidhje me kontributin personal në krim, Gjykata ka bërë të ditur se trupi gjykues shqyrton rolin dhe pozicionin e personit të dënuar, mjetet e përdorura për të kryer krimin dhe shkalla e dashjes.

Sa u përket rrethanave individuale, Paneli shqyrton rrethanat personale si mosha e tij, shëndeti, gjendja familjare, arsimim, bindja paraprake ose karakteri.

Ndërkaq, rrethanat lehtësuese duhet të lidhen drejtpërdrejt me personin e dënuar. Sipas Gjykatës, ekzistenca e rrethanave lehtësuese nuk e zvogëlon peshën e krimit, por bëhet i rëndësishëm për uljen e dënimit. Rrethanat rënduese duhet të lidhen me krimin në të cilin ishte personi i dënuar ose vetë personi.

Në aktgjykim, Paneli mes tjerash konstatoi se gjatë konfliktit midis UÇK-së dhe forcave serbe, Mustafa ishte komandanti i vetëm dhe i përgjithshëm i njësitit gueril BIA të UÇK-së deri në shpërndarjen e tij.

Në lidhje me krimin e ndalimit arbitrar, Paneli konstatoi se të paktën gjashtë persona u arrestuan nga anëtarë të BIA-s ose anëtarë të tjerë të UÇK-së dhe atyre iu hoq liria në kompleksin në Zllash pa iu treguar arsye, e pa iu dhënë mundësi të kundërshtonin ligjshmërinë e mbajtjes në ndalim.

Në aktgjykim thuhet se provat vërtetuan se Mustafa ishte i pranishëm disa herë në kompleksin e ndalimit në Zllash dhe i urdhëroi vartësit t’i kthenin të ndaluarit në vendin ku mbaheshin në ndalim.Rrjedhimisht, Trupi Gjykues konstatoi se Mustafa e dinte për mbajtjen e tyre në ndalim dhe kushtet e ndalimit.

Në lidhje me krimin e torturës, gjykata theksoi se të ndaluarit u akuzuan se ishin spiunë, bashkëpunëtorë të serbëve, tradhtarë, hajdutë, ose gënjeshtarë dhe u mbajtën në kushte çnjerëzore dhe poshtëruese, pa ujë, ushqim dhe ndihmë mjekësore të mjaftueshme.

Në lidhje me krimin e vrasjes së paligjshme, Paneli konstatoi se viktima e vrasjes së paligjshme ishte pothuajse i vdekur kur si pasojë e ofensivës serbe në prill 1999, njësiti gueril BIA i liroi të burgosurit, me përjashtim të dy më të rrahurve egërsisht.

Në lidhje me pretendimet e tjera faktike mbi të cilat bazohen akuzat për krimet, Trupi Gjykues konstatoi se Mustafa është penalisht përgjegjës përmes kontributit personal si pjesëmarrës i ndërmarrjes kriminale të përbashkët. Në përcaktimin e dënimit të Mustafa, Trupi Gjykues mori parasysh peshën e krimeve dhe kontributin personal të Mustafa në krimet.

Më 16 dhjetor 2022, Salih Mustafa i njohur me nofkën e luftës komandant “Cali” u dënua me 26 vjet burg nën akuzat për krime lufte.

Këto krime sipas Gjykatës janë kryer në kompleksin e ndalimit në Zllash në prill të vitit 1999.

Të gjitha raportimet e KALLXO.com mund t’i lexoni në këtë LINK.