Analizë e BBC-së: Fundi i sundimit të Asadit do të riformësojë balancën e fuqisë në rajon

Rënia e Bashar al-Assad ishte pothuajse e paimagjinueshme vetëm një javë më parë, kur rebelët filluan fushatën e tyre të habitshme kundër regjimit nga baza e tyre në Idlib, në veriperëndim të Sirisë, raporton BBC.

Kjo është një pikë kthese për Sirinë. Assad erdhi në pushtet në vitin 2000 pas vdekjes së babait të tij Hafez, i cili sundoi vendin për 29 vjet – dhe shumë si djali i tij, me një dorë të hekurt.

Assad junior trashëgoi një strukturë politike të kontrolluar fort dhe represive, ku opozita nuk tolerohej.

Në fillim, kishte shpresa se ai mund të ishte ndryshe – më i hapur, më pak brutal. Por ato ishin jetëshkurtër.

Assad do të mbahet mend përgjithmonë si njeriu që shtypi me dhunë protestat paqësore kundër regjimit të tij në vitin 2011, të cilat çuan në një luftë civile. Më shumë se gjysmë milioni njerëz u vranë, gjashtë milionë të tjerë u bënë refugjatë.

Me ndihmën e Rusisë dhe Iranit, ai shtypi rebelët dhe mbijetoi. Rusia përdori fuqinë e saj të frikshme ajrore ndërsa Irani dërgoi këshilltarë ushtarakë në Siri dhe Hezbollah, milicia që ajo mbështet në Libanin fqinj, vendosi luftëtarët e saj të trajnuar mirë.

Kjo nuk ndodhi këtë herë. Aleatët e tij, të preokupuar me punët e tyre, në thelb e braktisën atë. Pa ndihmën e tyre, trupat e tij nuk ishin në gjendje – dhe, në disa vende, me sa duket nuk dëshironin – të ndalonin rebelët, të udhëhequr nga grupi militant islamik Hayat Tahrir al-Sham (HTS).

Së pari, ata pushtuan Aleppon, qytetin e dytë më të madh të vendit, javën e kaluar, pothuajse pa rezistencë. Pastaj Hama, dhe ditë më vonë, qendra kryesore e Homsit. Me kryengritësit që përparonin gjithashtu nga lindja dhe jugu, ofensiva e izoloi Damaskun. Në pak orë, luftëtarët hynë në kryeqytet, selia e pushtetit të Asadit.

Fundi i sundimit pesë dekadash të familjes Assad do të riformësojë balancën e pushtetit në rajon.

Irani, përsëri, po sheh ndikimin e tij të pësojë një goditje të rëndësishme. Siria nën Assad ishte pjesë e lidhjes midis iranianëve dhe Hezbollahut dhe ishte kyçe për transferimin e armëve dhe municioneve grupit.

Vetë Hezbollahu është dobësuar rëndë pas luftës së tij njëvjeçare me Izraelin dhe e ardhmja e tij është e pasigurt.

Një tjetër fraksion i mbështetur nga Irani, Houthis në Jemen, janë shënjestruar vazhdimisht në sulme ajrore. Të gjitha këto fraksione, plus milicitë në Irak dhe Hamasi në Gaza, formojnë atë që Teherani e përshkruan si Boshti i Rezistencës, i cili tani është dëmtuar rëndë.

Kjo pamje e re do të festohet në Izrael, ku Irani shihet si një kërcënim ekzistencial.

Shumë besojnë se kjo ofensivë nuk mund të kishte ndodhur pa bekimin e Turqisë. Turqia, e cila mbështet disa nga rebelët në Siri, ka mohuar mbështetjen e HTS.

Prej disa kohësh, presidenti Rexhep Tajip Erdogan i kishte bërë presion Asadit që të angazhohej në negociata për të gjetur një zgjidhje diplomatike për konfliktin që mund të lejonte kthimin e refugjatëve sirianë.

Të paktën tre milionë prej tyre janë në Turqi, dhe kjo është një çështje e ndjeshme në vend.

Por Assad kishte refuzuar ta bënte këtë.

Shumë njerëz janë të lumtur kur shohin largimin e Asadit.

Por çfarë ndodh më pas? HTS i ka rrënjët në Al-Kaeda dhe një të kaluar të dhunshme.

Ata i kanë kaluar vitet e fundit duke u përpjekur të riemëronin veten si një forcë nacionaliste dhe mesazhet e tyre të fundit kanë një ton diplomatik dhe pajtues.

Por shumë nuk janë të bindur dhe janë të shqetësuar se mund të planifikojnë të bëjnë pas rrëzimit të regjimit.

Në të njëjtën kohë, ndryshimet dramatike mund të çojnë në një vakum të rrezikshëm të pushtetit dhe përfundimisht të rezultojnë në kaos dhe akoma më shumë dhunë./BBC