A do të përballet me akuza kriminale ish-presidenti amerikan Donald Trump?

Komiteti i Kongresit i cili po i heton trazirat e 6 janarit në Kapitol Hill të SHBA-së ka mbajtur tetë seanca dëgjimore me dëshmi tejet eksplozive. Por të gjitha këto mund të mos mjaftojnë që prokurorët të akuzojnë ish-presidentin Trump.

Ka qenë e përshtatshme për një seri dëgjimesh të suksesshme: deklarata nga ish-presidenti i SHBA-së, Donald Trump, duke regjistruar një video më 7 janar 2021, ku ai refuzon të shqiptojë fjalët “zgjedhjet kanë përfunduar”.

Regjistrimi i Trump synohej të ishte një lloj melhemi (shërim) për vendin vetëm një ditë pasi një turmë e sulmoi ndërtesën e Kapitol Hill dhe e zhyti SHBA-nënë krizë. Në vend të kësaj, ai refuzoi të tërhiqej nga vetë gënjeshtra që kishte nxitur shumë protestues të dhunshëm në turmë: se zgjedhjet e vitit 2020 ishin të manipuluara.

Seanca dëgjimore e fundit publike e së enjtes përpara pushimit të verës nga komiteti i Kongresit që po i heton trazirat u fokusua në refuzimin e Trump për t’i thënë turmës së mbështetësve të tij që plaçkitën Kapitol Hillin më 6 janar të ktheheshin në shtëpi.  Refuzimi i tij erdhi pavarësisht lutjeve të shumta nga këshilltarët dhe familja e tij, republikanët kryesorë dhe madje edhe personalitete të Fox Neës. Ishte një pjesë kyçe e narrativës që anëtarët e komitetit kishin vendosur ta tregonin që në seancën e parë: se Trump dhe ndihmësit e tij më të afërt e dinin se zgjedhjet nuk ishin vjedhur; se ata në mënyrë aktive u përpoqën ta përmbysnin rezultatin zgjedhor; dhe se Trump i nxiti dhe inkurajoi trazirat e dhunshme më 6 janar.

Anëtarët e komisionit thonë se zinxhiri i përgjegjësisë shpie deri tek Trump dhe ata thurën së bashku pjesë të provave për ta vërtetuar rastin e tyre: nga refuzimi pa mëdyshje i pretendimeve të mashtrimit zgjedhor të ish-presidentit nga ish-presidenti Bill Barr deri te zbulimet që ekipi i Trump u përpoq të bënt mashtrimet e para të zgjedhësve të rremë në shtetet kyçe të fushëbetejës; se ekipi synonte të instalonte aleatë në Departamentin e Drejtësisë; se Trump e dinte se turma e mbështetësve të tij më 6 janar ishte e armatosur dhe e rrezikshme; se ai qëndroi i heshtur për 187 minuta ndërsa trazirat u zhvilluan dhe anëtarët e Kongresit dhe nënpresidenti u larguan nga Kapitol Hill.

A janë të rëndësishme këto seanca?

Por a do të kenë ndonjë gjë detajet e gjalla, dëshmia dhe pamjet e papara më parë? Një komitet kongresi mund të hetojë, por nuk ka autoritet ligjor për të ngritur akuza. Akuzat mbeten në duart e Departamentit të Drejtësisë dhe prokurorit aktual të përgjithshëm, Merrick Garland.

Deri më tani, Departamenti i Drejtësisë ka arrestuar dhe ngritur akuza kundër afro 900 rebelëve që e sulmuan Kapitol Hillin më 6 janar. Ndjekja penale e anëtarëve të Shtëpisë së Bardhë, rrethit të ngushtë të Trump dhe madje edhe vetë ish-presidentit do të jetë një detyrë shumë më e vështirë.

Catherine J. Ross, profesoreshë e së drejtës në Shkollën Juridike të Universitetit George ëashington dhe autore e librit “A Right to Lie?: Presidents, Other Liars, and the First Amendament”, i tha Dë se Departamenti i Drejtësisë mund t’i hetojë akuzat duke përfshirë pengimin e një procesi kongresi (përpjekje për ta ndaluar certifikimin e rezultatit të zgjedhjeve), komplot rebelimi (komplot për përmbysjen ose luftë kundër qeverisë së SHBA) dhe komplot për t’i mashtruar Shtetet e Bashkuara (pengimi i një funksioni të ligjshëm të qeverisë duke përdorur mashtrim ose pandershmëri) .

“Në periudhën midis votimit të Kolegjit Zgjedhor dhe 6 janarit, Trump ndërmori një numër shumë të madh veprimesh në përpjekje për t’i përmbysur rezultatet e zgjedhjeve dhe për të qëndruar ilegalisht në detyrë. Dhe në çdo moment avokatët i thanë atij se kjo është e paligjshme ose nuk mund të këtë gjë, kështu që nuk ka rëndësi se cili ishte motivi i tij,” tha Ross, i cili beson se trupi i provave të paraqitura është mjaftueshëm i fortë për t’i mbështetur akuzat penale.

“Kjo është si të thuash se kam grabitur një bankë, por ishte në rregull sepse më duheshin vërtet para dhe besoja se duhet të kisha disa”, shtoi ajo.

Rasti kundër Trump

Ndërkohë që mund të jetë një rast më i qartë për prokurorët që ta dëshmojnë qëllimin e Trump, vëzhguesit vërejnë se do të jetë shumë më e vështirë të lidhen veprimet e tij me trazirat. Dhe dërgimi i një ish-presidenti në gjykatë është një hap krejtësisht i paprecedentë, duke e bërë edhe më të vështirë për Departamentin e Drejtësisë të vlerësojë nëse veprimi i suksesshëm ligjor kundër Trump është edhe i zbatueshëm.

“Ata duhet të kenë prova të qëndrueshme gjatë marrjes në pyetje dhe që do t’i vërtetojnë akuzat penale në sistemin tonë. Në Shtetet e Bashkuara, përtej një dyshimi të arsyeshëm pasi standardi penal është me të vërtetë mjaft kërkues,” tha ëilliam C. Banks, emeritus profesor në Kolegjin e Drejtësisë Universitare të Sirakuzës. “Nuk është një mbizotërim i provave; nuk ka më shumë gjasa se jo. Është përtej një dyshimi të arsyeshëm. Ne i japim të akuzuarit çdo përfitim në sistemin tonë”.

Mjedisi politik do të jetë një sfidë tjetër. Ndërkohë që seancat dëgjimore kanë tërhequr vazhdimisht një numër solid shikuesish – 17.7 milionë për ngjarjen në kohën kryesore të së enjtes – shumica e republikanëve i kanë anashkaluar këto seanca dëgjimore . Ligjvënësit kryesorë republikanë e kanë hedhur poshtë vlefshmërinë e seancave, duke i cilësuar ato si një gjueti shtrigash dhe “teatër politik”. Vetë ish-presidenti ka bërë polemika dhe ka shprehur zemrtaën e tij në rrjetin e tij të mediave sociale, Truth Social.

Në një mjedis kaq të nxehtë, kërkimi i akuzave penale kundër një ish-presidenti – veçanërisht kur ai po përgatitet të kandidojë sërish për postin në vitin 2024 – mund të jetë një sipërmarrje veçanërisht e pasigurt për Prokurorin e Përgjithshëm Merrick Garland.

“Ka një pyetje me të cilën (Garland) duhet të përballet. Nëse ai duhet të zgjedhë ta padisë ish-presidentin Trump ose dikë në rrethin e tij të ngushtë, a do të perceptohet ai si i anshëm, si i motivuar politikisht në vendimin e tij për të kërkuar një aktakuzë ndaj ish-presidentit të Shteteve të Bashkuara?” tha Banks.

Seancat dëgjimore po vazhdojnë

Të gjithë këta faktorë do të rëndojnë shumë mbi Departamentin e Drejtësisë dhe Garland. Por komisioni i 6 janarit nuk ka përfunduar. Fillimisht, ajo kishte planifikuar gjashtë seanca që do të përfundonin në qershor. Por nënkryetarja republikane Liz Cheney deklaroi në seancën e së enjtes se “diga ka filluar të thyhet”, me dëshmitarë, dëshmi dhe prova të reja që dalin në dritë gjatë rrjedhës së seancave.

Nëse komisioni mund të mbledhë prova të tjera të rëndësishme dhe të bindë dëshmitarët kryesorë të dalin përpara, Departamenti i Drejtësisë, i cili po kryen hetimet e tij, por që po i shikon nga afër seancat, mund të zgjedhë ta ndjekë penalisht Donald Trumpin.

Ka shpresa se anëtarët e rangut të lartë të ish-rrethit të brendshëm të Trump, të cilët më parë kanë refuzuar të dëshmojnë, mund ta rishqyrtojnë mendimin e tyre – ashtu siç e bëri ish-këshilltari i Shtëpisë së Bardhë, Pat Cipollone kur zgjodhi të merrte pjesë në seancat pas dëshmisënë të cilën emri i tij u shfaq disa herë.

Grupi tjetër i seancave dëgjimore është planifikuar tani për në shtator, vetëm dy muaj përpara zgjedhjeve të rëndësishme afatmesme. /Deutsche Welle

Përgatiti: Nuhi Shala